Brońmy się przed cukrzycą
Cukrzyca ma różne oblicza. O ile - jak zaznaczyła na wstępie A. Szewczyk - nie można mówić o prewencji cukrzycy typu 1, to mamy wpływ na to, by nie zapaść na najczęstszą postać schorzenia - cukrzycę typu 2. Liczba Polaków chorych na cukrzycę rośnie dynamicznie.
– Choruje ok. 3 mln osób, z czego 2 mln osób nie są świadome swojej choroby, tzn. wiedzą, że mają cukrzycę, ale są bezradni, jeśli idzie o zachowanie zdrowego stylu życia. Chcą być zdrowi, ale trudno im zrezygnować z wielu niewłaściwych nawyków żywieniowych – mówiła pani konsultant.
W naszym kraju rośnie spożycie cukru. Wg GUS zjadamy ok. 1,6 mln ton rocznie. W 2007 r. na Polaka przypadało średnio 40 kg cukru na osobę, już w 2015 r. – 44 kg. – Cukier jest niezdrowy, m.in. przyspiesza starzenie się skóry, osłabia wzrok, zwiększa ryzyko zawałów i chorób serca, sprzyja próchnicy i wypadaniu włosów. Może również prowadzić do cukrzycy 2 typu – przestrzegała prelegentka.
Znaczenie badań profilaktycznych
Do głównych objawów cukrzycy należą: wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, ubytek masy ciała, przewlekłe zmęczenie. Powinny budzić one niepokój, jednak najczęściej są bagatelizowane. Dlatego w ramach profilaktyki należy, niezależnie od wieku, raz na rok wykonywać oznaczenie poziomu glukozy we krwi. Zalecenie to dotyczy bezwzględnie grupy tzw. wysokiego ryzyka: osób z nadwagą, mało aktywnych ruchowo, u których stwierdzono stan przedcukrzycowy; osób, których rodzice lub rodzeństwo chorują na cukrzycę; kobiet, które przechodziły cukrzycę ciężarnych, jak i tych, które urodziły dziecko o masie powyżej 4 kg; osób z nadciśnieniem tętniczym czy podwyższonym poziomem trójglicerydów we krwi.
Prawidłowy poziom glukozy we krwi – na czczo, u osoby zdrowej – wynosi 70-99 mg/dL. – Jeśli oznaczenie sięga 102 mg/dL i słyszymy od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, że jest ono prawidłowe, nie jest to prawda. Poziom glukozy 100-125 mg/dL (badanej na czczo) to nieprawidłowa glikemia wskazująca na stan przedcukrzycowy, który w ciągu najbliższych lat może rozwinąć się w cukrzycę – uwrażliwiała E. Szewczyk. O zagrożeniu powie również wynik tzw. glikemii przygodnej, tj. badania zrobionego z użyciem glukometru o dowolnej porze dnia, niezależnie od czasu, który minął od posiłku. Poziom glukozy we krwi 200 mg/dL lub więcej – jest jak dzwonek ostrzegawczy, którego nie wolno bagatelizować.
– Warto uczestniczyć w badaniach przesiewowych organizowanych podczas różnych akcji, imprez, w dużych sklepach czy w miejscach pracy – zachęcała pani konsultant.
Piramida jak ściągawka
Podpowiedzią w kwestii higienicznego trybu życia służy znowelizowana piramida żywienia i aktywności fizycznej. U jej podstawy znajduje się obecnie zalecenie aktywności fizycznej, bez której nie można mówić o zdrowiu. Najwięcej miejsca na naszym talerzu trzeba zarezerwować na warzywa i owoce, które w zaleceniach specjalistów od żywienia zastąpiły wyroby mączne i zbożowe.
– Starajmy się spożywać posiłki o tej samej porze. Dbajmy, by przerwy między posiłkami nie były krótsze niż 3-3,5 godziny. Nie wychodźmy z domu bez śniadania, do kolacji zasiadajmy najpóźniej dwie godziny przed snem – apelowała prelegentka.
Gotuj al dente
W profilaktyce cukrzycy typu 2 ważne jest uwzględnianie klasyfikacji produktów żywnościowych na podstawie ich wpływu na poziom glukozy we krwi w 2-3 godziny po ich spożyciu, czyli tzw. indeksu glikemicznego (IG). Produkty o wysokim IG dają szybko uczucie nasycenia, za co odpowiada „skok” glukozy we krwi, jednak równie szybko spada on, powodując głód. Wpływ na poziom IG ma w przypadku wielu warzyw (marchew, burak, kapusta) i kasz długość gotowania, a owoców – ich dojrzałość (np. banan bardzo dojrzały – 60 IG, mniej dojrzały – 45). I tak np. wartość IG ryżu gotowanego długo wynosi 100, natomiast gotowanego al dente – 64. IG surowej marchewki – to 30, gotowanej – 80. W przypadku pieczywa IG wynosi odpowiednio: chleb pszenny – 90, żytni jasny – 65, żytni razowy – 45.
Woda zdrowia doda
E. Szewczyk zachęcała do czytania składu gotowych wyrobów kupowanych w sklepie, zauważając, że nie wszystko, co podsuwa nam się jako „zdrowa przekąska” (np. batoniki zbożowe), odpowiada temu hasłu. Uwrażliwiała również na świadomy wybór tego, co pijemy. Nie wolno przesadzać z sokami owocowymi. Trzeba zrezygnować całkowicie ze słodkich napojów. Źródłem zdrowia jest woda, która – jeśli mowa o profilaktyce cukrzycy – stabilizuje poziom cukru we krwi. Nawadniając organizm, czujemy się lepiej, umysł pracuje wydajniej. Podała również zalecenia odnośnie ilości wody, jakie powinniśmy wypijać: kobiety – 2,7 l dziennie, mężczyźni – 3,5 l.
Zasada pięciu U
W profilaktyce cukrzycy typu 2 warto wdrożyć zasadę pięciu „U” w odżywianiu i stylu życia: urozmaicenie, umiarkowanie, uregulowanie, uprawianie aktywności fizycznej, unikanie produktów z dużą ilością cukru. Kropką nad „i” jest sprzyjający zdrowiu uśmiech!
Stan przedcukrzycowy
Według raportu „Polska w stanie przedcukrzycowym” opublikowanego podczas konferencji, która odbyła się w grudniu 2016 r. 2 mln Polaków wykazuje stan przedcukrzycowy. Objawia się on podwyższonym poziomem glukozy we krwi (100-125 mg/dl na czczo lub 140-199 mg/dl w doustnym teście obciążenia glukozą). Ocenia się, że 500-600 tys. Polaków choruje, ale jeszcze o tym nie wie.
LA