A może na wieś?
Tu odpocznie każdy. Mazowiecka wieś jest bowiem bliska, przyjazna, bezpieczna, łączy tradycję z nowoczesnością. Jak się okazuje, pandemia zmieniła wiele w naszym życiu, wpłynęła również na zmiany zachowań i preferencji wyjazdowych rodaków. Egzotyczne podróże coraz chętniej zastępujemy tymi do miejsc stosunkowo niedalekich od miejsca zamieszkania, z dala od tłoku i gwaru, w otoczeniu przyrody, z ciekawą ofertą kulinarną.
W przewodniku turystycznym „Mazowiecka wieś zaprasza” znajdziemy nie tylko opis poszczególnych części tego regionu, ale również informację o ciekawych obiektach historycznych, turystyki wiejskiej, ofertę kwater i gospodarstw agroturystycznych. To doskonała inspiracja do planowania krótszych i dłuższych wypadów. Ruszamy zatem w kolejną podróż po Mazowszu!
Na kulturowym pograniczu
Mazowsze wschodnie, obejmujące tereny powiatów: wołomińskiego, otwockiego, garwolińskiego, mińskiego, węgrowskiego, siedleckiego, sokołowskiego i łosickiego, na przestrzeni dziejów było zawsze pograniczem, na którym mieszały się wpływy różnych narodów i kultur. Ta część Mazowsza jest ograniczona dolinami dwóch rzek: Bugu na północy i Wisły na zachodzie. To azyl dla tych, którzy cenią wypoczynek na łonie natury. W dolinach płynących tu rzek nie brakuje bowiem siedlisk wielu gatunków ptaków, zwierząt i roślin oraz kompleksów leśnych (wśród nich te w okolicach Otwocka, słynące z sosnowego mikroklimatu nasyconego olejkami eterycznymi).
Oprócz walorów przyrodniczych region ten ma także bogatą historię. Gdzie warto się wybrać? Z pewnością do Siedlec (zespół pałacowo-parkowy z XVIII w., późnobarokowy ratusz, w którym znajduje się Muzeum Regionalne, oraz Muzeum Diecezjalne z jedynym w Polsce obrazem El Greca „Ekstaza św. Franciszka”). Prawdziwą perełkę architektoniczną znajdziemy w Sterdyni (klasycystyczny pałac otoczonym parkiem w stylu angielskim), z kolei w Liwie – obronny zamek, którego początki sięgają pierwszej poł. XV w. Stąd niedaleko do Węgrowa, urokliwego miasteczka ze słynnym lustrem Twardowskiego. Ossów to miejsce naznaczone heroizmem polskiego wojska podczas Bitwy Warszawskiej 1920 r. Otwock Wielki z kolei słynie z jednej z najcenniejszych rezydencji barokowych w Polsce, zaś w Sulejówku można odwiedzić nowoczesny kompleks muzealno‑edukacyjny – Muzeum Józefa Piłsudskiego.
Krajobraz typowy dla Mazowsza
To właśnie zachodnia część krainy! Widok rozległych pól przecinają wysokie kościelne wieże i białe ściany dworów. Ten obszar leży w granicach aż pięciu bardzo różnych makroregionów geograficznych. Obejmuje powiaty: płocki, sierpecki, gostyniński, sochaczewski, warszawski zachodni, pruszkowski, grodziski i żyrardowski. Wielkim atutem tej typowo rolniczej części Mazowsza są malownicze widoki. Ale nie tylko. Stąd bowiem płynie muzyka Chopina! Żelazowa Wola – miejsce narodzin geniusza, Brochów z unikatowym obronnym kościołem, w którym był ochrzczony mały Fryderyk oraz Sanniki, znane z neorenesansowego pałacu, w którym przebywał za młodu muzyk (obecnie mieści się tu Europejskie Centrum Artystyczne im. F. Chopina).
Znajdziemy tu najstarsze i najbardziej znaczące miasta Mazowsza – Płock (niegdyś stolica Polski) i Sochaczew. Najcenniejsze zabytki zgromadzone są na wiślanej skarpie, nazywanej Wzgórzem Tumskim. Warto tu odwiedzić m.in. katedrę płocką, gdzie spoczywają Władysław Herman i Bolesław Krzywousty, oraz sochaczewskie ruiny zamku.
Zupełnie unikatowe w skali regionu jest Pojezierze Gostynińskie, przypominające krajobrazy północnej Polski z polodowcowymi jeziorami w pagórkowatym terenie. Na naszej turystycznej mapie nie może zabraknąć również Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu (skansen z wyjątkową atmosferą mazowieckiej wsi z przełomu XIX i XX w., o powierzchni ponad 60 ha) oraz Niepokalanowa związanego z postacią brata Maksymiliana Kolbego. Ciekawa jest również postindustrialna architektura Żyrardowa.
