Apostołowie prawdy
Spotkanie poprowadził ks. Zbigniew Rozmysł, kapelan Stowarzyszenia Wolność i Niezawisłość, który przypomniał o przygotowaniach do jubileuszu 200 rocznicy istnienia diecezji siedleckiej, zainaugurowanych przez bp. Kazimierza Gurdę, 28 października, w uroczystość patronów diecezji - św. Szymona i Judy Tadeusza. Ordynariusz siedlecki wzywał m.in., by z minionych lat wydobywać i ukazywać wyjątkowe postacie w życiu narodu i Kościoła.
– Nasza ziemia wydała świętych, męczenników, bohaterów, żołnierzy i kapłanów. Jednym z nich jest ks. Stanisław Brzóska, ostatni partyzant powstania styczniowego, kapłan niezłomny, który walczył nie tylko słowem, ale także z bronią w ręku. Zginął w 1865 r. w Sokołowie Podlaskim. To były czasy trudne dla naszej historii, ale ważne dla naszej wolności – mówił ks. Z. Rozmysł.
Na kartach historii i Kościoła
Część konferencyjną rozpoczęło wystąpienie dr Agnieszki Gątarczyk, nauczycielki historii w ZSP im. Jana Pawła II, która mówiła o genezie, przebiegu i skutkach powstania styczniowego. Sylwetkę ks. S. Brzóski przedstawił Artur Rogalski z Archiwum Państwowego w Siedlcach, który zaprezentował również treść ekspozycji. Z kolei dr hab. Dariusz Magier, historyk i wykładowca akademicki, dyrektor radzyńskiego oddziału Archiwum Państwowego w Lublinie, podjął temat: „Duchowieństwo polskie wobec sprawy narodowej – 150 lat później”. Zwrócił uwagę na nierozerwalny związek Kościoła i polskiej sprawy narodowej. – W czasie polskich krucjat, wszystkich narodowych powstań występują tylko dwa typy narodowe: Polak – rycerz i Polak – kapłan – podkreślał. – Dla nas, na Podlasiu, takim Polakiem – kapłanem w czasie powstania styczniowego był ks. Stanisław Brzóska. A potem ks. Ignacy Skorupka – z krzyżem w ręku prowadzący Polaków – żołnierzy w ataku na bolszewików pod Ossowem 14 sierpnia 1920 r.; św. o. Maksymilian Kolbe – pokazujący, jak oddać życie za Polaka – żołnierza w niemieckim obozie koncentracyjnym; bł. o. Jan Czartoryski – kapelan szpitala powstańczego na Tamce, zamordowany przez Niemców w czasie powstania warszawskiego, ks. Lucjan Niedzielak, proboszcz parafii Polskowola – zamordowany przez komunistyczny urząd bezpieczeństwa w 1947 r. za mówienie Polakom – żołnierzom prawdy o komunizmie; bł. ks. Jerzy Popiełuszko – zamordowany przez funkcjonariuszy komunistycznej służby bezpieczeństwa – wyliczał D. Magier.
Ks. Brzóska i Rawicz…
Na wystawie można oglądać dwie ekspozycje przygotowane przez Archiwum Państwowe w Siedlcach: „Ksiądz Stanisław Brzóska – ostatni dowódca powstania styczniowego w 150 rocznicę śmierci” oraz „Rawicz i inni. W 150 rocznicę stracenia Naczelnika Województwa Podlaskiego Władysława Rawicza”.
Ekspozycja poświęcona ks. Brzósce składa się z 13 plansz, na których przedstawiono chronologicznie dzieje życia kapłana od początków edukacji, przez posługę kapłańską w Sokołowie Podlaskim i Łukowie, epopeję powstańczą, po tragiczną śmierć na szubienicy 23 maja 1865 r. Kolejne plansze poświęcone są upamiętnieniu heroicznego kapłana – odsłonięciu pomnika ks. Brzóski w Sokołowie Podlaskim w 1925 r. oraz nadaniu mu pośmiertnie w 2008 r. Orderu Orła Białego przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Uzupełnieniem są dwie mapy ukazujące szlak bojowy oddziału ks. Brzóski oraz drobnoszlacheckie wsie, w których powstańczy kapelan mógł liczyć na pomoc.
Na drugiej ekspozycji „Rawicz i inni…” zaprezentowano akta zgonów osób związanych bezpośrednio ze zrywem narodowym: powstańców, ludności cywilnej, poległych i represjonowanych przez władze carskie, ale także zdrajców i konfidentów karanych śmiercią przez powstańczy wymiar sprawiedliwości oraz żołnierzy carskich, którzy ponieśli śmierć w starciach zbrojnych. Wystawę ilustrują materiały ikonograficzne.
Historia utrwalona na kartach
Otwarciu wystawy towarzyszyła promocja książki „Święta sprawa Narodu Polskiego – ksiądz Stanisław Brzóska”, pod redakcją kustosza Sanktuarium MBNP ks. prałata Romana Wiszniewskiego. Publikacja zawiera wprowadzenie do wystawy oraz treść referatów, wygłoszonych w trakcie konferencji. W zaprezentowanym materiale ikonograficznym znalazły się również fotografie z Radzynia: mogiły powstańców, krzyża z kościoła Trójcy Świętej oraz ze Szkoły Podstawowej nr 1 im. Bohaterów Powstania Styczniowego. Książka zawiera także nazwiska kapłanów diecezji siedleckiej straconych lub zesłanych w głąb Rosji za wspieranie manifestacji niepodległościowych, ruchu patriotycznego oraz powstania styczniowego. Zebrał je ks. prałat Bernard Błoński, dyrektor Archiwum Diecezji Siedleckiej. We wstępie ks. R. Wiszniewski napisał, że celem przedsięwzięcia związanego ze 152 rocznicą powstania styczniowego i 200 powstania diecezji siedleckiej jest „zachować w pamięci cząstkę dziejów Kościoła na naszej ziemi”, a także „ukazać trud duszpasterski w wymiarze religijnym i narodowym wielu pokoleń kapłanów w skomplikowanych dziejach Ojczyzny i Kościoła”. – To kolejny wieczór, w czasie którego widzimy, czym żyje naród przez pokolenia – mówił na zakończenie spotkania ks. R. Wiszniewski. – Ojczyzna ma swoich bohaterów, tych, którzy ją miłują. Miłość jest zdolna do takich poświęceń. Pamięć narodu, który wspomina, jest naprawdę święta. (….) Dobrze jest się zanurzyć w tym, co polskie. Niech pamiątką tego spotkania będzie ta drobna książeczka. Bądźmy apostołami tej prawdy – podsumował kapłan.
Małgorzata Kołodziejczyk