Depresja nie omija starszych osób
Tymczasem statystyki są alarmujące. Co piąty 60-latek w Polsce ma symptomy mogące świadczyć o depresji. W grupie 80-latków problem ten dotyczy połowy seniorów. A tych przybywa. Według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego, w 2030 r. osoby powyżej 60 roku życia będą stanowiły prawie 30% ludności naszego kraju. Już teraz na ponad 5,5 mln mieszkańców województwa mazowieckiego - ok. 1 mln to osoby „65+”.
Twarze depresji
– To coś więcej niż smutek czy chwilowy zły nastrój. Depresja jest bardzo poważną chorobą, która może dotknąć każdego. Rzutuje ona na różne sfery funkcjonowania: emocjonalne, społeczne, zawodowe, ale także poznawcze, czyli sposób myślenia danego człowieka. Ma bardzo złożony charakter, różne czynniki mają na nią wpływ, m.in. biologiczne, psychologiczne. Jednym z objawów tej choroby – poza utrzymującym się minimum dwa tygodnie obniżonym nastrojem – jest również anhedonia, czyli niezdolność do odczuwania radości, przyjemności, to również zmiany w myśleniu, widzeniu siebie, świata, innych, swojej przyszłości. To widzenie jest naznaczone ogromnym pesymizmem. Zmiany związane są również z brakiem energii, większą męczliwością, ospałością, kłopotami pamięciowymi, trudnościami w podejmowaniu decyzji. W przypadku pacjentów chorych na depresję występują myśli i próby samobójcze. Szacuje się, że ok. 15% chorych może skutecznie odebrać sobie życie – wyjaśnia Marta Kozaczuk, psycholog, specjalista psychologii klinicznej z Mazowieckiego Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach. Jak dodaje, niesamowicie istotne jest to, by choroby nie bagatelizować, by ją wcześnie rozpoznać i podjąć skuteczne leczenie – zarówno farmakologiczne, jak również psychologiczne, terapeutyczne.
Co powinno niepokoić?
Jak informuje M. Kozaczuk, szacuje się, że na depresję w Polsce choruje ok. 1,5 mln osób. Narodowy Fundusz Zdrowia wskazał, że w roku 2021 świadczenia w rozpoznaniu głównym i współistniejącym depresji udzielono ok. 682 tys. pacjentów. Światowa Organizacja Zdrowia zapowiada, że w 2030 r. depresja będzie najbardziej rozpoznawalną chorobą na świecie. – Na szczęście o depresji publicznie mówi się już od dłuższego czasu, dzięki czemu świadomość społeczna rośnie, dając szansę na realne wsparcie potrzebującym. Trzeba jednak zwrócić szczególną uwagę na osoby starsze – poczucie osamotnienia, brak opieki z zewnątrz czy współistniejące choroby somatyczne mogą sprzyjać rozwojowi depresji. Seniorzy to osoby, które często kończą praktykę zawodową, są zmuszone do zmiany swojego dotychczasowego trybu życia, celów życiowych. Do tego mogą dochodzić mniej lub bardziej obciążające choroby, a także subiektywne poczucie izolacji, braku wsparcia ze strony bliskich, sprawczości, bezradność, swego rodzaju brak użyteczności… To ogromne wyzwanie dla psychiki, by poradzić sobie z nową rzeczywistością, zaadaptować się do pewnych ograniczeń. I to wszystko może sprawić, że choroba depresyjna w wieku senioralnym się pojawi. U osób powyżej 65 roku życia występowanie depresji szacuje się na ok. 15% (u pacjentów w poradniach ogólnych). Natomiast w domach opieki to już 30%, czyli co trzeci pensjonariusz może chorować na depresję. Do jej głównych objawów u osób starszych zaliczamy m.in.: zaburzenia snu, apetytu, nastroju, niepokój, poczucie winy, utratę masy ciała, psychiczne i fizyczne spowolnienie oraz – w konsekwencji – myśli i próby samobójcze. Następuje wycofanie z kontaktów społecznych, anhedonia, różne dolegliwości bólowe – wymienia psycholog. Jednocześnie M. Kozaczuk zwraca uwagę na fakt, że depresja u osób w wieku senioralnym może być trudna do rozpoznania ze względu na maskowane objawy somatyczne. U osób starszych przebieg depresji bywa przewlekły. Wpływ na to mają współistniejące choroby – głównie nowotworowe, kardiologiczne, udary mózgu czy cukrzyca.
Pomóc seniorom
Samorząd Mazowsza uruchomił program profilaktyki zaburzeń depresyjnych dla osób po 60 roku życia. Przeznaczył na ten cel prawie 2,6 mln zł. – Objawy depresyjne w populacji osób starszych w Polsce występują coraz częściej, a ich częstotliwość z wiekiem narasta. Wielu seniorów boryka się też z samotnością, ubóstwem materialnym. Na granicy minimum egzystencji żyje w naszym kraju ok. 300 tys. osób starszych. Samorząd województwa od wielu lat realizuje różne programy wsparcia dla seniorów. Starość ma wiele twarzy. Jedna to twarz seniora samodzielnego, niezależnego, uczestniczącego w życiu społecznym i zawodowym. Inna to twarz seniora samotnego, pozbawionego relacji, wymagającego opieki. Nasza polityka senioralna uwzględnia potrzeby zarówno osób aktywnych, poszukujących możliwości rozwoju i spędzenia wolnego czasu, jak i chorych, żyjących często w samotności i depresji – tłumaczyła 26 lutego podczas konferencji prasowej zorganizowanej w Siedlcach Elżbieta Lanc. Członkini zarządu województwa mazowieckiego zwracała uwagę, że w latach 2023-2025 władze regionu przeznaczyły m.in. 40,7 mln zł na realizację programów wsparcia domów opieki medycznej dla osób z chorobami otępiennymi. Przy pomocy środków unijnych planowane jest również stworzenie kompleksowego systemu usług społecznych, świadczonych na rzecz osób starszych w miejscu zamieszkania w postaci usług opiekuńczych i sąsiedzkich oraz wolontariatu opiekuńczego dla ok. 1 tys. osób na lata 2024-2027.
Skorzystaj z badań!
Program profilaktyki zaburzeń depresyjnych to inicjatywa skierowana do osób powyżej 60 roku życia mieszkających w województwie mazowieckim, a także lekarzy POZ, geriatrów, psychologów i opiekunów osób starszych. W ramach programu wykonywane są nie tylko badania przesiewowe w kierunku wykrycia zaburzeń depresyjnych. Można skorzystać również z konsultacji ze specjalistą, sesji psychoterapeutycznych. Z kolei lekarze i inni specjaliści mogą skorzystać ze szkoleń dotyczących profilaktyki depresji u osób w wieku senioralnym. – Zależy nam na stworzeniu osobom starszym jak najlepszych warunków do godnego życia i odpoczynku, ale też zachowania zdrowia i dobrej kondycji. Z myślą o nich realizujemy projekty zdrowotne, dofinansowujemy inwestycje służące seniorom, działkowcom, a także rozwijamy bazę sportową i centra integracyjne w regionie – zauważa członkini zarządu województwa mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska.
By wziąć udział w inicjatywie, pacjent nie musi posiadać skierowania od lekarza rodzinnego czy innego specjalisty. Gdzie należy się zgłosić? Zadania w ramach programu profilaktyki realizuje m.in. Centrum Medyczno-Diagnostyczne Sp. z o.o. w Siedlcach, mieszczące się przy ul. Sokołowskiej 161, oraz Mińskie Centrum Zdrowia Psychicznego (ul. Olsztyńska 2 w Mińsku Mazowieckim).
Iwona Zduniak-Urban