Aktywność to zdrowie
Każdy wie, że ruch to zdrowie. Jakie konkretne korzyści przynosi najprostsza i najbardziej oczywista forma ruchu, jaką jest chodzenie, spacerowanie?
Aktywność fizyczna stanowi nieodłączny element zdrowia, można ją też zaliczyć do podstawowych potrzeb człowieka. Analizując wpływ aktywności ruchowej na organizm, najczęściej podkreśla się jej związek z zapobieganiem chorobom cywilizacyjnym.
U podłoża tych chorób leżą bowiem zaburzenia trzech ważnych układów organizmu: odpornościowego, endokrynologicznego oraz nerwowego. Zmiany zachodzące w organizmie pod wpływem systematycznej aktywności ruchowej są znaczące. Wiele z nich widać na pierwszy rzut oka: proporcjonalna sylwetka, prawidłowa masa ciała, sprężysty chód, prosta postawa, dobre samopoczucie. Systematyczny, prawidłowo dobrany, optymalny wysiłek fizyczny oddziałuje korzystnie na wszystkie układy organizmu człowieka. Ćwiczenia wykonywane systematycznie zwiększają liczbę erytrocytów, leukocytów, hemoglobiny oraz pojemność tlenową krwi. Pod wpływem aktywności ruchowej zachodzi również wiele zmian w układzie sercowo-naczyniowym. Wysiłek fizyczny powoduje zwolnienie tętna do 40-50 uderzeń na minutę, obniża ciśnienie tętnicze krwi, kształtując bardziej ekonomiczną pracę serca. Zmiany zachodzące w układzie krwionośnym mogą działać zapobiegawczo wobec takich chorób jak: wieńcowa, nadciśnienie, niedokrwistość, żylaki kończyn dolnych oraz powikłania naczyniowe w przypadku miażdżycy i cukrzycy. Dzięki optymalnej aktywności ruchowej zwiększona zostaje pojemność życiowa płuc i ich wentylacja. Ćwiczenia fizyczne, rozwijając cechy motoryczne, pobudzają dojrzewanie ośrodków ruchowych w mózgu. Dzięki nim zostaje polepszona koordynacja ruchowa i poprawia się jakość snu. W układzie immunologicznym wysiłek fizyczny pomaga przede wszystkim w poprawie odporności na infekcje.
Czy na każdym etapie życia ruch jest jednakowo ważny? Wydaje się, że kiedy przychodzi tzw. słuszny wiek, organizm domaga się odpoczynku. Seniorzy ograniczają wychodzenie z domu – bo brak sił, bo wirusy, zimno, zniedołężnienie, osteoporoza…
Prawdą jest, że zdolności motoryczne człowieka pogarszają się wraz z wiekiem. Każda dekada w życiu znacząco osłabia wszystkie cechy motoryczne, w tym siłę mięśni, koordynację ruchową itp. Po 55 roku życia koordynacja ruchowa staje się znacznie upośledzona – dlatego należy ją za wszelką cenę usprawniać i podtrzymywać poprzez aktywność fizyczną.
Na ile w tym zakresie mogą sobie pozwolić seniorzy?
Do najczęściej zalecanych osobom starszym form aktywności o działaniu ochronnym są spacery, marsze, gimnastyka oraz rehabilitacja. Jednak najprostsza i najbardziej popularna to spacery, które można odbywać codziennie, uwzględniając warunki pogodowe. Stanowią nie tylko aktywność, ale pozwalają także na czerpanie korzyści z powietrza i słońca. Mimo że zalety wynikające z chodzenia są oczywiste, to faktycznie seniorzy niechętnie wychodzą ze swoich domów. Szkoda, bo ruszanie się pomaga zapobiegać upadkom i urazom, a także pogorszeniu zdrowia kości i ogólnej sprawności. Ponadto regularna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko nadciśnienia, chorób układu krążenia, nowotworów, cukrzycy typu 2 i przedwczesnej śmierci. Wpływa korzystnie na funkcje poznawcze, czyli pamięć, sen, a także zdrowie psychiczne – zmniejsza objawy lęku i depresji. Aktywność odgrywa również ważną rolę w utrzymywaniu masy ciała w normie, zapobiegając otyłości.
Jak przekonać do ruchu osoby mające problem z przemieszczaniem się, a zwyczajnie wstydzące się wyjść na ulicę z chodzikiem, laską czy kulą?
Z moich obserwacji wynika, że jeśli chodzi o takie osoby, to rzeczywiście istnieje problem. Jest on złożony. Na brak mobilności ze strony seniorów w większym stopniu mają wpływ bariery architektoniczne, brak wind w blokach, brak podjazdów, aniżeli tylko niechęć czy poczucie wstydu. Żyjemy w czasach, w których seniorzy najczęściej są zdani sami na siebie. Dzieci mieszkają oddzielnie, często bardzo daleko i zwyczajnie nie ma komu przygotować seniora do wyjścia na spacer.
Co do mobilności osób starszych, należy w pierwszej kolejności zwiększać świadomość całego społeczeństwa i zachęcać do sąsiedzkiej pomocy czy innych form aktywizowania ludzi w podeszłym wieku. Warto wiedzieć, że pod koniec lipca 2023 r., na mocy nowelizacji ustawy o pomocy społecznej, wprowadzono usługi sąsiedzkie. Warto angażować się w takie czy inne formy pomocy w zwiększeniu mobilności ludzi w podeszłym wieku.
Czy liczenie kroków z użyciem np. aplikacji w telefonie to dobra moda? Ile kroków statystycznie powinna dziennie zrobić osoba dorosła, a ile senior?
Wydaje mi się, że moda na elektroniczne urządzenia monitorujące aktywność bardziej dotyczy ludzi młodych. Mam obawy, że to gadżety, które na krótką chwilę mobilizują do ruchu. W przypadku osób starszych motywacja może przyjść ze strony drugiego człowieka, który poświęci czas i zabierze na wspólny spacer.
Warto natomiast wiedzieć, że w 2020 r. zostały opublikowane nowe rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczące aktywności fizycznej dla wszystkich grup wiekowych. Zgodnie z nimi dorośli w wieku 18-64 lat powinni poświęcać 150-300 minut tygodniowo na aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności lub 75-150 minut na aktywność o dużej intensywności. WHO wydało również zalecenia dotyczące robienia odpowiedniej liczby kroków: dorosłym 10 tys. kroków dziennie, czyli ok. 6-8 km. Osoby w wieku 60 lat i więcej powinny pokonywać od 6 do 8 tys. kroków dziennie. Zaleca się stopniowe zwiększanie ilości i intensywności aktywności fizycznej. Moim zdaniem każda aktywność fizyczna jest lepsza niż żadna.
Dziękuję za rozmowę.
LI