Hołd walczącym o wolność
To właśnie w Siedlcach 5 listopada 1981 r. rozpoczął się najsłynniejszy strajk chłopski w PRL. 70 rolników zajęło budynek organizacji młodzieżowych (znajdowała się tam wówczas siedziba m.in. ZSMP oraz ZHP) przy ul. Świerczewskiego 45 (obecnie Piłsudskiego).
Kilka dni później akcja uzyskała poparcie Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego NSZZ RI „Solidarność” i przekształciła się w ogólnokrajowy protest, w którym wzięli udział delegaci rolniczej „S” z całego kraju.
Postulaty rolników
Powodem strajku było niezrealizowanie zawartych w lutym 1981 r. porozumień rzeszowsko-ustrzyckich dotyczących rolnictwa. 5 listopada komitet protestacyjny rolniczej Solidarności województwa siedleckiego wystosował pismo do premiera PRL, domagając się spełnienia siedmiu postulatów. Później lista została rozszerzona do 27 punktów. Rolnicy upominali się przede wszystkim o prawo dziedziczenia gospodarstwa, zagwarantowania w konstytucji nienaruszalności indywidualnej własności chłopskiej, bardziej demokratycznego sposobu wybierania samorządu na wsi oraz wolnych wyborów do rad narodowych, a także dostępu do środków masowego przekazu. Domagali się także zniesienia tzw. wiązanej sprzedaży maszyn, sprzętu rolniczego oraz innych artykułów przemysłowych za dostawy żywca. Rolnicy upominali się też o tak prozaiczne rzeczy jak: buty zimowe, gumowe, filcowe, odzież robocza, środki czystości, realizacja dostaw węgla na cele bytowe zgodnie z przydziałem.
Komisja Rządowa podjęła 27 listopada oraz 8 i 11 grudnia 1981 r. rozmowy ze strajkującymi. Protest przerwało wprowadzenie stanu wojennego. Rolnicy opuścili budynek rano 14 grudnia 1981 r. Wielu działaczy chłopskich internowano. Uczestnikom strajku wytoczono proces w sądzie wojewódzkim w Siedlcach za rzekomą kradzież i zniszczenie mienia. Śledztwo w końcu umorzono.
Upamiętnić strajkujących
Wydarzenie sprzed 33 lat, które przyczyniło się do zjednoczenia całego ruchu związkowego i miało duże znaczenie w polskiej drodze do niepodległości, upamiętni pomnik zlokalizowany na pl. Tysiąclecia. – Postanowiliśmy uczcić wydarzenia i ludzi, którzy właśnie tu, w Siedlcach, z narażeniem zdrowia, życia i osobistej swobody walczyli o wolność i tworzenie struktur nowego rolniczego związku – wyjaśnia S. Szańkowski. I uzupełnia: – Dzięki decyzji rady miasta uzyskaliśmy zgodę na postawienie w centrum Siedlec, na placu miejskim w sąsiedztwie kościoła garnizonowego, symbolicznego pomnika – artystycznego monumentu upamiętniającego powstanie i walkę o prawa rolniczej Solidarności. To miejsce stanie się historycznym wspomnieniem strajku siedleckiego i swoją głęboką symboliką będzie przekazywać pamięć o tym, jaką szczególną rolę nasze miasto i ówczesne województwo odegrało w przemianach społecznych w naszej ojczyźnie.
Pomnik ma wysokość 2,5 m i kształt dwóch połączonych ze sobą kamieni. – Jest to wyraz przemiany zapoczątkowanej przez nasz naród, która nastąpiła w 1980 r. Dzięki niej możemy dziś korzystać z demokracji – tłumaczy przewodniczący. Na jednym z kamieni umieszczono słowo „Solidarność” napisane solidarycą. – Kształt liter, kiedy jedna opiera się o drugą, ma wymowę symboliczną. „Jedni drugich brzemiona noście”, bądźcie zawsze razem, nigdy przeciwko sobie – zwraca uwagę S. Szańkowski. W tle zostały wyrzeźbione kłosy, krzyż oraz flaga narodowa. – Są to symbole naszych wartości – tłumaczy przewodniczący. – Na obszarze ówczesnego województwa siedleckiego rolnicza Solidarność była najliczniejsza, jeżeli chodzi o jej ilościowy skład w odniesieniu do całkowitej liczby ludności. Na naszym terenie odnotowano także najwięcej więzionych i internowanych z powodu przynależności do związku. Wielu z nich już nie żyje, dlatego budując pomnik, oddajemy im pamięć – przekonuje S. Szańkowski.
Główne uroczystości
Oficjalne odsłonięcie monumentu odbędzie się 6 lipca. – W wydarzeniu wezmą udział m.in. członkowie rady krajowej NSZZ RI „S”, przedstawiciele wszystkich rad wojewódzkich związku, parlamentarzyści, radni, a także delegacja rolników francuskich – zapowiada przewodniczący. Uroczystość rozpocznie się o 11.30 od Mszy św. w katedrze odprawionej pod przewodnictwem bp. Kazimierza Gurdy w intencji rolników i związku. Po nabożeństwie, ok. 12.30, jego uczestnicy przemaszerują na pl. Tysiąclecia. Po drodze pod tablicą pamiątkową na ul. Kochanowskiego oraz na rogu ulic Piłsudskiego i Wojskowej zostaną złożone kwiaty. Podczas przystanku przy pomniku Jana Pawła II odbędzie się modlitwa w intencji rolników i Solidarności. Główne uroczystości – odsłonięcie i poświęcenie obelisku – zaplanowano na 13.15. Następnie na pl. Tysiąclecia odbędzie się koncert Kapeli znad Baryczy. O 14.30 uczestnicy wydarzenia spotkają się w sali widowiskowej Podlasie na wspólnej biesiadzie, która będzie okazją do wspomnień.
Kinga Ochnio