Abp J. M. Gutkowski – ambasador Podlasia

W jednym z czerwcowych numerów „Echa” pisaliśmy o bp. Janie Marcelim Gutkowskim (późniejszym arcybiskupie) - pasterzu diecezji podlaskiej I połowy XIX w. Dziś opowiem o miejscu jego wiecznego spoczynku. Informacje w tej sprawie udało się zdobyć w trakcie wielu rozmów przeprowadzonych w lipcu tego roku, m.in. z lwowskimi Polakami.

Jan Marceli Gutkowski, nim został biskupem podlaskim, był też żołnierzem gen. Tadeusza Kościuszki, kapelanem wojsk cesarza Napoleona Bonapartego oraz naczelnym kapelanem armii Królestwa Polskiego.

W czasie jego biskupstwa Polska znajdowała się pod zaborami. Carat „forsował” prawa cerkwi, a na Podlasiu żyło wielu unitów, którzy dla władz zaborczych byli „solą w oku”. Znamienną kartą działalności ks. bp. Gutkowskiego jest jego walka z rządem rosyjskim w obronie religii i praw Kościoła katolickiego, co w tamtych czasach było równoznaczne z obroną polskości. W konsekwencji car Mikołaj I wydał polecenie usunięcia go z Janowa Podlaskiego. Aresztowany w nocy z 28 na 29 kwietnia 1840 r. ks. bp Jan Gutkowski wywieziony został do Ozieran. Mimo wywózki, J. M. Gutkowski nadal formalnie był biskupem podlaskim. Po rokowaniach Stolicy Apostolskiej z rządem rosyjskim, papież Grzegorz XVI – nie mając innego wyjścia – wystosował do biskupa list. W korespondencji tej – powołując się na dobro Kościoła katolickiego – zachęcał go, by ten zrzekł się biskupstwa podlaskiego. ...

Andrzej Sprycha