Cała prawda o chrapaniu
Czy chrapanie jest częstym problemem? Badania epidemiologiczne wskazują, że dolegliwość ta dotyczy około 40-50% populacji. Częściej chrapią mężczyźni. Odsetek osób chrapiących jest też wyższy u osób po 50 roku życia, ale problem ten zdarza się również u dzieci.
Skąd biorą się te dźwięki, które często są w stanie postawić na nogi pozostałych domowników, ale nie samego chrapiącego?
Najprościej mówiąc: są związane z zaburzeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które powoduje wibrację tkanek miękkich jamy ustnej i gardła.
Jakie są przyczyny chrapania i co mu sprzyja?
Istnieje wiele przyczyn chrapania. Są one związane z budową i wzajemnym położeniem poszczególnych narządów, co może powodować zaburzenia przepływu powietrza w drogach oddechowych w czasie snu. Nie bez znaczenia jest także otyłość. Masa ciała wywołuje większy nacisk tkanek na drogi oddechowe. Ponadto nadmiar tkanki tłuszczowej może zwężać światło gardła. Istotnym czynnikiem jest też zaburzenie drożności nosa, czego najczęstszymi przyczynami są: skrzywienie przegrody nosowej, obecność polipów w przebiegu przewlekłego zapalenia zatok przynosowych czy obrzęk małżowin nosowych na tle alergicznym. Cofnięta żuchwa powoduje zapadanie się nasady języka, zwłaszcza podczas spania na plecach. Chrapanie pojawia się również u pacjentów przyjmujących środki nasenne lub środki zwiotczające mięśnie. Sprzyja mu również spożywanie alkoholu, palenie tytoniu oraz nadmierny wysiłek fizyczny przed snem.
Z kolei w przypadku dzieci najczęstszą przyczyną chrapania jest przerośnięty migdałek gardłowy lub migdałki podniebienne. Jak już wspomniałam, zdarza się, iż dolegliwość dotyczy również najmłodszych – u niemowląt może być spowodowana wiotkością krtani, infekcją górnych dróg oddechowych czy niedojrzałością poszczególnych układów i tkanek.
Dlaczego chrapania nie należy lekceważyć i trzeba zacząć je leczyć?
Przede wszystkim warto sobie uświadomić, że zaburzenia oddychania w czasie snu mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie. Jednak zmęczenie, trudności z koncentracją, zasypianie w ciągu dnia, rozdrażnienie dotyczą też osób, które są wybudzane przez chrapiących współmieszkańców. Poza tym pojawienie się chrapania może świadczyć o rozwoju obturacyjnego bezdechu sennego. Schorzenie to wiąże się z ryzykiem rozwoju chorób układu krążenia, cukrzycy, zaburzeń pamięci. Niedotlenienie w czasie snu wywołuje zaburzenia metabolizmu, a to z kolei utrudnia redukcję masy ciała. Najpoważniejszymi skutkami nieleczonego bezdechu sennego są udar mózgu, a nawet śmierć.
Gdzie najlepiej udać się po pomoc?
W pierwszej kolejności do specjalistów, którzy zbadają stan dróg oddechowych, a więc do otorynolaryngologa oraz pulmonologa. Konieczna może być również konsultacja alergologiczna oraz ortodontyczna.
Czy chrapanie da się wyleczyć?
Niekiedy dużą poprawę przynosi zmiana stylu życia i od tego właśnie powinniśmy zacząć. Bardzo ważne jest zdrowe odżywianie, którego celem ma być niedopuszczenie do otyłości, oraz unikanie spożywania nadmiernych ilości alkoholu. Osoby z obrzękiem małżowin nosowych na tle alergicznym powinny stosować się do zaleceń alergologa, przyjmować odpowiednie leki, a także dbać o prawidłową higienę nosa. W przypadku wad zgryzu możliwe jest zastosowanie specjalnych szyn ortodontycznych, które zapobiegają opadaniu żuchwy w czasie snu. Część pacjentów wymaga leczenia operacyjnego, np. korekty skrzywionej przegrody nosowej, zmniejszenia małżowin nosowych, operacji migdałków czy plastyki podniebienia miękkiego.
Na ile skuteczne jest takie leczenie?
Wszystko zależy od powodów chrapania i odpowiedniego doboru leczenia. Należy jednak zaznaczyć, że u jednej osoby może współistnieć kilka przyczyn tej dolegliwości, a u niektórych nie dojdzie do jej całkowitego ustąpienia. W przypadku utrzymywania się zaburzeń oddychania w czasie snu – mimo wcześniejszego prawidłowego leczenia – może być konieczne zastosowanie specjalnej aparatury, takiej jak aparat CPAP, który pozwala na utrzymanie drożności dróg oddechowych.
Na czym polega ta terapia i czy taki aparat jest refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia?
Aparat CPAP jest urządzeniem wytwarzającym dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych. Umieszcza się go przy łóżku, a przez rurki oraz maskę CPAP powietrze dostaje się do dróg oddechowych. Aparaty te są w dużej części refundowane przez NFZ. Wniosek o refundację może wystawić specjalista chorób wewnętrznych, laryngologii, chorób płuc oraz kardiologii.
Dziękuję za rozmowę.
OKIEM DIETETYKA
Justyna Malinowska
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH Państwowy Instytut Badawczy
Dieta może wpływać na występowanie chrapania. Jednak nie jest to bezpośredni efekt spożywania poszczególnych produktów lub składników odżywczych, a raczej związek między całokształtem zwyczajowego sposobu żywienia i stanem zdrowia, co w rezultacie może sprzyjać występowaniu tej dolegliwości. Wyjątkiem od tej reguły jest alkohol. Jego spożywanie, niezależnie od innych elementów stylu życia, wpływa negatywnie na jakość snu i jest czynnikiem zwiększającym ryzyko i nasilenie chrapania. Wyniki badań wskazują na znaczenie nadmiernej masy ciała, szczególnie otyłości, a także niektórych zaburzeń metabolicznych, m.in. nieprawidłowej tolerancji glukozy i hiperinsulinemii. Obserwuje się, że im wyższy jest wskaźnik masy ciała (BMI), tym większe ryzyko obturacyjnego bezdechu sennego i chrapania. Z tego powodu pomocne w ograniczeniu jego występowania może być stosowanie się do zasad zdrowego żywienia, co będzie sprzyjało normalizacji masy ciała oraz poprawie ogólnego stanu zdrowia. Podstawą zdrowej diety jest spożywanie regularnych oraz prawidłowo skomponowanych posiłków. Ich właściwa kompozycja oznacza, że zawierają źródła wszystkich niezbędnych składników odżywczych: węglowodanów złożonych, białka oraz tłuszczu, a także są bogate w warzywa i owoce – według norm w diecie codziennie powinno znaleźć się ich minimum 400 g. Warto dodać, że bardzo wygodnym narzędziem ułatwiającym wprowadzenie prawidłowo skomponowanych posiłków jest Talerz Zdrowego Żywienia. Podsumowując: dieta zgodna z zasadami zdrowego żywienia sprzyja poprawie ogólnego stanu zdrowia, co może pozytywnie wpłynąć na występowanie chrapania.
DY