I ślubuję ci uczciwość…
Od kilku już lat przybywają do Parczewa narzeczeni, małżeństwa, całe rodziny i liczni wierni z naszej diecezji, aby u stóp Matki Bożej Królowej Rodzin w miejscowej bazylice szukać pomocy, dziękować i prosić o Boże błogosławieństwo w małżeńskim bądź rodzinnym powołaniu. To miejsce jest szczególne poświęcone rodzinom. W sanktuarium tym wielu doświadcza umocnienia, odnowienia lub przemiany więzi małżeńskich i rodzinnych.
Na przestrzeni kilkunastu ostatnich dekad nastąpiły różnorodne przemiany, które dotknęły przede wszystkim rodziny. Oprócz pozytywnych są, niestety, i takie, które deprecjonują znaczenie i trwałość tej podstawowej, naturalnej ludzkiej wspólnoty. Kwestie ekonomiczne, demograficzne, migracje zarobkowe, wzrost liczby związków małżeńskich, które się rozpadają czy są mniej trwałe niż dawnej, wreszcie przemiany ideologiczne i obyczajowe zdające się kwestionować sam sens tworzenia rodziny, każą poszukiwać nowych dróg pomocy przyszłym i obecnym małżonkom, aby – jak podkreślał Benedykt XVI – stali się rzeczywiście „ikoną Boga Trójjedynego”.
Pomocą w głębszym przeżywaniu tajemnicy relacji małżeńskiej i rzeczywistości rodzinnego życia jest organizowany co roku na początku maja Diecezjalny Dzień Rodziny. Od dwóch lat tematykę tych dni wyznaczają kolejne fragmenty tekstu małżeńskiej przysięgi. Dwa lata temu zastanawialiśmy się, co znaczy ślubować sobie miłość. Rok temu pochylaliśmy się nad problematyką wierności małżeńskiej. Teraz chcemy przyjrzeć się tematowi uczciwości małżeńskiej. Od Świętej Rodziny z Nazaretu chcemy się uczyć, czym jest miłość, wierność i uczciwość w małżeństwie.
Niejednoznaczna treść
Wielu małżonków, składając przysięgę, nie do końca rozumie, do czego się zobowiązują. O ile zasadniczo rozumiemy, co oznacza miłość i wierność wobec współmałżonka, o tyle pojęcie uczciwości małżeńskiej ma jakby niejednoznaczną treść. Warto wobec tego zastanowić się nad tym, co w ogóle znaczą słowa: „uczciwość”, „uczciwy”. Słownik języka polskiego podaje, że uczciwy to „rzetelny w postępowaniu, szanujący cudzą własność, niezdolny do oszustwa”. Ale uczciwy to również będący „zgodny z przyjętymi zasadami lub prawem”, czyli „zgodny z rzeczywistością”.
Ks. W. Szewczyk definiuje te słowa w taki sposób: „Człowiek, który (…) jest uczciwy (…) postępuje tak, jak tego domaga się jego ludzka godność oparta na prawie natury i prawie Bożym, jak powinien postępować z tej racji, że jest człowiekiem. Zaś nieuczciwym człowiek jest wówczas, kiedy postępuje wbrew swojej ludzkiej godności, czyli wbrew prawom wpisanym przez Boga w ludzką naturę. Stąd postępowanie uczciwe możemy również nazwać godnym, a nieuczciwie – niegodnym człowieka”. Jak to się ma zatem do uczciwości małżeńskiej?
Ślub uczciwości w swym podstawowym znaczeniu dotyczy małżeńskiego „współżycia płciowego, gwarantuje szacunek dla współmałżonka, liczenie się z jego potrzebami i pragnieniami czy trudnościami. Małżeństwo jest uczciwe wtedy, gdy współżycie jest wyrazem miłości małżeńskiej i gdy jest ono skierowane ku poczęciu nowego życia. Natomiast nieuczciwość małżeńska wyrażałaby się w stosunkach przerywanych, w używaniu środków antykoncepcyjnych, zdradach małżeńskich i innego rodzaju zakłamaniach” (Słownik małżeństwa i rodziny). Jeśli współżycie intymne w małżeństwie staje się wyrazem wzajemnej miłości oraz jest otwarte na życie, wtedy jest zgodne ze swoją wewnętrzną celowością, jest sensowne, chroni i afirmuje godność małżonków – o takim współżyciu mówimy, że jest uczciwe.
