400 zł miesięcznie dla byłych opozycjonistów
Ustawa jest efektem wieloletnich zabiegów środowiska internowanych i represjonowanych. Dotychczas obowiązujące rozporządzenie przyznawało wprawdzie świadczenie działaczom będącym w trudnej sytuacji materialnej, jednak tylko na rok i po spełnieniu określonego kryterium dochodowego (np. dochód osoby uprawnionej, samotnie gospodarującej, nie mógł przekraczać kwoty odpowiadającej 120% najniższej emerytury).
„Ustawa zakłada przyznanie nowych uprawnień działaczom opozycji antykomunistycznej oraz osobom represjonowanym z powodów politycznych o potwierdzonym statusie działacza opozycji lub osoby represjonowanej” – czytamy w komunikacie biura prasowego Kancelarii Prezydenta RP.
Zmiana kryteriów
Ustawa jest efektem wieloletnich zabiegów środowiska internowanych i represjonowanych. Dotychczas obowiązujące rozporządzenie przyznawało wprawdzie świadczenie działaczom będącym w trudnej sytuacji materialnej, jednak tylko na rok i po spełnieniu określonego kryterium dochodowego (np. dochód osoby uprawnionej, samotnie gospodarującej, nie mógł przekraczać kwoty odpowiadającej 120% najniższej emerytury). Nowe rozwiązania zmieniają zarówno kryteria, jak i sposób przyznawania pomocy jednorazowej i okresowej, o którą mogą ubiegać się byli opozycjoniści.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 31 sierpnia br., a więc miesiąc przed wejściem w życie ustawy dezubekizacyjnej. Podczas głosowania w sejmie za nowym rozwiązaniem opowiedziało się 438 posłów.
Bezterminowa pomoc
W myśl nowelizacji każdy działacz opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane z powodów politycznych o potwierdzonym statusie działacza opozycji lub osoby represjonowanej będą otrzymywały świadczenie w wysokości 402,72 zł miesięcznie. Dodatek ma być przyznawany do końca życia i – co istotne – bez względu na dochód.
Nowela podpisanej przez prezydenta ustawy przewiduje także możliwość przyznania nie tylko pomocy jednorazowej (w szczególnych przypadkach w wysokości 300% najniższej emerytury), ale też udzielenie wsparcia okresowego – do sześciu miesięcy w wysokości 100% najniższej emerytury miesięcznie. Okresowa pomoc – jak napisano w projekcie – służyć ma zaspokojeniu m.in. „potrzeb bytowych i ochrony zdrowia w przypadku długotrwałej choroby powodującej wzrost kosztów utrzymania, zakupu leków, środków opatrunkowych oraz dojazdów do podmiotów leczniczych na zabiegi medyczne i rehabilitacyjne”.
Nowa definicja i rada
Ustawa przyznaje ponadto działaczom opozycji i osobom represjonowanym nowe uprawnienia w postaci prawa do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach, a także prawa do korzystania z ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych bez skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.
Zmianie – co warto podkreślić – uległa też definicja osoby represjonowanej, którą objęto osoby represjonowane od 1 stycznia 1956 r. do 31 lipca 1990 r. Nowela zakłada również powołanie Rady ds. Działaczy Opozycji Antykomunistycznej i Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych. Będzie ona działać jako organ opinio-doradczy przy szefie Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Co zakłada nowela?
Podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o zmianie Ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw utrzymuje, iż „przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty osoby uprawnionej na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, okresy osadzenia w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia i okresy internowania uwzględniane będą w wymiarze podwójnym”. Z pisma informacyjnego zamieszczonego na stronie internetowej Kancelarii Prezydenta RP wynika ponadto, że legitymacja i odznaka działacza opozycji będą odtąd przyznawane z urzędu wraz z decyzją o przyznaniu statusu działacza opozycji, a nie – jak dotychczas – na odrębnie składany wniosek. Nowela rozszerza także zakres podmiotowy ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego o żołnierzy pełniących służbę w polskich organizacjach podziemnych do października 1963 r. (obecnie obowiązujące przepisy wyznaczają ten termin na koniec 1956 r.)
Najważniejsze, że ustawa jest i obowiązuje
O opinię w sprawie nowelizacji ustawy zakładającej przyznanie nowych uprawnień działaczom opozycji antykomunistycznej oraz osobom represjonowanym z powodów politycznych pytamy Janusza Olewińskiego – przewodniczącego Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Internowanych i Represjonowanych z siedzibą w Siedlcach.
