Rok św. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego
W opinii ks. dr. Roberta Ogrodnika, historyka PAN i IPN, wiceprezesa Fundacji „Cultura Memoriae”, na ukształtowanie osobowości Z. Felińskiego wpływ miało wiele okoliczności: przede wszystkim dom rodzinnyi wzrastanie w tradycjach patriotycznych, jak też udział w powstaniu wielkopolskim 1848 r., emigracja, a następnie formacja kapłańska i posługa w Petersburgu, gdzie Z. Feliński dał się poznać jako znakomity kapłan, duszpasterz, opiekun biednych, ojciec duchowny i spowiednik. - My, historycy, najlepiej poznajemy biografię z pozostawionej spuścizny: z memuarystyki [pamiętnikarstwa - przyp. red.], z listów. W pismach pozostawionych przez bp. Felińskiego pobrzmiewa jeden ton: święty kapłan, święty człowiek, święty Polak, ogromne zaangażowanie duszpasterskie, świetne wyczucie sprawy polskiej, przy tym osobista świętość polegająca na czci Jezusa utajonego w Najświętszym Sakramencie, Maryi, ogromne zaufanie Bożej opatrzności - wylicza ks. R. Ogrodnik.
S. dr Teresa Antonietta Frącek, historyk Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, zwraca uwagę na ogromną dynamikę rozwoju zgromadzenia, które ks. Feliński założył w 1857 r. wraz z ochronką dla sierot i ubogich. Powstawało ono – jak podkreśla – pod berłem samego imperatora: W 1862 r. zgromadzenie liczyło 36 sióstr, blisko 100 dzieci pod opieką i miało własny dom w Petersburgu. Po objęciu nowej funkcji arcybiskupzakupił budynek przy ul. Żelaznej w Warszawie, gdzie założył sierociniec i szkołę, a ich prowadzenie powierzył siostrom Rodziny Maryi. Kiedy biskup był na wygnaniu,w miastach i na wsiach powstawałykolejne szkoły i ochronki. Gwałtowny skok liczby placówek i sióstr nastąpił po śmierci założyciela.
W czasie II w światowej siostry od początku otworzyły serca na niedolę świeckich. W ich domach zakonnych znaleźli schronienie wysiedleni, uciekinierzy, ci, którzy potrzebowali nowej identyfikacji. Siostry obecne były w więzieniach: przenosiły paczki, grypsy, wiadomości ustne. Sierocińce kierowane przez zgromadzenie otworzyły swoje podwojedla dzieci żydowskich. – Pod opieką sióstr w 1939 r. było 3 tys. Dzieci, a w 1944 – 4,5. Żadne dziecko nie zginęło. Żadna z sióstr nie została rozstrzelana. Matka Matylda Getter wierzyła w opiekę Bożą. Doliczyłyśmy się 750-800 uratowanych Żydów – mówi matka generalna zgromadzenia.
Obecnie zgromadzenie ma 70 domów w Polsce i 31 w Brazylii. Siostry posługują również w Rosji, na Białorusi i Ukrainie, w Kazachstanie. – Jesteśmy wierne temu, o co prosiłabp Feliński: by kształtować serca najmłodszych, a to może zrobić serce kobiece, które jest otwarte – mówi matka generalna Janina Kierstan.
Dwóch wielkich pasterzy
Następcą Z.Sz. Felińskiego na urzędzie arcybiskupa warszawskiego był kard. Stefan Wyszyński, który nie tylko intensywnie wczytywał się w dzieje, drogę życia i pracy abp. Felińskiego, ale też w losach Polski powojennej widział odbicie czasów, w jakich żył Feliński.
– Bogu niech będą dzięki, że w roku beatyfikacji Prymasa Tysiąclecia rozpoczynamy świętowanie rocznicy urodzin bp. Z. Sz. Felińskiego. To dobra okazja, by pokazać pasterza niezłomnego, który szedł po cierniach i głogach – jak powiedział jego następca kard. S. Wyszyński. Złączyła ich jedna posługa, miłość do Kościoła, ojczyzny i ludu Bożego, patriotyzm, nieugięta wola troski o to, co najważniejsze, a w końcu – chwała Kościoła- podkreśla ks. P. Ogrodnik, dodając, że wspólnym mianownikiem były też słowa „Non possumus”, które bp. Feliński zawarł w swoim pożegnaniu, opuszczając Warszawę 13 czerwca 1863 r. Prosił: „Strzeżcie praw Kościoła świętego. Pilnujcie gorliwie świętej wiary naszej. Przeciwnościami się nie zrażajcie. Miejcie Pana Boga w pamięci i sercu. Jeżeli was by kto namawiał do takiego czynu, którego popełnić się nie godzi bez uchybienia prawom Bożym i prawom Kościoła, odpowiadajcie: non possumus”.