Po pierwsze czystość
Trzeba przypomnieć, iż pomocą w wychowywaniu siebie i innych do dojrzałości jest cnota czystości, czyli umiejętność panowania (a zatem rozumnego i wolnego) i działania w sferze seksualnej. To obszar delikatny i bardzo podatny na zranienia, dlatego domaga się szczególnej odpowiedzialności w przeżywaniu. Czystość jest drogą, którą Chrystus proponuje każdemu. Wyraża się ona w zależności od stanu. Czym innym jest czystość narzeczeńska, a czym innym małżeńska. O ile ta pierwsza wyraża się przez wstrzemięźliwość seksualną, o tyle ta druga przez godne pożycie intymne małżonków. „Zatem czystość obowiązuje również małżonków i nie są od niej zwolnieni przez zawarcie małżeństwa. Jedynie inaczej wygląda czystość małżeńska niż czystość narzeczeńska i celem odróżnienia ich od tamtych nazywa się ją uczciwością małżeńską” (ks. W. Szewczyk).
Zaufanie i zrozumienie
W szerokim znaczeniu uczciwość jest zobowiązaniem, które rozciąga się na całe życie małżonków, nie tylko sferę intymną. Prof. Maria Braun-Gałkowska, wybitna specjalistka w dziedzinie psychologii rodziny, zaznacza, iż uczciwość małżeńska dotyczy współodczuwania i współdziałania małżonków nie tyle w kontekście zewnętrznych sytuacji, co jest lojalnością. Pisze, że taka uczciwość „polega na obdarzeniu zaufaniem, w staraniu się o zrozumienie drugiego w każdej sprawie, a także na tym, by zrozumienie wzajemne sobie ułatwić. Uczciwość małżeńska wyklucza tzw. ciche dni, podczas których małżonek, nie może ani się dowiedzieć o co chodzi, ani przedstawić swojego punktu widzenia. Uczciwość małżeńska nie pozwala na jednostronne oskarżenie, ale każe zmierzać zawsze do podtrzymania jasnej komunikacji między małżonkami, komunikacji wspierających komunię, czyli wspólnotę”.
W tym właśnie szerokim znaczeniu brak uczciwości małżeńskiej wyrażać się może chociażby przez „niepotrzebne przemilczanie, ustępowanie, wchodzenie w rolę ofiary, głupie poświęcanie się nie tam, gdzie trzeba, nadmierne obwinianie drugiej osoby, unikanie odpowiedzialności (…). Uczciwe spojrzenie na małżeństwo polega na tym, aby od drugiej osoby i od siebie nie chcieć za dużo. Robimy zazwyczaj tyle, na ile nas w danej sytuacji stać. Podobnie drugi człowiek daje tyle, ile ma, a więc niewiele. Warto być wdzięcznym za to, co drugi człowiek nam daje” (ks. M. Kruszewski).
Warsztaty, konferencje, odnowienie przysięgi
Jak widzimy po tym szkicowym wprowadzeniu w tematykę uczciwości małżeńskiej, zagadnienie to jest bardzo ważne i aktualne. Dlatego Tegoroczny Diecezjalny Dzień Rodziny w Parczewie je podejmuje. Wśród zaproszonych prelegentów usłyszymy: specjalistę w dziedzinie małżeńsko-rodzinnej oraz konsultora rady ds. rodziny Konferencji Episkopatu Polski dr. Mieczysława Guzewicza, Annę i Janusza Wardaków, którzy – poprzez prowadzone przez siebie wykłady i warsztaty – dzielą się wiedzą i doświadczeniem życia małżeńskiego (więcej na stronie www.wardakowie.pl). W czasie Eucharystii małżonkowie odnowią przysięgę. Naszemu świętowaniu będą towarzyszyć różne imprezy, np. miasteczko zabaw dla najmłodszych. Organizatorem jest duszpasterstwo rodzin diecezji siedleckiej (więcej informacji na stronie www.drsiedlce.pl).
Zapraszamy do Parczewa nie tylko całe rodziny, ale i duszpasterzy oraz osoby zainteresowane rodzinną problematyką. Niech dzień ten – poprzez konferencje, udział w połączonej z odnowieniem małżeńskiej przysięgi Mszy św., świadectwa oraz wspólne przebywanie ze sobą – stanie się okazją do modlitwy „o umocnienie rodzin szlachetnych i szczęśliwych, o siłę i nadzieję dla rodzin w kryzysie oraz o takie wychowanie dziewcząt i chłopców, by nowe pokolenie młodych ludzi potrafiło dorosnąć do miłości małżeńskiej i rodzicielskiej” (ks. M. Dziewiecki).
W imieniu duszpasterstwa rodzin
Ks. Henryk Góral