O ustawę, która obejmowałaby działaczy opozycji niepodległościowej i patriotycznej, zabiegałem od 1990 r. Najpierw samotnie. Jednakże – jako że w pojedynkę bardzo trudno przebić się do „góry” – postanowiłem wraz z koleżankami i kolegami założyć stowarzyszenie. OSIiR z siedzibą w Siedlcach zostało zarejestrowane 6 czerwca 1998 r. Podobne lokalne organizacje pomagałem zakładać także kolegom w różnych regionach kraju. W sprawie ustawy dla weteranów opozycji wystosowaliśmy do różnych władz najwyższego szczebla mnóstwo pism, listów, petycji… Można przyjąć, iż spożytkowaliśmy na nie trzy – cztery ryzy papieru.
Po wielu latach starań – 20 marca 2015 r. sejm przyjął ustawę o działaczach opozycji. Tyle że rozporządzenie, oprócz legitymacji, okresowej czy jednorazowej pomocy niektórym działaczom, nie dawało nam żadnych przywilejów… Mimo to po wejściu ustawy w życie po raz pierwszy poczuliśmy, że zostaliśmy objęci przez państwo opieką, choć była to bardziej opieka teoretyczna niż faktyczna. Dopiero po zmianie szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, którym został Jan Józef Kasprzyk, nastąpiło przyspieszenie prac nad znowelizowaniem tej ustawy. I chociaż niewiele ona zmieniła, to jednak każdy weteran posiadający status działacza opozycji lub osoby represjonowanej z powodów politycznych otrzyma od 31 sierpnia – na stałe – dodatek w wysokości 402,72 zł. Co ważne, kwota nie wlicza się do dochodu i jest wolna od podatku.
Ponadto – na mocy nowelizacji ustawy – mamy możliwość dotarcia do lekarza specjalisty poza kolejnością i otrzymania wsparcia z urzędu ds. kombatantów w razie zdarzeń losowych czy trudnych warunków bytowych. Z inicjatywy urzędu kombatantów każdego roku możemy korzystać również z leczniczo-sanatoryjnych turnusów.
Podsumowując: najważniejsze, że ustawa jest i – mimo znacznych ułomności – funkcjonuje. To dowód, iż nasz wysiłek i trud nie poszły na marne… Uważam jednak, że bez daleko idącej pomocy szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych – J.J. Kasprzyka nie udałoby się osiągnąć takiego rozwiązania. Tym samym wyrażam wielką wdzięczność i serdeczne podziękowania na ręce pana ministra oraz jego współpracowników za życzliwość i pracę na rzecz weteranów opozycji.
Informacyjnie
Jak wyjaśnia J. Olewiński, przewodniczący OSIiR z siedzibą w Siedlcach, w związku ze znowelizowaną Ustawą o działaczach opozycji antykomunistycznej i osobach represjonowanych z powodów politycznych – Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych przygotowuje kampanię informacyjną omawiającą formy świadczeń i sposoby ubiegania się o przyznanie kolejnych uprawnień. Osoby posiadające status działacza i pragnące otrzymać świadczenie pieniężne w wysokości 402,72 zł będą zobowiązane do złożenia odpowiedniego wniosku (wzór jest obecnie opracowywany przez urząd ds. kombatantów). Pismo będzie można złożyć najwcześniej w dniu 31 sierpnia br.
Konstytucyjny obowiązek
Konstytucja RP, m.in. art. 19, w sposób precyzyjny „nakłada obowiązek na państwo otoczenia specjalną opieką i troską osób, które na wcześniejszym etapie swojego życia aktywnie uczestniczyły w walce o niepodległość Polski i niepodległość ta została uzyskana w określonym procesie historycznym”. – Artykuł ten mówi o wyjątkowym i specjalnym traktowaniu osób, które przyczyniły się do uzyskania upragnionej wolności i niepodległości Polski. Stanowi o obowiązku państwa względem osoby, która uczestniczyła w walce, a więc w działaniach łączących się z użyciem siły, choćby tylko przez jedną ze stron, dążąc do upragnionej wolności i niepodległości Polski. Pomoc tym osobom – zgodnie z ustawą zasadniczą – musi więc mieć wymiar specjalny i zapewnić godny poziom życia, a więc intensywność i opieka państwa powinna odróżnić się in plus od powszechnego zakresu świadczeń – apelował przed rokiem na łamach naszego tygodnika J. Olewiński [artykuł „Poczekamy jeszcze trochę” opublikowany został z datą 22 czerwca 2016 r.]
AW