Nie daj się złapać
Statystyki obnażają prawdziwy obraz: jest źle. Pochwycenie i uderzenie przez części ruchome maszyn i urządzeń to - w zależności od roku - druga lub trzecia najczęstsza przyczyna wypadków w gospodarstwach rolniczych. Spowodowane są zazwyczaj złym stanem technicznym maszyn, zwłaszcza brakiem osłon i hamulców, niesprawnym układem kierowniczym, używaniem maszyn wyeksploatowanych lub nieprzystosowanych do określonych zadań. Bardzo często do wypadków dochodzi w wyniku prób naprawienia czy poprawienia czegoś przy maszynie, gdy jest ona włączona. Tragiczne zdarzenia to także efekt remontowania rolniczego sprzętu we własnym zakresie i bez odpowiednich kwalifikacji, zaplecza warsztatowego czy narzędzi oraz używanie nieodpowiedniej odzieży.
Jak więc dobrze przygotować się do prac w gospodarstwie i na roli, by być bezpiecznym? Pomocna jest lista kontrolna oceny gospodarstwa rolnego pod kątem zagrożeń przyczyniających się do zaistnienia wypadków z udziałem maszyn i urządzeń rolniczych, jaką przygotowała dla rolników Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Można ją wykonać o dowolnej porze roku, w zależności od prowadzonych prac czy własnych potrzeb. Wzór znajduje się na stronie KRUS, skąd można ją pobrać i wydrukować. – W ten sposób każdy rolnik może samodzielnie dokonać oceny gospodarstwa rolnego pod kątem zagrożeń przyczyniających się do zaistnienia wypadków z udziałem maszyn i urządzeń rolniczych – zaznacza Marek Zając z placówki terenowej KRUS w Siedlcach. – Tę samą listę wykorzystują pracownicy prewencji jako pomoc przy prowadzonych postępowaniach powypadkowych w gospodarstwach, w których doszło do takich zdarzeń. Na podstawie udzielonych odpowiedzi poszkodowanemu, który uległ wypadkowi, a także członkom jego rodziny, przekazywane są informacje, jak dane zagrożenie usunąć, by w przyszłości nie dochodziło do tego typu zdarzeń – dodaje.
Instrukcja jednak przydatna
Lista kontrolna zwraca uwagę na kilka istotnych elementów, jakie niektórzy rolnicy ignorują, a które stanowią ważny element dla zachowania bezpieczeństwa w gospodarstwie. Tak jest z instrukcjami obsługi maszyn, które wiele osób uważa za przeżytek. Nic bardziej mylnego. Rutyna i stereotypowe myślenie potrafią zwieść na manowce i spowodować wiele złego. Dziś różni producenci stosują różne oznakowania, nie zawsze są one identyczne nawet w ramach jednej marki. Dlatego warto, by instrukcje obsługi poszczególnych maszyn znajdowały się w zasięgu ręki i w razie konieczności służyły pomocą, do czego zostały opracowane. Bezwarunkowo należy też przestrzegać zasady, że urządzenia rolnicze mogą obsługiwać osoby dorosłe, zdrowe, przeszkolone w zakresie obsługi konkretnej maszyny oraz zasad bezpieczeństwa pracy, posiadające wymagane uprawnienia, np. prawo jazdy kategorii T.
Stan techniczny
Kolejny istotny element stanowi zwrócenie uwagi na osłony i obudowy maszyn. Dla wielu rolników to element mało istotny, a tak naprawdę stanowi największe zagrożenie. Nie bez przyczyny producenci wyposażają maszyny właśnie w osłony i obudowy oraz znaki ostrzegawcze – ma to zwrócić uwagę obsługującego maszynę, a także sprawić, by zachował czujność. Brak osłon sprawia, że dla wielu problem znika. Dzieje się tak również w przypadku kupowania maszyn używanych, które często nie są kompletne, a osoba nabywająca nawet o tym nie wie. Inni z kolei zapominają o ponownym umieszczeniu osłon na swoim miejscu po przeprowadzaniu prac naprawczych czy konserwacji maszyn. Każdy rolnik musi pamiętać, by osłonięte były wszystkie mechanizmy napędowe, silniki, koła pasowe i zębate, pasy, łańcuchy, wały, przekładnie, przeguby, wały przegubowo-teleskopowe (na całej długości), końcówki wałów wystające poza korpus maszyny i inne ruchome elementy. Osłonięte powinny być także elementy robocze: noże, bijaki (osłonami zamontowanymi na stałe), tarcza piły i szlifierki kątowej (osłonami regulowanymi), elementy tnące maszyn żniwnych (osłonami zdejmowanymi wyłącznie na czas pracy).
Zapamiętaj!
Nie używaj ciągników nieprzystosowanych konstrukcyjnie do danej pracy!
Nie przewoź ludzi w skrzyni rozsiewacza nawozów mineralnych, w skrzyni rozrzutnika obornika, na przyczepach i innych środkach transportowych lub maszynach do tego nieprzystosowanych!
Nie zezwalaj nikomu na jazdę na ładunku, błotnikach, zaczepach, burtach; na wsiadanie i wysiadanie w czasie jazdy; na przebywanie na ciągniku i maszynach!
3 PYTANIA
Marek Zając – PT KRUS w Siedlcach
Kto tworzył listę kontrolną oceny gospodarstwa rolnego pod kątem zagrożeń przyczyniających się do zaistnienia wypadków z udziałem maszyn i urządzeń rolniczych?
Lista ta została opracowana przez pracowników Centrali Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w oparciu o analizę najczęstszych przyczyn czy okoliczności wypadków z udziałem maszyn i urządzeń rolniczych. Pytania zostały dobrane i ułożone tak, by właściciel gospodarstwa rolnego po udzieleniu odpowiedzi na nie miał pełen obraz, co wymaga ewentualnej interwencji w jego gospodarstwie.
Co skłoniło KRUS do stworzenia takiej listy?
Eksperci uznali, że określenie nieprawidłowości w środowisku pracy i życia rolnika, a następnie ich likwidowanie, to dobry początek w dążeniu do zadbania o bezpieczeństwo w gospodarstwie rolnym. Wiedza o stanie maszyn może przyczynić się do uniknięcia wypadku przy pracy rolniczej. Uczciwe wypełnienie listy daje rolnikowi obraz, który sprzęt należy naprawić, co może powodować ewentualne zagrożenie życia i skłonić do zmiany tego stanu rzeczy.
Czy kolejność pytań jest celowa? Skąd ich taki dobór?
Dobór pytań do listy kontrolnej został oparty na analizie najczęstszych przyczyn wypadków, do jakich dochodzi z udziałem maszyn. Oczywiście nie jest to kolejność „sztywna” i niepodlegająca w przyszłości modyfikacjom. Ponadto należy pamiętać, że rodzaj pytań oraz ich waga mogą się zmieniać w zależności od prowadzonej działalności, bo wiele zależy od różnych czynników występujących w samych gospodarstwie rolnym, np. rodzaju produkcji, ilości i różnorodności sprzętu rolniczego będącego na wyposażeniu gospodarstwa itp.
Monika Grudzińska