ABC pacjenta onkologicznego
Pacjenci, którzy otrzymują diagnozę: nowotwór, często nie wiedzą, dokąd się udać i jak dalej postępować. Gdzie mogą szukać informacji?
W tej sytuacji wsparciem dla pacjenta jest koordynator ds. szybkiej terapii onkologicznej. Zadaniem takiej osoby - mówię na przykładzie Siedleckiego Centrum Onkologii - jest pomoc pacjentowi objętemu pakietem onkologicznym, czyli przeprowadzenie chorego przez kolejne etapy diagnostyki, a następnie leczenia ustalonego przez konsylium. Koordynator pozwala na zapewnienie przepływu informacji na wszystkich etapach terapii, tak aby leczenie było dostosowane do wszystkich potrzeb pacjenta. Jego zadaniem jest również nadzór nad dokumentacją związaną z kartą diagnostyki i leczenia, a także współpraca pomiędzy podmiotami w ramach profesjonalnej opieki nad pacjentem. Oni sami przyznają, że osoba koordynatora stanowi dla nich duże ułatwienie i wsparcie.
Pomocna jest także infolinia Narodowego Funduszu Zdrowia.
W leczeniu onkologicznym dużo mówi się o karcie DiLO. Czym ona jest i kto może ją założyć?
To karta diagnostyki i leczenia onkologicznego. Dzięki niej zwiększamy dostępność do diagnostyki i leczenia nowotworów oraz systematyzujemy proces diagnostyczno-terapeutyczny. Pacjent z kartą DiLO ma odrębną kolejkę oczekiwania na badania diagnostyczne, zabiegi operacyjne. Poddawany jest tzw. diagnostyce wstępnej, pogłębionej, a wielodyscyplinarny zespół medyczny pochyla się nad pacjentem i jego dokumentacją, ustalając jak najlepszy plan postępowania leczenia.
Karta szybkiej terapii onkologicznej DiLO może zostać wydana przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który stwierdził podejrzenie nowotworu złośliwego lub nowotwór złośliwy. Prawo takie ma również lekarz badający pacjenta w ramach profilaktycznych programów zdrowotnych, np. ginekolog, który wykonywał cytologię i coś go niepokoi, lekarz udzielający ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych (AOS). To ważne, że samo podejrzenie również stanowi podstawę do założenia takiej karty, by przyspieszyć proces diagnostyczny. Kartę DiLO może również wystawić lekarz udzielający świadczeń szpitalnych, który stwierdził nowotwór złośliwy u pacjenta.
Pacjent ma kartę DiLO i co dalej?
Pacjent z taką karta powinien trafić do onkologa i mieć przeprowadzoną diagnostykę wstępną, która potwierdza lub wyklucza podejrzenie, a następnie diagnostykę pogłębioną, jeżeli istnieje taka konieczność. W jej trakcie zbiera się konsylium, czyli zespół wielodyscyplinarny, w skład którego wchodzą: onkolog, radioterapeuta, chirurg onkologiczny, radiolog tudzież – jeśli istnieje taka konieczność – lekarze innych specjalizacji. Konsylium pochyla się nad historią pacjenta i nad nim samym, ponieważ jest on na nie zaproszony. Wtedy określana jest ścieżka postępowania: czy należy wykonać jeszcze jakieś badania, które pomogą w dalszym postępowaniu, czy pacjenta najpierw poddać chemioterapii, a potem zabiegowi operacyjnemu lub odwrotnie, czy konieczna jest radioterapia itp. Bo tryb postępowania i wybór leczenia zależą od etapu procesu nowotworowego i rodzaju schorzenia.
Czy pacjent ma prawo wyboru placówki onkologicznej, w której chce się leczyć, a także lekarza?
Tak, pacjent ma prawo wyboru i miejsca, i lekarza. Jednak życie jest życiem i czasami zdarza się, że pacjent chciałby zapisać się do lekarza x, ale kolejka do niego jest bardzo długa. Bardzo często pacjenci chcą dostać się do specjalisty, który jest polecony przez znajomego, ma dobry kontakt z pacjentem, komuś przypadł do gustu. Przy wyborze placówki i lekarza warto pamiętać, że w całym kraju mamy pewne standardy postępowania i do kogo byśmy nie trafili, otrzymamy porównywalny, jeśli nie identyczny cykl leczenia czy postępowania.
Istnieje możliwość wyboru jednej placówki do przejścia zabiegu operacyjnego, a innej do odbycia chemioterapii bądź radioterapii?
Tak, ponieważ to pacjent ma prawo wyboru jednostki. Czasem zabieg musi być przeprowadzony w bardziej specjalistycznym ośrodku, a dalszy etap leczenia może się odbywać w innym, o niższej referencyjności. To wygodne, jeśli nie trzeba dojeżdżać do bardzo odległego ośrodka, i często daje pacjentowi psychiczny komfort.
Na jakie dodatkowe wsparcie w ramach opieki onkologicznej mogą liczyć chorzy?
Na pewno ważne jest wsparcie psychologa, psychoonkologa. W SCO mamy również wsparcie dietetyka, fizjoterapeuty, niedawno pracę rozpoczęła poradnia prehabilitacyjna, która pacjentów onkologicznych obejmuje kompleksową opieką na początku ich drogi leczenia. Istnieje również wsparcie w postaci pielęgniarskiej opieki długoterminowej, która jest skierowana do obłożnie przewlekle chorych przebywających w domu potrzebujących systematycznej opieki pielęgniarskiej.
Na pewnym etapie leczenia zdarza się, że pacjenci pytają o możliwość transportu medycznego.
To temat, który często stwarza pacjentom spore problemy. Ustawodawca mówi jednoznacznie, że w określonych przypadkach i na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego pacjentowi przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie i z powrotem. To znaczy, że jeśli chory spełni pewne kryteria (dostępne na stronach ministerstwa zdrowia), każdy lekarz, który przyjmuje w ramach NFZ, ma prawo i obowiązek wydać takie zlecenie. To lekarz POZ, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, a także lekarz ze szpitala, jeżeli pacjent jest hospitalizowany w szpitalu i będzie wymagał wizyty kontrolnej po wyjściu, a nie byłby w stanie na nią dotrzeć. Wiemy, że z egzekwowaniem tego prawa bywa różnie, bo np. czasami pacjent nie spełnia wszystkich kryteriów. Wówczas istnieją alternatywne rozwiązania, jak transport w 100% płatny przez pacjenta lub z częściową odpłatnością.
A do kogo zwrócić się, jeśli konieczne jest wystawienie recepty lub pacjent potrzebuje specjalistycznego sprzętu, np. koncentratora tlenu?
Zarówno recepty, jak i zlecenie na wszelki sprzęt medyczny czy środki pomocnicze, wyroby chłonne (pieluchomajtki, wkładki urologiczne, podkłady chłonne) oraz inne wyroby medyczne mogą wystawić: lekarz, pielęgniarka, położna, fizjoterapeuta. Świadczenie takie przysługuje każdemu pacjentowi podlegającemu ubezpieczeniu zdrowotnemu w wybranych jednostkach chorobowych, czyli musi istnieć powód, na podstawie którego takie zlecenie zostaje wystawiane. Ważne, żeby był to aktualny druk, ponieważ one się co jakiś czas zmieniają – najnowszy obowiązuje od 1 stycznia 2023 r. Takie zlecenie można wystawić zarówno elektroniczne, jak i w wersji papierowej, jednak elektroniczna ma tę przewagę, że nie potrzebuje akceptacji NFZ.
Dziękuję za rozmowę.
JAG