Rozmowa z dr. Wiesławem Charczukiem, historykiem, nauczycielem w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Stanisława Staszica w Siedlcach.

Pojęcia: żołnierze wyklęci, żołnierze niezłomni weszły do obiegu dopiero w latach 90. Czy po ponad 30 latach możemy powiedzieć, że już wiemy wszystko o najliczniejszej antykomunistycznej grupie konspiracji zbrojnej w skali europejskiej, czy wciąż udaje się docierać do nowych informacji dotyczących partyzantów działających zwłaszcza na terenie Podlasia i Mazowsza?

Pojawiają się pamiętniki, wspomnienia rodzin chcących upamiętnić swoich ojców, synów, którzy trwali w strukturach podziemia antykomunistycznego po 1944 r.

Pracę nad rozprawą doktorską o pobożności ludowej na południowym Podlasiu przerywała Dominikowi Zimnemu choroba.

- Pisanie doktoratu było w mojej sytuacji szkołą cierpliwości i pokory. Ale tego samego uczy przecież niepełnosprawność - mówi pan Dominik. - Nie jestem rodowitym Podlasianinem - zaznacza na wstępie Dominik Zimny z miejscowości Bubel-Łukowiska pod Janowem Podlaskim z uwagą, że w gruncie rzeczy ten brak zakorzenienia pomógł mu zarówno w pisaniu pracy licencjackiej, magisterskiej, jak i doktorskiej. Temat każdej ściśle powiązany był z miejscem, gdzie żyje od 18 lat. - Urodziłem się w 1979 r. w Kaliszu. Od szóstego roku życia chorowałem na cukrzycę. Po 34 latach, w trakcie pisania doktoratu, wysiadły mi nerki. Ratunkiem był przeszczep, który przeszedłem w 2021 r.

14 lutego w Szkole Podstawowej w Wyrykach odbyły się obchody 81 rocznicy utworzenia Armii Krajowej i 83 rocznicy śmierci ks. Marcelego Weissa.

- Jesteśmy dumni, że nasza szkoła jest kontynuatorem chlubnych tradycji Armii Krajowej - podkreśliła dyrektor placówki Marzena Trociuk. W uroczystości uczestniczyli m.in. proboszcz parafii św. Mikołaja w Lubieniu ks. Adam Haraszczuk, prezes włodawskiego oddziału Światowego Związku Żołnierzy AK kpt. Edmund Brożek, poseł na Sejm RP Anna Dąbrowska-Banaszek, nadleśniczy Nadleśnictwa Włodawa Jacek Jabłoński, sekretarz Urzędu Gminy Wyryki Piotr Kazanecki. - Celem dzisiejszej uroczystości jest upamiętnienie oraz przygotowanie dzieci i młodzieży do godnego przyjęcia trudnej spuścizny dziejów Polski - mówiła M. Trociuk. Szkoła w Wyrykach nosi imię Armii Krajowej, co jest zasługą dyrektor tej placówki, która we współpracy z żołnierzami AK, wśród których dużą rolę odegrał kpt. E. Brożek, czyniła starania o upamiętnienie. Podczas uroczystości szkolnej przypomniana została historia organizacji powstałej z przemianowania Związku Walki Zbrojnej rozkazem Naczelnego Wodza gen. broni Władysława Sikorskiego z 14 lutego 1942 r.

Mija rok od eskalacji działań wojennych na Ukrainie. Rosyjski blitzkrieg zakończył się niepowodzeniem.

