Emocje u małych dzieci

Emocje mają ogromne znaczenie we wzajemnych stosunkach rodziców i dzieci, bo wpływają na rozwój relacji dziecko - rodzic. Dzięki ekspresji emocjonalnej rodzice i dzieci uzyskują nawzajem wiedzę o pragnieniach, przekonaniach. Funkcją emocji może być umożliwianie ludziom współpracy w realizacji złożonych planów.

Ważne jest, aby rodzice rozumieli emocjonalność dziecka i jej nie blokowali. Emocje są istotnymi składnikami doświadczania innych ludzi przez dziecko. Dziecko początkowo sygnalizuje stany negatywne poprzez krzyk, płacz, i stany pozytywne, utrzymując kontakt wzrokowy, śmiejąc się.

Rodzice mogą obserwować rozwój emocjonalności w pierwszym roku życia dziecka. Dzieci różnicują ekspresję emocjonalną i uczą się adresować ją do konkretnych osób. Dziecko do pierwszego roku życia zdobywa umiejętność rozróżniania odmiennych emocji dorosłych. Prawidłowo rozwijające się dziecko, gdy patrzy na rodzica, potrafi zmienić swoje zachowanie, obserwując minę mamy lub taty. Roczne dzieci często patrzą na twarz rodzica w poszukiwaniu informacji. Ważne, by rodzic od samego początku miał świadomość, że jest wzorem, autorytetem i obiektem obserwacji dziecka, które modyfikuje własne działania na podstawie emocji rodziców. Rodzicielstwo to szczęście, ale także ogromny trud i wyzwanie. Świeżo upieczeni rodzice muszą panować nad swoimi emocjami. Dziecko już w drugim roku życia uczy się empatii poprzez naśladownictwo. Już w tak wczesnym okresie rozwoju doznawanie emocji podobnych do emocji drugiej osoby otwiera okno na świat odczuć innych. U dzieci dosyć wcześnie pojawia się strach i zakłopotanie. Wraz z pojawieniem się umiejętności komunikacji werbalnej dzieci bardzo chętnie mówią o swoich uczuciach i ich przyczynach.

Kiedy dziecko zaczyna opowiadać o swoich emocjach, rodzice nie mogą wyśmiewać i zawstydzać go przy innych. Rodzice często chwalą umiejętności dziecka publicznie lub w formie anegdot opowiadają o ich kłopotach czy – zdaniem dorosłych – „śmiesznych” przygodach, przemyśleniach . To poważny błąd wychowawczy, który może doprowadzić do obniżenia poczucia wartości malucha. Dzieci dosyć szybko uczą się maskować emocje, np. gdy dziecko jest rozczarowane po otrzymaniu prezentu, nie okazuje tego, by nie wywołać złego samopoczucia u darczyńcy.

Różnice w emocjonalności mają dwa główne źródła. Bliskie relacje rozwijające się w rodzinie i genetycznie uwarunkowany temperament. Niezwykle ważne są aspekty opieki rodzicielskiej, ciepło i serdeczność. To rodzice kształtują emocjonalność dziecka za pośrednictwem języka, modelując wzorce emocjonalne i reagując na zachowania. Emocje dziecka, osoby dorosłej można zrozumieć, ale tylko częściowo. Wszystkich czytelników zachęcam do sięgnięcia po lekturę „Zrozumieć emocje” Keith Oatley i Jennifer M. Jenkins, by, cytując autorki, próbować pojąć emocje, bo tylko to jesteśmy w stanie zrobić, i by nie obrażać się na nie, tak jak nie możemy obrażać się na samo życie.

Marzena Bartoń, psycholog, terapeuta SI