Zamiast sądu
Rozwiązaniem może być mediacja – forma rozstrzygania sporów konsumenckich, która nie jest jeszcze w Polsce zbyt powszechna. A szkoda, bo pozwala zaoszczędzić czas, nerwy i koszty. – W przypadku sporu z przedsiębiorcą konsumenci mogą zwrócić się do Inspekcji Handlowej o przeprowadzenie mediacji bądź złożyć wniosek o rozpatrzenie sprawy przez Stały Polubowny Sąd Konsumencki – mówi Wiesława Grochowska, starszy specjalista w delegaturze Inspekcji Handlowej w Siedlcach.
Może mediacja…
Mediacja to działania wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej, mające na celu polubowne zakończenie sporu cywilnoprawnego między konsumentem a przedsiębiorcą.
– Mediacja jest przeprowadzana w formie korespondencyjnej lub osobiście i wszczynana po złożeniu przez konsumenta wniosku – wyjaśnia procedury W. Grochowska. – W toku postępowania mediacyjnego wojewódzki inspektor zapoznaje przedsiębiorcę z roszczeniem konsumenta, przedstawia stronom sporu przepisy prawa mające zastosowanie w sprawie oraz ewentualne propozycje polubownego zakończenia sporu – dodaje.
Postępowanie mediacyjne jest dobrowolne dla obu stron sporu. Odstępuje się od niego, jeżeli w wyznaczonym terminie sprawa nie została polubownie zakończona oraz w razie oświadczenia co najmniej jednej ze stron, że nie wyraża ona zgody na polubowne zakończenie sprawy.
– Należy pamiętać o tym, że Wojewódzki Inspektor w toku postępowania mediacyjnego nie posiada uprawnień, które pozwalałyby na zobowiązanie przedsiębiorcy do zachowania zgodnego z roszczeniem konsumenta nawet w przypadku słuszności tego roszczenia – podkreśla W. Grochowska.
W 2011 r. do siedleckiej delegatury Inspekcji Handlowej wpłynęły 73 wnioski o wszczęcie procedury mediacji – najczęściej chodziło o nieuznanie przez przedsiębiorcę reklamacji na obuwie. Ze skutkiem pozytywnym dla konsumenta zakończono 45 mediacji (62%). Natomiast w pierwszym półroczu 2012 r. wpłynęło 27 wniosków. W dwóch przypadkach przedsiębiorcy nie wyrazili zgody na mediację, a spośród pozostałych 25 wniosków w 64% przypadków spór został zakończony pozytywnie dla konsumentów.
…a może sąd konsumencki?
W przypadku sporu z przedsiębiorcą konsumenci mogą również złożyć wniosek o rozpatrzenie sprawy przez Stały Polubowny Sąd Konsumencki. Taki sąd działa m.in. przy wojewódzkim inspektorze Inspekcji Handlowej w Warszawie, ale rozprawy odbywają się również na posiedzeniach wyjazdowych, np. w delegaturze w Siedlcach.
– Trzeba pamiętać, że Polubowne Sądy Konsumenckie rozpatrują spory o prawa majątkowe wynikające z umów sprzedaży bądź świadczenia usług zawartych pomiędzy konsumentami a przedsiębiorcami – zaznacza W. Grochowska. – Należy podkreślić, że cechą sądownictwa polubownego jest dobrowolność, co oznacza, że rozstrzygają one spory wówczas, gdy zgodzą się na to obie strony sporu, czyli konsument i przedsiębiorca.
Jakie są plusy takiej formy rozstrzygania sporów? Przede wszystkim krótki termin oczekiwania na rozstrzygnięcie. Do tego żadna ze stron nie ponosi w związku z rozprawą kosztów, o ile nie jest konieczne skorzystanie z usług rzeczoznawcy (wówczas koszty wydanej przez niego opinii pokrywa przegrana strona procesu). Dużą zaletą tego rozwiązania jest także szybkość rozstrzygnięcia sporu: zazwyczaj kończy się na jednej rozprawie. Plusy to również prostota postępowania – strony nie potrzebują pełnomocników, oraz skuteczność postępowania – moc wyroku i ugody sądu powszechnego.
– Zaleta sądu konsumenckiego, która powinna być ważna dla przedsiębiorcy, to niewątpliwie budowanie pozytywnego wizerunku firmy, która jest chętna do polubownego załatwienia sprawy już przez samo uczestnictwo w SPSK – zauważa W. Grochowska. – Dodatkowo poprzez sądownictwo konsumenckie stronom sporu oszczędza się konieczności uczestniczenia w kosztownych i długotrwałych procedurach sądów cywilnych.
To działa
Rozprawa przed sądem konsumenckim jest jawna i odbywa się bez względu na obecność stron, chyba że przed rozpoczęciem rozprawy strona wniosła o jej nieprzeprowadzanie, usprawiedliwiając swoją nieobecność. W przypadku braku możliwości uczestniczenia w rozprawie strona może również upoważnić wybraną osobę. W toku rozprawy superarbiter, po wysłuchaniu wyjaśnień stron, skłania je do pojednania i zawarcia ugody (dwie strony częściowo ustępują od swoich roszczeń). Ugoda ma charakter ostateczny i stronom nie przysługuje od niej środek zaskarżenia.
W przypadku, gdy ugoda nie zostaje zawarta, zapada wyrok: zasądzający lub oddalający powództwo.
Od wyroku sądu polubownego stronom nie przysługuje odwołanie, jedynie skarga o uchylenie tego wyroku do sądu powszechnego – wnosi się ją w ciągu trzech miesięcy od doręczenia wyroku. Warto wiedzieć, że z zakresu działania sądu konsumenckiego wyłączone są sprawy dotyczące: przedsiębiorców działających na terenach zamkniętych, podlegających ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, Ministrowi Obrony Narodowej i Ministrowi Sprawiedliwości, produkujących energię lub prowadzących hurtowy i detaliczny handel energią, produkujących paliwa, jak też banków oraz prowadzonej przez nie działalności bankowej, ubezpieczeń oraz działalności ubezpieczeniowej, usług pocztowych i telekomunikacyjnych, pośrednictwa finansowego, informatycznych, naukowo-badawczych, w zakresie edukacji oraz ochrony zdrowia i opieki społecznej.
Wniosek o mediację powinien zawierać:
* w przypadku sporu ze sprzedawcą z tytułu niezgodności towaru z umową:
opis sprawy
wybór jednego z roszczeń
stanowisko sprzedawcy
kserokopie wszystkich dokumentów związanych ze sprawą
* w przypadku sporu z gwarantem:
opis sprawy
stanowisko gwaranta
kserokopię gwarancji
ewentualnie inne dokumenty związane ze sprawą
Do pisemnego wniosku można wykorzystać specjalnie opracowane formularze dostępne na stronie Inspektoratu: www.wiih.org.pl lub w placówkach Inspektoratu bądź samodzielnie dokonać opisu sprawy, wskazując jednocześnie wybór roszczenia.
Wniosek o mediację oraz wniosek o rozpatrzenie sprawy przez Stały Polubowny Sąd Konsumencki można złożyć pisemnie, w tym drogą elektroniczną, faksem, pocztą lub osobiście w siedzibie Inspektoratu lub jego Delegaturach.
JAG