Hołd z parą prezydencką
Celem wizyty Andrzeja Dudy, który wraz z małżonką Agatą Kornhauser- Dudą przybył 17 września, czyli w rocznicę agresji sowieckiej na Polskę, było oddanie hołdu walczącym w obronie granic Rzeczypospolitej. W uroczystości uczestniczyli: sekretarz stanu w kancelarii prezydenta RP Błażej Spychalski, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Soloch, przedstawiciele służb mundurowych podległych ministrowi spraw wewnętrznych i administracji oraz ministrowi obrony narodowej, a także reprezentanci Instytutu Pamięci Narodowej, władz wojewódzkich, samorządowych i duchowieństwa. Obecni byli kombatanci i mieszkańcy okolicznych miejscowości. Obchody rozpoczęły się wystawieniem warty honorowej na cmentarzu przy kopcu chwały oraz uroczystym meldunkiem złożonym Prezydentowi RP.
Komendant główny straży granicznej gen. dyw. Tomasz Praga przypomniał, że pod Wytycznem, po dwóch tygodniach walk z przeważającymi siłami wroga, żołnierze zgrupowania Korpusu Ochrony Pogranicza stawili heroiczny opór oddziałom sowieckim. – Mówię o tym z wielką dumą, bo nasza formacja czuje się spadkobiercą chlubnych tradycji KOP – podkreślił.
Na elitarność KOP zwrócił uwagę prezydent A. Duda. – Dzięki ich męstwu i przelanej tutaj krwi będziemy jako naród istnieli wiecznie – stwierdził, dziękując straży granicznej za pamięć o „tamtych bohaterach, o ich bohaterstwie, o ich męstwie”.
Miejsce w historii polskiej wojskowości
Prezydent podziękował również władzom i mieszkańcom Wytyczna za dbanie o pomnik i cmentarz. – Historia tej bitwy, a także 300-kilometrowego marszu grupy KOP, trwającego dwa tygodnie i połączonego z walkami przeciwko Sowietom, to jeden z najpiękniejszych i najbardziej mężnych wydarzeń września z 1939 r. – oświadczył A. Duda, nawiązując do walki żołnierzy KOP dowodzonych przez gen. Wilhelma Orlik-Rückemanna, którzy stawili opór wkraczającym oddziałom sowieckim.
KOP, jak podkreślił Prezydent RP, „przeszedł do historii nie tylko Rzeczypospolitej, ale także do historii polskiej wojskowości”.
Modlitwa ekumeniczna i defilada
Po apelu poległych odmówiono modlitwę ekumeniczną, a następnie na cmentarzu wojennym obok kopca chwały KOP złożono wieńce. Uroczystość zakończył koncert Orkiestry Reprezentacyjnej Straży Granicznej oraz defilada Kompanii Reprezentacyjnej Straży Granicznej występującej w mundurach wzorowanych na formacjach granicznych II RP. W defiladzie uczestniczyła też grupa rekonstrukcyjna kawalerii KOP.
1 października 1939 r. pod Wytycznem w pow. włodawskim doszło do bitwy pomiędzy zgrupowaniem KOP gen. Wilhelma Orlik-Rückemanna a Armią Czerwoną. Po walkach czerwonoarmiści w sposób bestialski obeszli się z rannymi – rozstrzelano kilku żołnierzy wziętych do niewoli, a ok. 300 zaginęło bez śladu. Bitwa pod Wytycznem była jedną z ostatnich walk w kampanii wrześniowej 1939 r. Zginęło w niej ok. 100 polskich pograniczników, a kilkuset zostało rannych lub dostało się do niewoli. W miejscu bitwy znajduje się cmentarz, gdzie spoczywają polegli pod Wytycznem. Jest też symboliczny kopiec upamiętniający bohaterskich żołnierzy KOP.
Organizatorem obchodów w miejscu bitwy jest od lat straż Graniczna, a partnerem lubelski oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
Joanna Szubstarska