EEG Biofeedback
Jest metodą szeroko rozpowszechnioną, z powodzeniem stosowaną w USA i Europie, nieinwazyjną, całkowicie bezpieczną. Łączy w sobie elementy psycho- i neurofizjoterapii.
Metodę EEG Biofeedback stworzono w latach 60 ubiegłego wieku na zlecenie Amerykańskiej Agencji Kosmicznej NASA. Do jej opracowania posłużył fakt, iż ludzki mózg jest zdolny wyuczyć się nowego wzorca pracy. Emituje stale cztery zakresy fal: szybkie alfa i beta oraz wolne theta i delta. Każda z nich odpowiada za inną aktywność pracy mózgu: sen, odprężenie, zrelaksowaną uwagę, silne wzbudzenie, napięcie itd. W zależności od naszego wieku, stanu psychofizycznego zmienia się przewaga jednych fal nad drugimi. Dobroczynna dla mózgu jest przewaga fal alfa. Fizjologicznie występuje ona przynajmniej dwa razy dziennie: po przebudzeniu i przed zaśnięciem, przy zamkniętych oczach. Umysł, uwolniony od nadmiaru wrażeń, jest wtedy zdolny do twórczej pracy i łatwiej zapamiętuje. Trening EEG Biofeedback umożliwia zdobycie umiejętności osiągania tego stanu w dowolnym momencie. Innymi słowy, EEG Biofeedback polega na nauczeniu mózgu samokontroli pracy za pomocą modyfikacji fal mózgowych, wykorzystując sprzężenie zwrotne między stanem psychicznym a czynnością neurofizjologiczną mózgu osoby biorącej udział w ćwiczeniach.
Metoda początkowo służyła wyłącznie do szkoleń astronautów i pilotów, którzy w warunkach ogromnego stresu musieli bezbłędnie wykonywać różne czynności. Z czasem rolę EEG Biofeedback doceniła również Amerykańska Akademia Psychiatrii Dzieci i Młodzieży, rekomendując ją jako skutecznie wspomagającą leczenie wielu dolegliwości. Obecnie ta nowoczesna terapia wykorzystywana jest w różnych klinikach, ośrodkach rehabilitacyjnych oraz poradniach psychologiczno-pedagogicznych, ciesząc się dużym uznaniem zarówno w Polsce, jak i na świecie.
Przy użyciu zestawu komputerowego z dwoma monitorami, obrazowana i modulowana jest czynność bioelektryczna mózgu. Osobie poddawanej treningowi terapeuta przykleja do głowy i uszu całkowicie bezpieczne elektrody komputerowego aparatu elektroencefalograficznego zapisującego przebieg fal mózgowych. Na swoim monitorze widzi je w postaci wykresu, podczas gdy na drugim ekranie badany obserwuje emisję tych fal w postaci bardziej przystępnej wideogry. Oto np. widząc samochód jadący za innym pojazdem, musi skoncentrować swoją uwagę na prowadzeniu tego samochodu, czyli utrzymaniu go na właściwym torze i z odpowiednią prędkością, tak by dystans między obu pojazdami się zmniejszał. Jeśli robi to skutecznie (gra przebiega pomyślnie), komputer sygnalizuje to dźwiękiem i nagradza punktami – wzrasta aktywność mózgu w pożądanym paśmie częstotliwości fal mózgowych. Do mózgu dociera informacja zwrotna o tym, jakie fale mózgowe przeważają w danym momencie. Mózg, czuły na pochwały, dostosowuje się do tych wskazówek, ucząc optymalnej pracy. Z kolei przy wzroście aktywności niepożądanych pasm, sukces w grze znika. Osoba poddawana terapii, spełniając ustalone kryteria ćwiczeń gry, ma więc wpływ na własny obraz fal mózgowych. W ten sposób mózg sam rozwija proces uczenia się nowych, bardziej odpowiednich częstotliwości fal.
EEG Biofeedback jest zatem techniką świadomego kontrolowania i sprzęgania funkcji fizjologicznych i psychicznych zależnie od celu terapii. Kilkanaście treningów pozwala poprawić myślenie i pamięć, zwiększyć kreatywność, obniżyć napięcie, poprawić samoocenę. Terapia uczy panowania nad własnymi reakcjami, pomaga odpowiednio relaksować się, a tym samym radzić sobie nawet w najbardziej ekstremalnych warunkach.
Metoda ta jest skuteczna w 80-95% przypadków, w zależności od stopnia złożoności problemu. Jej zastosowanie jest bardzo szerokie – stwarza duże możliwości w leczeniu zaburzeń neurologicznych, psychosomatycznych, psychiatrycznych. Począwszy od różnego rodzaju stanów lękowych, natręctw, depresji, zespołu chronicznego zmęczenia, w zaburzeniach snu, zaburzeniach przyjmowania pokarmów: bulimii i anoreksji, terapii uzależnień. Jest wysoce przydatna w terapii nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), zaburzeń koncentracji i uwagi (ADD), zaburzeń procesu uczenia się, w tym dysleksji rozwojowej, zaburzeń zachowania, aż po wspomaganie leczenia dziecięcego porażenia mózgowego, padaczki, autyzmu, Zespołu Aspergera, tików, urazowych uszkodzeń mózgu, niektórych form upośledzenia umysłowego oraz parkinsonizmu.
Szerokie swoje zastosowanie znajduje także wśród osób zdrowych. Poprawia szybkość zapamiętywania, uczenia się, przypominania materiału, również w zakresie języków obcych. Przygotowuje do uzyskania lepszych wyników przez uczniów szkół muzycznych, osób pracujących twórczo (artyści, dziennikarze). Znajduje zastosowanie wśród biznesmenów, policjantów, wojskowych, których praca wiąże się z nadmiernym stresem, dużą odpowiedzialnością, koniecznością podejmowania szybkich decyzji, ale również wśród sportowców. