Bogata kolekcja, spełnione życie
Członkowie Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego wspominali swojego kolegę podczas zorganizowanej 5 maja w budynku Muzeum-Zespołu Synagogalnego we Włodawie konferencji pod tytułem: „Mieczysław Tokarski - obywatel Włodawy”. Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli władz samorządowych oraz osoby zrzeszone w organizacjach regionalnych, w których udzielał się ten zasłużony dla miasta i Lubelszczyzny działacz społeczny.
Działacz wielu organizacji
– Spośród wszystkich swoich aktywności najwięcej czasu poświęcał PTTK – mówiła o M. Tokarskim Elżbieta Sidorowska, wiceprezes zarządu oddziału włodawskiego tej organizacji. W swoim wystąpieniu przedstawiła życie i działalność urodzonego w 1947 r. w Rudnie regionalisty. – Po ukończeniu szkoły podstawowej rozpoczął naukę w Chełmie. Z tamtych lat w pamięci Mieczysława w sposób szczególny zapisała się nauczycielka Wiesława Kurek, która w Technikum Mechanicznym – w 100-lecie powstania styczniowego – wprowadziła go w struktury organizacyjne tamtejszego oddziału PTTK. Wspominał, że pokazała mu piękno poznawania i wędrowania – opowiadała.
Do PTTK – organizacji, z którą związana była znaczna część jego życia – wstąpił w 1965 r. M. Tokarski był jednym z inicjatorów utworzenia jej oddziału we Włodawie w maju 1973 r. Został też jego pierwszym prezesem. – Z okazji jubileuszu towarzystwa zwrócił się do jego członków słowami: „50 lat istnienia to różne wydarzenia wpisujące się w życie każdego z nas. Jakaś cząstka historii tworzyła się w naszym oddziale. Pracowaliśmy indywidualnie i grupowo, jedni byli zaangażowani w działalność z młodzieżą, inni dbali o prezentowanie i rozsławianie Włodawy w całej Polsce. Nikt jednak nie powie, że był to czas stracony” – przywołała słowa kolegi E. Sidorowska. – Podziwialiśmy naszego prezesa. Zastanawialiśmy się, jak on to wszystko godzi, jak jest w stanie zsynchronizować różne wymiary działalności społecznej – mówiła.
M. Tokarski był działaczem wielu organizacji, m.in. prezesem włodawskiego koła Polskiego Związku Filatelistów, Włodawskiej Rady Seniorów, wykładowcą z zakresu turystyki i krajoznawstwa na Uniwersytecie Trzeciego Wieku we Włodawie, członkiem Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Włodawskiej. – Przemieszczał się pieszo lub rowerem, nie używał komputera, tylko maszyny do pisania. Przez wiele lat mówił też, że nie potrzebuje telefonu komórkowego – wspominała kolegę wiceprezes PTTK.
Za swoją działalność M. Tokarski uhonorowany został licznymi odznakami regionalnymi, m.in. jako pierwszy zdobył trzy stopnie Chełmskiej Odznaki Krajoznawczej. Posiadał też Odznakę Krajoznawczą Zamojszczyzny, Odznakę Krajoznawczą Województwa Łódzkiego, wyróżnienie „Turysta przyrodnik” w stopniu złotym, a także tzw. małą złotą Górską Odznakę Turystyczną.
Przewodnik i kolekcjoner
Od 1987 r. Mieczysław Tokarski był przewodnikiem turystycznym. Oprowadzał wycieczki – najczęściej społecznie, bez gratyfikacji finansowej – po Polesiu Zachodnim, Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim i ziemi chełmskiej. Od 1973 r. posiadał uprawnienia Przodownika Turystyki Pieszej PTTK na wszystkie regiony Polski. Zdobył tzw. dużą odznakę turystyki pieszej w stopniu złotym, „Za wytrwałość” w turystyce pieszej I i III stopnia i „Dla najwytrwalszych” w turystyce pieszej wszystkich stopni. Jego nazwisko odnaleźć można ponadto w pierwszej dwudziestce na liście „klubu bywalca” Ogólnopolskich Zlotów Przodowników Turystyki Pieszej. Do tego typu działalności M. Tokarskiego nawiązał Tadeusz Sobieszek, członek honorowy PTTK w Lublinie, podkreślając w swoim wystąpieniu rolę krajoznawstwa w zachowaniu dziedzictwa i tradycji oraz utrzymywaniu tożsamości narodowej.