Ostateczny rezultat tej wojny zależy jednak od determinacji społeczeństwa ukraińskiego, jak i solidarności wolnego świata we wspieraniu jego walki z Imperium zła. Zniszczenia dokonywane przez Rosjan na Ukrainie przypominające obrazy polskich miast z czasów II wojny światowej nie powinny stanowić zaskoczenia. W ten sposób siły rosyjskie postępowały w Czeczenii i Syrii. Armia federalna zamieniła Grozny w morze gruzów, zabijając przy tym tysiące ludzi. Rosjanie doświadczenie w walkach miejskich zdobywali również w Syrii. Świat z niedowierzaniem patrzył, jak umierało Aleppo równane z ziemią przez rosyjskie lotnictwo. Doświadczenia wyniesione z tych wojen zastosowano w walkach na Ukrainie. Nieodłącznym elementem taktyki rosyjskiej jest okrucieństwo wobec ludności cywilnej. W obliczu bestialstwa na niewyobrażalną skalę nie można pozostać obojętnym. Niszczenie infrastruktury ma złamać morale narodu, a Ukrainę zamienić w państwo upadłe. Nie zapominajmy, że wojna rosyjsko-ukraińska toczy się już od dziewięciu lat.

W cieniu wojny na Ukrainie reżim białoruski wspierający wysiłek wojenny Rosji kontynuuje politykę terroru wobec społeczeństwa. Skazanie Andrzeja Poczobuta jest kolejnym przejawem represji wymierzonych w społeczność polską. Łukaszenka na potrzeby wewnętrzne już od dawna kreuje Polskę jako głównego wroga.

Skazany jest niezależnym dziennikarzem i publicystą oraz działaczem polskim związanym z Grodnem. Na świat przyszedł 16 kwietnia 1973 r. w Brzostowicy Wielkiej, miejscowości położonej na południe od Grodna, w odległości kilkunastu kilometrów od przejścia granicznego w Bobrownikach. W 1998 r. ukończył prawo w Grodzieńskim Uniwersytecie Państwowym im. Janki Kupały. Początkowo pracował jako nauczyciel. Wkrótce jednak zajął się dziennikarstwem. Współpracował z gazetami wydawanymi na Białorusi i w Polsce, w tym z „Pahonią” („Pogonią”) zamkniętą przez władze białoruskie jeszcze w 2001 r. Działał w Związku Polaków na Białorusi, jednej z najliczniejszych organizacji pozarządowych w tym kraju.

Zapał organizacyjny i zachęcanie poprzez dobre przykłady spowodowały, że mała parafia stała się kuźnią talentów i patriotycznego ducha. W ten sposób za sprawą ks. kan. Eugeniusza Pepy rozwija się działalność harcerska w Żabiance.

We współczesnym świecie nie brak zagrożeń. Fałszywie rozumiana wolność, dążenie do przyjemności i kult pieniądza - przy braku autorytetów koniecznych na etapie dorastania - potrafią sprowadzić młodego człowieka na manowce. Dobre skutki w przeciwdziałaniu zagrożeniom od lat przynosi posługa ks. Eugeniusza. Dla dzieci i młodzieży stał się przewodnikiem, a dla rodziców nadzieją, że ich pociechy wyrosną na porządnych ludzi. W związku ze zbliżającym się Dniem Myśli Braterskiej warto ukazać sylwetkę i dokonania księdza kanonika, który mimo przejścia na emeryturę nadal ma dużo charyzmy, a w środowisku Żabianki cieszy się zaufaniem.

Jeden z najbardziej rozpoznawalnych zabytków XVIII-wiecznej architektury Siedlec obchodzi w tym roku swój jubileusz. Z tej okazji Muzeum Regionalne przygotowało wystawę „Z głową w obłokach. 250 lat ratusza pod Jackiem”.

To bez wątpienia najbardziej charakterystyczna budowla Siedlec. Budynek został wzniesiony w połowie XVIII w., na miejscu istniejących wcześniej kilku drewnianych ratuszy, zniszczonych przez pożary. Budowla łączy elementy późnego baroku z klasycyzmem. Budynek wzniesiono na planie krzyża. Był typowym ratuszem handlowym. Skrzydła budynku przeznaczone były na kramy i sklepy, natomiast w centralnie usytuowanej części wieżowej znajdowały się pomieszczenia administracyjne. Ośmioboczną wieżę zwieńczono figurą Atlasa dźwigającego kulę ziemską. Potoczna nazwa „Jacek” wywodzi się z miejscowej legendy, według której do wykonania tej figury pozował lokaj Aleksandry Ogińskiej o imieniu Jacek. Po zniszczeniach II wojny światowej ratusz został odbudowany w latach 1945-1952.

Zbiorowa mogiła usytuowana na skraju Starej Wróbliny kryje ciała dziewięciu powstańców z oddziału Gustawa Zakrzewskiego poległych 27 marca 1863 r. Tutaj spoczął również 25-letni Emil Łapczyński, przedwcześnie zgasła gwiazda polskiej pianistyki.

Powstańcy styczniowi pochodzący z terenu parafii Stanin, walczący i polegli w trzech wielkich bitwach stoczonych na jej terenie - znani i nieznani z imienia i nazwiska - zostali godnie upamiętnieni za sprawą ks. kan. Stanisława Głębickiego, który kierował parafią Trójcy Świętej do końca czerwca 2022 r. Od lat szukał informacji o uczestnikach walk pod Staninem (14 marca 1863 r.), Starą Wróbliną (27 marca) oraz Zalesiem (2 grudnia). Udało mu się ustalić kilka nazwisk bojowników o wolność. Jeden z nich to E. Łapczyński. Nasz bohater przyszedł na świat 8 maja 1837 r. jako pierwsze dziecko właścicieli majątku Kawęczyn (Krępa) w parafii Łysobyki (obecnie Jeziorzany) - Emilii i Feliksa Łapczyńskich. Kolejnym była córka. Dzieciom nadano imiona po rodzicach: Emil i Felicja.

Co roku Stowarzyszenie Domu Dziecka - Pomnik im. Dzieci Zamojszczyzny w Siedlcach organizuje uroczystości przypominające o tragicznych losach dzieci będących ofiarami hitlerowskiego terroru oraz upamiętniają Polaków, którzy spieszyli z ratunkiem przewożonym w transportach kolejowych ludziom.

W niedzielę 29 stycznia w kościele pw. św. Stanisława zgromadzili się nieliczni już świadkowie tragicznych wydarzeń sprzed 80 lat - Dzieci Zamojszczyzny, zamojscy i siedleccy kombatanci oraz kolejarze, delegacje z Biłgoraja i Puław, władze Siedlec i Zamościa, siedlecki Związek Polskich Spadochroniarzy, harcerze. Jak w roku 1943, kiedy to mieszkańcy Siedlec wielotysięcznym tłumem przybyli do tego kościoła, choć nie było wolno, by wziąć na ramiona białe trumny dzieci i zanieść je na siedleckie cmentarze.

Ta książka jest o przemijaniu. Życie przemija, dawne zwyczaje odchodzą w zapomnienie. Więc żal. A drugiej strony: nie żal, bo przecież przychodzimy na ten świat ze świadomością odejścia. Wierzę, że dzięki tej książce przynajmniej część wspomnień ocaleje…

W niedzielę 22 stycznia w Krzeskim Domu Kultury odbyła się promocja książki Jana Aleksandrowicza „Dzieje Krzeska-Królowa Niwa i okolic”. W wydarzeniu licznie udział wzięli - obok rodziny i przyjaciół autora - ludzie „stąd” - miejscowi, których rodzice i dziadkowie zostali upamiętnieni na kartach tej obszernej i pięknie ilustrowanej archiwalnymi fotografiami publikacji. Zapytany o inspirację pan Jan przywołuje słowa Papieża Polaka o Wadowicach: „Tu wszystko się zaczęło”. - To samo mogę powiedzieć o Krzesku: tu przyszedłem na świat w drewnianym domu, który stoi do dzisiaj, tu przyjąłem chrzest i chodziłem do szkoły - wspomina.