Alergia na gluten

Konsekwentne stosowanie diety eliminacyjnej sprzyja poprawie stanu zdrowia i pomaga w leczeniu schorzeń będących skutkiem nadwrażliwości na gluten - podkreśla specjalistka ds. żywienia.

Gluten - mieszanina białek gliadyny i gluteniny - występuje w takich zbożach, jak: pszenica (zwykła, orkisz, durum, kamut), żyto, jęczmień (kasza pęczak, mazurska, perłowa), owies (kasza owsiana, płatki owsiane).

Dzięki wysokiej zawartości glutenu – na co zwraca uwagę Beata Mońka – wzrasta przydatność kulinarna mąk. – Ciasta sporządzone z ich wykorzystaniem są elastyczne, ciągliwe, łatwiej rosną, mają pulchną konsystencję. Zatem im więcej glutenu, tym lepsze wyniki kulinarne – ocenia.

Przyczyny i objawy

Pytana o nadwrażliwość pokarmową, tj. nieprawidłową reakcję na wybrane pokarmy bądź ich składniki, dietetyk mówi o dwóch typach: alergicznej i niealergicznej. – Ta druga występuje często w wyniku niedoboru lub braku enzymów niezbędnych do trawienia składników pokarmowych – zaznacza, podając przykład enzymu laktazy, którego brak bądź niedobór wywołuje nadwrażliwość na laktozę, tj. cukier mleczny, i miewa charakter przejściowy (m.in. po przebytej chorobie w połączeniu z antybiotykoterapią). – Alergiczne typy nietolerancji pokarmowych mogą dawać natychmiastowe objawy po spożyciu albo występować z opóźnieniem – uściśla.

Zanim wypowie się w temacie objawów alergii na gluten, zastrzega, że nie jest ona tożsama z celiakią, choć obie choroby należą do grupy nietolerancji pokarmowych. – Zmiany skórne w postaci atopowego zapalenia skóry, pokrzywki, kolki, wzdęcia, gazy, bóle brzucha, wymioty, biegunki; ze strony układu oddechowego: skurcz oskrzeli i męczący kaszel; obrzęk naczyniowo-ruchowy, po wstrząs anafilaktyczny – wymieniając symptomy nadwrażliwości, B. Mońka dietetyk podkreśla, iż mogą one przybierać różne formy, a ich natężenie i stopień uciążliwości zależą od indywidualnych skłonności i stanu zdrowia człowieka. – U dorosłych, w przeciwieństwie do dzieci, objawy alergii na gluten mogą pojawiać się jedynie przy jednoczesnym wysiłku fizycznym – sygnalizuje z uwagą, iż zmieniają się one w zależności od wieku i stanu zdrowia człowieka.

Przyczyny wielu schorzeń

Jak wyjaśnia specjalistka ds. żywienia, rozpoznanie i leczenie nietolerancji pokarmowej wymaga zidentyfikowania rodzaju pokarmów nietolerowanych, a następnie zastosowania eliminującej je przeciwzapalnej diety. – Należy zbadać poziom przeciwciał we krwi. Po przeprowadzeniu testów i uzyskaniu wyników wskazujących na nietolerancję glutenu warto skonsultować się ze specjalistą w tej dziedzinie – akcentuje, wyjaśniając, iż doświadczony dietetyk pomoże ułożyć i wdrożyć odpowiednią dietę. Uwrażliwia przy tym, że podczas jej stosowania mogą wystąpić tzw. ozdrowieńcze kryzysy spowodowane oczyszczaniem organizmu z nagromadzonych toksyn będących skutkiem nadwrażliwości pokarmowej na gluten.

Powołując się na badania specjalistów dietetyk sygnalizuje, iż istnieją dowody na powiązanie nadwrażliwości pokarmowej na gluten z powstawaniem i rozwojem różnego typu schorzeń, m.in.: gastrycznych (zespół jelita nadwrażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), reumatycznych (reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie kręgosłupa), dermatologicznych (atopowe zapalenie skóry, łuszczyca), autoimmunologicznych (np. choroba Hashimoto), neurologicznych (migreny, stwardnienie rozsiane, padaczka, autyzm, ADHD).

Leczenie poprzez wykluczenie

B. Mońka przestrzega, by wczytywać się w informacje zawarte na etykietach kupowanych produktów. Zaniepokoić powinny nas hasła typu: białka pochodzenia roślinnego, białka zbożowe, skrobia warzywna, zagęszczacze i wypełniacze zbożowe, skrobia spożywcza.

– Leczenie poprzez wykluczenie glutenu z diety nie różni się od postępowania w przypadku celiakii czy alergii na pszenicę. Wyjątek polega na tym, iż w przypadku celiakii dieta musi być stosowana całe życie, natomiast w przypadku nadwrażliwości alergicznej na gluten może być czasowa – podsumowuje.

Gdzie można znaleźć gluten?

– kasze, płatki zbożowe, otręby;

– produkty sporządzane z wykorzystaniem zbóż glutenowych (pieczywo, ciasta, pizza, pierogi, kopytka, pyzy);

– alkohole;

– słodycze fabryczne (ciasta, drożdżówki, batony, paluszki, chipsy, słodkie płatki śniadaniowe, czekolada, cukierki nadziewane);

– produkty mleczne (jogurty, kefiry, śmietany, żółte sery, sery pleśniowe);

– kawy smakowe;

– produkty garmażeryjne (produkty panierowane, mielonki, pulpety, hamburgery);

– wędliny (parówkowe, pasztety, konserwy);

– przyprawy (kostki rosołowe, mieszanki, sosy i zupy w proszku);

– sosy (ketchup, majonez).

Zamienniki

Produkty zawierające gluten można zastąpić bezglutenowymi (w handlu dostępne są bezglutenowe odmiany owsa i przetworów). Do przygotowywania produktów mącznych można wykorzystać:

– amarantus – mąka, kasza, płatki;

– grykę – mąka, kasza (gryczana biała, gryczana prażona, krakowska), płatki, makaron;

– proso – mąka, kasza, płatki jaglane;

– ryż brązowy – mąka, ziarno, płatki, makaron;

– tapioka, komosa ryżowa, sorgo – mąka, kasza;

– kasztan jadalny;

– kokos;

– pestki dyni;

– nasiona słonecznika;

– len;

– cieciorka.