Plany na Rok
Plany obchodów Roku św. Z. Felińskiego są bardzo bogate. Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi myśli m.in. o renowacji życia duchowego w oparciu o pisma ascetyczne swego założyciela. Trwają prace nad oratorium poświęcone mu . W Wielkopolsce wyznaczany jest „Szlak pielgrzymkowy porucznika strzelców św. Z. Sz. Felińskiego” – śladami tej drogi, jaką przemierzył młody Feliński wraz z kolegami w 1848 r. Swoistym votum wdzięczności jest odbudowa kościoła w Dźwieniaczce na Ukrainie, wybudowanego przez biskupa-zesłańca – 16 września 2022 r. kościół ma być przywrócony do funkcji sakralnych.
Franciszkanki Rodziny Maryi zapraszają również do odwiedzenia Muzeum św. Z. Sz. Felińskiego w Domu Generalnym przy ul. Żelaznej 97. – To muzeum multimedialne, dwujęzyczne, z możliwością korzystania z audioprzewodników w siedmiu językach, ze ścieżką oprowadzania dla dzieci, zagadkami i ilustracją multimedialną. W opiniach zwiedzających dominują dwie reakcje. Po pierwsze: nie spodziewali się tak nowoczesnego i pięknego muzeum. Po drugie: że tak niewiele wiedzieli o bp. Felińskim – mówi s. Magdalena Abramow-Newerly, dyrektor muzeum.
Siostry ze zgromadzenia powołanego przez św. Z.Sz. Felińskiego zachęcając do poznawania swego założyciela. – Juliusz Słowacki prorokował papieża Słowianina, a młodemu Felińskiemu, że widzi nad jego głową jasno święcącą gwiazdę, a u stóp rozmodlone tłumy. Tego doświadczyłyśmy w 2002 i 2009 r. podczas uroczystości beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych. To wzór do naśladowania dla każdego człowieka – mówi s. T. Frącek.
Opr. na podst. konferencji prasowej z okazji rozpoczęcia Roku św. Z.Sz. Felińskiego
Z.Sz. Feliński urodził się 1 listopada 1822 r. w Wojutynie k. Łucka jako syn Gerarda i Ewy z domu Wendorff. Otrzymał staranne wychowanie religijne i patriotyczne. Kiedy miał 11 lat, zmarł jego ojciec. Mając lat 17, stracił matkę, która za działalność w tzw. spisku Konarskiego zesłana została na Syberię. Majątek rodziny został skonfiskowany, a sześciorgiem rodzeństwa zajęła się rodzina i przyjaciele. Dzięki pomocy Zenona Brzozowskiego Z. Feliński ukończył matematykęna Uniwersytecie Moskiewskim. W 1847 r. przedostał siędo Paryża, gdzie miał kontakt ze środowiskiem emigracyjnym i zaprzyjaźnił się z Juliuszem Słowackim.
W 1848 r. wziął udział w powstaniu wielkopolskim. Po jego upadku wrócił do Paryża, a następnie został guwernerem w rodzinie Brzozowskich. W 1851 r.wstąpił do seminarium duchownego w Żytomierzu, przekonany, że jako kapłan może wiele zdziałać dla odrodzenia ducha niepodległościowego w narodzie. W 1852 r. został wysłany na studia do Cesarskiej Rzymsko-Katolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu. Święcenia kapłańskie otrzymał 8 grudnia 1855 r., następnie został wikariuszemw kościele św. Katarzyny w Petersburgu. W 1857 r. został ojcem duchownym w Akademii. Założył Schronisko dla Ubogich Rzymskokatolickiego Wyznania, a opiekujące się dziećmi młode kobiety, pragnące wstąpić do zakonu, stały się pierwszymi siostrami ukrytego, bezhabitowego Zgromadzenia Rodziny Maryi.W 1862 r. ks. Feliński został mianowany arcybiskupem Warszawy. Nie była to łatwa rola – był postrzegany jako „człowiek cara”. Mimo trudności, 16 miesięcy, kiedy sprawował urząd arcybiskupa, było czasem bardzo owocnym: abp Feliński pracował nad reformą seminarium, wizytował parafie, organizował rekolekcje, szerzył kult Najświętszego Sakramentu i Matki Bożej, propagował trzeźwość, do pracy z najuboższymi sprowadził siostry ze Zgromadzenia Rodziny Maryi. Obserwując prześladowanie Polaków będące skutkiem powstania styczniowego napisał list do cara Aleksandra II, w którym bronił praw Kościoła i narodu i podkreślał, że Polacy nigdy nie pogodzą się z utratą niepodległości. Wkrótce został aresztowany i zesłany do Jarosławia nad Wołgą. Na wygnaniu spędził prawie 20 lat. Nie ustawał w pracy: dużo pisał, opiekował się zesłańcami, starał o wybudowanie kościoła w Jarosławiu.W 1883 r. złożył rezygnację z urzędu arcybiskupa, dzięki czemu mógł opuścić Rosję. Osiedlił się w Dźwieniaczcena Ukrainie. Pełniąc posługi kapłańskie dla miejscowego ludu, ułożył konstytucje zakonne dla Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. Zmarł 17 września 1895 r. W 1920 r. doczesne szczątki abp. Felińskiego spoczęły w archikatedrze warszawskiej. Proces beatyfikacyjny rozpoczął w 1965 r. kard. Wyszyński. Beatyfikował go Jan Paweł II w 2002 r., kanonizował w 2007 r. Benedykt XVI.