Chleba naszego powszedniego…
- Dożynki wywodzą się z odległej tradycji pańszczyźnianej - tłumaczy Halina Stachyra, edukator oraz autorka scenariuszy zajęć edukacyjnych w Muzeum Wsi Lubelskiej. - W tamtych czasach zrodził się zwyczaj ofiarowania panu przez pracujących na jego polu chłopów wieńca dożynkowego w czasie zabawy na zakończenie żniw - precyzuje. Jak zauważa, dożynki, zwane też okrężnem, wieniec, były uroczyście obchodzone po dworach ziemiańskich. - Należą do charakterystycznych i najpiękniejszych obrzędów rolniczych - podkreśla, dodając, że dziś są zabytkiem obyczajowym. Opisując tradycyjne dożynki dworskie, należy wymienić cztery elementy. Pierwszy to nabożeństwo, podczas którego poświęcony zostaje wianek dożynkowy, następnie zostaje on uroczyście przenoszony w korowodzie dożynkowym do miejsca jego przekazania dziedzicowi.
Trzeci punkt jest kulminacyjnym – przekazanie wianków dziedzicowi na ganku dworu, przy gazonie. Ostatni, czwarty to zabawa dożynkowa, czyli poczęstunek dla pracujących podczas żniw na polu dziedzica.
Ze śpiewem na ustach
Ważnym momentem dworskich dożynek był meldunek żniwiarzy. Oto w odświętnym miejscu na czoło orszaku złożonego z młodych dziewcząt, kobiet, parobków prowadzonych przez karbowego i ekonoma wychodzi ekonom, staje przed dziedzicem i składa mu meldunek: Z powinszowaniem jaśnie wielmożny panie, właśnie chciałem donieść, że skończyliśmy żniwa. – Ten meldunek wyraża radość z ukończenia pracowitego, wielomiesięcznego okresu oczekiwania na chleb – dodaje H. Stachyra, zaznaczając, że żniwa przypadają na okres przednówka, czyli czasu głodu na wsi, kiedy wyczerpały się już zapasy, a plony jeszcze nie są gotowe na zbiór. – Właśnie stąd początkowi żniw oraz dożynkom towarzyszyła tak wielka radość, że w końcu będą nowe zbiory – zauważa. ...
JAG