Szlakiem tablic i pomników
Jego pomysłodawcą jest Tadeusz Mikinnik, szef Grupy Opiekunów Miejsc Pamięci Narodowej. Książka ma charakter albumowy. Zawiera fotografie tablic i pomników z terenu powiatu bialskiego upamiętniających ważne wydarzenia historyczne. Pierwszy rozdział dotyczy powstania styczniowego na południowym Podlasiu. Ten niepodległościowy zryw kojarzony jest w regionie przede wszystkim z postaciami ks. Stanisława Brzóski, Aleksandra Szaniawskiego, Romana Rogińskiego i Karola Krysińskiego. Na przestrzeni lat poświęcono im wiele tablic, które przetrwały do naszych czasów.
Autor książki wspomina najważniejsze bitwy tego powstania. W tekście i na fotografiach podkreśla, że do najistotniejszych potyczek doszło wtedy pod Kodniem, na terenach międzyrzecczyzny i pod Rossoszem. Dziś pamiątką po tamtych bitwach są wymowne tablice i pomniki.
Żołnierzom i cywilom
Następne rozdziały książki dotyczą miejsc pamięci narodowej w poszczególnych gminach powiatu bialskiego. Odnoszą się one nie tylko do powstań, prześladowań unitów, odzyskania przez Polskę niepodległości, ale też do I i II wojny światowej, okupacji i czasów komunistycznych. Upamiętniają dowódców i żołnierzy Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich oraz ofiary zsyłek na Syberię. Jest również sporo miejsc przypominających o egzekucjach ludności cywilnej, zabitej przez reżim hitlerowski i sowiecki, a także o pacyfikacjach wsi. Nie brakuje tablic i pomników poświęconych Tadeuszowi Kościuszce czy Józefowi Piłsudskiemu.
W albumie przedstawiono nie tylko dawne, ale również najnowsze miejsca pamięci, które powstały w ostatnich dziesięcioleciach, poświęcone m.in. ofiarom katastrofy smoleńskiej, Janowi Pawłowi II czy setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
Trudna historia
Okazuje się, że w powiecie bialskim nie ma gminy, w której nie byłoby miejsc pamięci narodowej. Fotografie zawarte w przewodniku są bardzo czytelne i na wysokim poziomie. Zapoznanie się z albumem jest cenną lekcją historii. Pokazuje on, iż tego rejonu nie ominęły zrywy i wojny, ale też że miał on oddanych dowódców, żołnierzy, kapelanów i cywili, którzy kochali swoją ojczyznę, pragnęli jej dobra i cierpieli dlatego, że byli Polakami . Za pięknymi tablicami i kamiennymi pomnikami kryją się setki Podlasiaków, którzy przelali krew i oddali życie za wolną Polskę. T. Mikinnik, pomysłodawca albumu, we współpracy z bialskimi przedsiębiorcami i funkcjonariuszami wojska i Straży Granicznej od lat dba o miejsca pamięci narodowej. Działalność grupy, którą założył, nie ogranicza się tylko do sprzątania takich obiektów, położenia kwiatów czy zapalenia zniczy. Jej członkowie odnawiają dawne miejsca pamięci narodowej i tworzą nowe.
Solidna dawka informacji
– Powiesiliśmy siedem pamiątkowych tablic i postawiliśmy dwa pomniki. Jeden przed Wólką Plebańską – poświęcony jest mieszkańcom Białej Podlaskiej pomordowanym przez armie niemiecką i sowiecką oraz ofiarom okupacji w latach 1939-1944. Drugi – dedykowany żołnierzom misji pokojowych. Wybudowaliśmy go przy kościele na ul. Dokudowskiej. Moja znajoma, Alicja Dryżałowska, zasugerowała, byśmy zrobili przewodnik po utworzonych przez nas miejscach pamięci. Uznałem, że jest tego niewiele i postanowiłem przygotować album poświęcony takim obiektom na terenie całego powiatu. Przedsięwzięcia nie udałoby się zrealizować, gdyby nie sponsorzy i młody zdolny pasjonat fotografii Michał Leszczyński. W poszukiwaniu historycznych tablic i pomników przejechaliśmy łącznie 2 tys. km, choć podobno drogi powiatu bialskiego liczą tylko 1 tys. km. Kiedy nie wiedzieliśmy, jak dojechać, pytaliśmy miejscowych ludzi, którzy bardzo nam pomagali – opowiadał podczas promocji T. Mikinnik, podkreślając, że atutem przewodnika są profesjonale zdjęcia, solidna dawka informacji o historii regionu i estetyczne wydanie. Książka liczy ponad 300 stron.
Najstarsze obiekty
– W pierwszym etapie pracy nad przewodnikiem zbierałem informacje o zachowanych miejscach pamięci. Wiadomości czerpałem głównie z internetu i zasobów cyfrowych Miejskiej Biblioteki Publicznej w Białej Podlaskiej. W kolejnym etapie próbowałem zlokalizować owe tablice i pomniki. Czasami udało się to bez problemu, ale nierzadko musiałem dopytywać napotkanych ludzi, którzy chętnie i czynnie pomagali mi w dostaniu się na miejsce – mówił M. Leszczyński. – Pierwotnie sądziliśmy, iż najstarszym pomnikiem na terenie powiatu jest ten usytuowany w okolicach południowej obwodnicy Terespola. Po dłuższej weryfikacji okazało się, że to jednak pomnik Bitwy Konfederatów Barskich z wojskami rosyjskimi 15 września 1769 r. Znajduje się on niedaleko Łomaz – w polu określanym przez miejscowych jako Głuch. Wart uwagi jest też szlak pomników T. Kościuszki upamiętniających jego podróż rzeką Bug. Kolejny szlak dotyczy pomników związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Praca nad tym albumem była dla mnie wielką przyjemnością, ale też okazją do poszerzenia wiedzy o regionie. Myślę, że ta publikacja zaciekawi wszystkich – podsumowywał M. Leszczyński.
Agnieszka Wawryniuk