Wiara, tradycja, rodzina

Boże Narodzenie to w Polsce czas obfitujący w obrzędy i rytuały, często pochodzące z bardzo odległych czasów. O tradycjach i współczesności tego święta, maku, zwierzętach przemawiających w wigilijną noc ludzkim głosem, choince - w rozmowie z Agnieszką Miksztą, kierownikiem działu etnografii Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej.

Ile jest we współczesnych świętach Bożego Narodzenia magii i obrzędów z czasów pogańskich? Które elementy w zwyczajach świątecznych są kulturowym zabytkiem z dawnej przeszłości?

Zarówno kiedyś, jak i dzisiaj można wyróżnić dwa rodzaje pogańskich obrzędów magicznych związanych z obchodzeniem świąt Bożego Narodzenia (lub szerzej z okresem przesilenia zimowego) – po pierwsze mają one zapewnić dostatek, szczęście, pomyślność i są związane z płodnością ludzi, zwierząt czy roślin. Po drugie zaś mają na celu kontakt z zaświatami, ze światem duchów, za którym stoi Bóg lub kiedyś bogowie.

Jednym z przykładów na tak odległe tradycje są potrawy zawierające mak – makowiec, kutia, makiełki, makówka, mak z łamańcami. Potrawy te były jedzone „za zmarłych”. Miały one zapewnić nam kontakt z zaświatami. Właśnie z tym nieznanym, tajemniczym światem duchów jest związanych wiele wigilijnych symboli – na przykład pusty talerz czy wolne miejsce dla wędrowca.

Wierzono, że w wieczerzy uczestniczą zmarli, duchy. ...

Jolanta Krasnowska