W kolejnym referacie – pt. „Kolekcjonerstwo krajoznawcze w działalności Mieczysława Tokarskiego” – Wojciech Kowalski z lubelskiego oddziału PTTK opowiedział o zbiorach włodawskiego przewodnika. – Nie było to gromadzenie do szuflady. Przedmioty, które posiadał, udostępniał publicznie. Miał pokaźny zbiór pamiątek. Jako regionalista dbał o to, aby przedmioty związane z przeszłością znalazły się w odpowiednim miejscu, dlatego przekazywał je do muzeów, m.in. dawnego Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, Muzeum Ziemi Chełmskiej, Muzeum Poleskiego Parku Narodowego, Izby Tradycji 7 Pułku Ułanów Lubelskich w Zespole Szkół w Cycowie oraz Izby Regionalnej w Hańsku – opowiadał W. Kowalski.
Zbiory M. Tokarskiego są bardzo bogate. Zgromadził m.in. widokówki, znaczki pocztowe, monety, medale pamiątkowe i okolicznościowe, proporczyki, zakładki do książek, kalendarzyki, karty telefoniczne z motywem przyrodniczym. Wśród nich są przedmioty nietypowe: czapki wojskowe czy guziki od mundurów. Znaczna część zbioru nawiązuje tematycznie do zainteresowań M. Tokarskiego. Nie mogło zabraknąć w jego kolekcji cennych znaczków pocztowych związanych z narodowymi zrywami, wydanych w okresie międzywojennym. Był również posiadaczem kartek i stempli okolicznościowych dotyczących dziejów miasta, także tych związanych z postacią Krystyny Krahelskiej, która w latach 1943-44 mieszkała we Włodawie.
Aby pamięć nie zaginęła
Jako miłośnik historii M. Tokarski dbał o to, aby była ona przekazywana młodszemu pokoleniu. Przygotowywał okolicznościowe wystawy, na których pokazywał swoje zbiory. Zapraszał na rajdy, zloty i wycieczki po Lubelszczyźnie i opowiadał o dziejach swojej miejscowości. Jako regionalista był też inicjatorem powstania wielu pomników i tablic pamiątkowych dotyczących powstania styczniowego, m.in. w Lucie, Adamkach, Suchawie, Urszulinie. Przyczynił się ponadto do odnowienia nagrobka na cmentarzu w Lublinie przy ul. Lipowej zapomnianego legionisty pochodzącego z Włodawy – ppor. Jana Wojtkiewicza. Za całokształt działalności w 2013 r. został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Natomiast włodawianie przyznali swojemu obywatelowi w 2018 r. godność ,,Primus civis urbis Vlodaviae”.
Inspiracją w pasji M. Tokarskiego był Zygmunt Gloger – polski historyk, archeolog, etnograf, folklorysta i krajoznawca. Na fakt, iż pierwszy prezes Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego stał się wzorcem osobowym dla zasłużonego włodawianina, zwrócił uwagę w swoim referacie Andrzej Wasilewski, prezes zarządu miejskiego oddziału PTTK w Lublinie. Podkreślił, iż Mieczysław szedł jego śladami, badając dzieje, gromadząc pamiątki oraz pisząc artykuły i referaty.
Aktualnie zbiory Tokarskiego znajdują się na terenie gminy Hańsk – w budynku użyczonym przez władze tamtejszego urzędu. – Staramy się, aby dorobek Mieczysława nie został zapomniany i dlatego jego bogatą kolekcję mamy zamiar przenieść do Włodawy. Trwają rozmowy o utworzeniu izby pamięci poświęconej dziełu życia M. Tokarskiego – zaznacza prezes zarządu oddziału włodawskiego PTTK Małgorzata Kończal, która w lutym uczestniczyła w uroczystym odsłonięciu poświęconej regionaliście tablicy memoratywnej w kościele Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych na Chomiczówce w Warszawie.
Joanna Szubstarska