Co za dużo, to niezdrowo
Powinni o tym pamiętać rolnicy przy stosowaniu nawozów z ich zawartością. Żeby zanieczyszczeń było coraz mniej, konieczne jest zwiększenie świadomości społecznej w tym obszarze. Dlatego ministerstwo rolnictwa opracowało nowy zbiór zaleceń dobrej praktyki rolniczej, który wskazuje te elementy, na jakie mamy wpływ: i rolnicy, i sadownicy, i nawet zwykli działkowcy. Nadmierne nawożenie m.in. azotem sprawia, że spływa on do wód, powodując ich eutrofizację - zarówno śródlądowych, jak i morskich.
Efektem tego procesu jest masowy zakwit glonów i sinic, a w efekcie ograniczony dostęp tlenu i namnażanie się bakterii beztlenowych produkujących siarkowodór, który z kolei niszczy życie na dnie zbiorników wodnych. Zdrowie człowieka również jest narażone, bo w wyniku przemian biochemicznych w organizmie ludzkim azotany mogą być przekształcane w azotyny, co w konsekwencji nierzadko prowadzi do poważnych komplikacji zdrowotnych.
Dobra praktyka rolnicza, której celem jest ochrona wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi z rolnictwa, polega na optymalizacji zarządzania azotem ze wszystkich źródeł, a przede wszystkim z nawozów. Bo obok nawozów mineralnych w rolnictwie mogą być stosowane do celów nawozowych różnego rodzaju substancje zawierające azot organiczny. Zalicza się do nich: nawozy organiczne (w tym naturalne) i organiczno-mineralne, środki poprawiające właściwości gleby (nazywane czasem polepszaczami), pofermenty z biogazowni, różnego rodzaju odpady i produkty uboczne.E
Ważny plan
W opracowaniu scharakteryzowano przyczyny i skutki nadmiaru fosforu w glebie i wodach oraz przedstawiono skuteczne w praktyce narzędzia redukujące zanieczyszczenia wód pochodzące ze źródeł rolniczych w Polsce. Wskazano również ramy ekonomiczne, prawne na poziomie krajowym i międzynarodowym, a także rekomendacje dotyczące zarządzania fosforem w rolnictwie. Zaktualizowany zbiór zaleceń dobrej praktyki rolniczej wyjaśnia znaczenie azotu dla roślin, zagrożenia, jakie może przynieść nadmierne nim nawożenie, a także jego obieg w środowisku. Autorzy przygotowali także gotowe kompendium zasad stosowania nawozów – zarówno organicznych, jak i mineralnych na gruntach ornych, użytkach zielonych, w uprawach ogrodniczych i sadowniczych.
Warto pamiętać, że racjonalne gospodarowanie środkami nawozowymi wpływa korzystnie na żyzność gleby i plonowanie roślin, a jednocześnie pozwala obniżyć koszty produkcji – poprzez ograniczenie zużycia nawozów mineralnych. Dlatego producenci rolni mają obowiązek sporządzania planów nawożenia azotem. To narzędzie pomagające w prawidłowym zarządzaniu składnikami pokarmowymi w produkcji roślinnej i jedna z najważniejszych praktyk ograniczających straty składników pokarmowych z rolnictwa.
3 pytania
Karol Kłopot – główny specjalista ds. warzywnictwa Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Końskowoli
1. Czy polscy rolnicy mają świadomość, że odpowiednie dawkowanie nawozów (w tym azotowych) to ważna kwestia, a ich nadmierne stosowanie może przynieść skutek odwrotny od zamierzonego?
Rolnicy mają taką świadomość. Problem w tym, że polskie rolnictwo (70-80%) w większości nie przekracza maksymalnych dawek nawożeniowych w swoich uprawach, dlatego plony mamy, jakie mamy.
2. Obowiązek sporządzania planów nawożeniowych jest przestrzegany?
Dotyczy on gospodarstw posiadających więcej niż 100 ha, uprawiających rośliny intensywne na powierzchni większej niż 50 ha lub mających więcej niż 60 DJP (dużych jednostek przeliczeniowych). Gospodarstwa o powierzchni 10-100 ha mają obowiązek prowadzić rejestr nawożenia. Duże gospodarstwa, które są zobligowane do prowadzenia dokumentacji, muszą się liczyć z możliwością kontroli ze strony ARiMR oraz GDOŚIGW.
3. O czym rolnicy najczęściej nie pamiętają, jeśli chodzi o nawożenie?
Małe gospodarstwa za rzadko wykonują analizę gleby, która weryfikuje zasobność składników pokarmowych i ma za zadanie ustalić odpowiednie dawkowanie wieloskładnikowych nawozów mineralnych zawierających azot (N), fosfor (P) i potas (K) w postaci przyswajalnej przez rośliny (NPK).
Do opracowania planu nawożenia azotem obowiązane są podmioty, które:
1. prowadzą chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 tys. stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2 tys. stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior (tzw. podmioty wielkopowierzchniowe);
2. posiadają gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych, uprawiają uprawy intensywne na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha lub utrzymują obsadę większą niż 60 dużych jednostek przeliczeniowych (DJP), według stanu średniorocznego;
3. nabywają nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny do bezpośredniego rolniczego wykorzystania w celu nawożenia lub poprawy właściwości gleby od podmiotu importującego nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny z terytoriów państw trzecich lub od podmiotu prowadzącego działalność, o której mowa w pkt 1.
JAG