Wśród twierdz i warowni
Obszar północno‑zachodniego Mazowsza obejmuje powiaty: ciechanowski, mławski, żuromiński, płoński i nowodworski. Tereny te od wieków stanowiły pogranicze ziem mazowieckich, dlatego wznoszono na nich liczne warownie i grody obronne, których część zachowała się do dzisiaj. To tu mieści się jedna z największych i najlepiej zachowanych twierdz na świecie – XIX-wieczna twierdza w Modlinie, zbudowana na polecenie Napoleona, który docenił wybitne walory obronne tego miejsca.
Dzięki dobrej jakości glebom okolice Ciechanowa, Płońska i Mławy są ważnym obszarem rolniczym. Krajobraz urozmaicają doliny rzek. Wysoki, północny brzeg doliny Wisły między Modlinem a Czerwińskiem, jest jednym z najbardziej malowniczych zakątków regionu. Stromą skarpę rozcinają liczne wąwozy, a z krawędzi wysoczyzny roztacza się wyjątkowej urody panorama.
Warto tu zwiedzić m.in. Ciechanów – jedno z najstarszych miast Mazowsza ze zrewitalizowanym zamkiem Książąt Mazowieckich. Opinogórę, gdzie mieści się Muzeum Romantyzmu z pamiątkami związanymi z Zygmuntem Krasińskim, jego rodziną i epoką. Mławę, która może się poszczycić ciekawymi muzeami oraz tzw. Pozycją Mławską – zespołem bunkrów, okopów i przeszkód przeciwpancernych – największym i najlepiej zachowanym zespołem lekkiej fortyfikacji polskiej z okresu międzywojennego.
Kurpie zachwycają folklorem
Mazowsze północno-wschodnie, bo o nim mowa, to głównie teren puszcz Białej i Zielonej obejmujący powiaty: ostrołęcki, przasnyski, makowski, pułtuski, serocki, wyszkowski i ostrowski. Ziemie te kryją w sobie bogaty folklor kurpiowski. Najbardziej znanymi z podtrzymywania tradycji ośrodkami są Kadzidło, Łyse i Myszyniec oraz Pniewo. Celebrowane w tych miejscowościach święta kościelne, jarmarki i festyny mają wyjątkowy urok. Warto również wspomnieć, że Kurpie to tereny bardzo cenne przyrodniczo. Nadrzeczne łąki i zarośla stanowią bowiem siedlisko dla wielu gatunków roślin i zwierząt.
Charakterystycznym elementem tej części Mazowsza są również urokliwe miasteczka, takie jak Pułtusk (nie bez przyczyny nazywany „Mazowiecką Wenecją”). Tu nie można się nudzić! Można przejść się po najdłuższym, brukowanym rynku w Europie, w Muzeum Regionalnym zobaczyć odłamki meteorytu pułtuskiego, który spadł pod miastem w 1868 r., zajrzeć do dawnego zamku biskupów, pospacerować śladami Napoleona oraz popływać gondolą po Narwi. Warta odwiedzenia jest również Ostrołęka z Muzeum Kultury Kurpiowskiej, Kadzidło z niewielkim skansenem, Czarnia, Myszyniec, słynny z Miodobrania Kurpiowskiego, Pniewo, Zuzela – związana z kard. Stefanem Wyszyńskim…
Niezwykła różnorodność
Wśród rozległych malowniczych równin poprzecinanych dolinami rzek ulokowane są małe miasteczka, ruiny średniowiecznych zamków i wiele innych ciekawych miejsc mających bogatą historię… To właśnie Mazowsze południowe, czyli powiaty: radomski, przysuski, szydłowiecki, lipski, kozienicki, piaseczyński, grójecki i białobrzeski. Kraina ta turystycznie jest niewątpliwie bardzo atrakcyjna! Jej cechą charakterystyczną są duże kompleksy leśne w postaci Lasów Chojnowskich, Puszczy Kozienickiej, Lasów Iłżeckich i Lasów Suchedniowskich, które dawniej były ulubionym miejscem królewskich polowań, a dzisiaj przyciągają spragnionych ciszy i spokoju turystów. Tereny wokół Grójca, nazywane największym sadem Europy, w maju toną w kwiatach! Rzeźbę południowego Mazowsza urozmaicają doliny rzeczne. Do najbardziej malowniczych należy dolina Pilicy.
Co warto tu zwiedzić? Radom – Muzeum im. Jacka Malczewskiego z bogatą kolekcją malarstwa modernistycznego oraz Muzeum Wsi Radomskiej, Przysuchę, znaną m.in. ze słynnego mieszkańca Oskara Kolberga, Szydłowiec – miasto z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym, renesansowym ratuszem oraz zamkiem, Czersk, którego atrakcją turystyczną są ruiny gotyckiego zamku, oraz Czarnolas, którego najsłynniejszym mieszkańcem był Jan Kochanowski.
IZU