Nad życiem i nad śmiercią
W dniu Wigilii nawiedzamy cmentarze, np. w drodze na Pasterkę. Dbamy też o to, żeby na Boże Narodzenie na grobach naszych bliskich zmarłych panował porządek, był świąteczny akcent: znicz w kształcie choinki, stroik z gwiazdą betlejemską czy czerwoną, błyszczącą kokardą. Zauważmy, że jeżeli Wigilia odbywa się po śmierci tego, kto jeszcze rok wcześniej siadał z nami do stołu, reinterpretacji podlega wówczas wiele elementów wieczerzy, jak wolne miejsce i pusty talerz. Owszem, utarło się, że to „dla zbłąkanego wędrowca”; w niektórych częściach Polski mówi się, że jest nim Pan Jezus, który może odwiedzić nas w postaci nieoczekiwanego gościa. Pamiętajmy jednak, że pierwotnie wolne miejsce przy stole pozostawiane było z myślą o nieżyjących przodkach. Także dzisiaj w wielu domach najstarsi przypominają reszcie rodziny: to talerz dla naszego dziadzia, babci, odłóżmy opłatek też dla nich. Dzisiaj już się tego nie robi, ale dawniej odkładano na ten wolny talerz po łyżce każdej potrawy, którą gospodyni podawała domownikom.
Przeżywamy Adwent – czas radosnego oczekiwania na przyjście Pana Jezusa. Nie wyobrażamy sobie świąt Bożego Narodzenia bez tradycji, która każe pięknie ubrać choinkę, przygotować wieczerzę wigilijną i połamać się opłatkiem z bliskimi. Skąd tak bogata obrzędowość?
W naszej wieczerzy wigilijnej zachowało się bardzo dużo śladów obchodów przedchrześcijańskich dziadów, do dzisiaj praktykowanych jeszcze gdzieniegdzie na Białorusi. W te dni, w których następuje zimowe przesilenie dnia z nocą, podobnie jak pozostałe przesilenia w roku, nasi prapraprzodkowie kontaktowali się w specjalny sposób z duszami swoich przodków w przekonaniu, że to czas magiczny, kiedy są one szczególnie blisko świata żywych. Podobnie my, chrześcijanie, wierzymy w obcowanie świętych i mamy to przekonanie, że nasi bliscy zmarli chcą nam przysporzyć dobra, ostrzegają przed nieszczęściami, złymi ludźmi czy niewłaściwymi decyzjami.
Rozpoczynając Wigilię modlitwą, zawsze pamiętamy o zmarłych, obowiązkowo dołączając do niej „Wieczne odpoczywanie”.
W szczególny sposób wspomina się przy tym tego, kto odszedł w danym roku. W dniu Wigilii nawiedzamy cmentarze, np. w drodze na Pasterkę. ...
Monika Lipińska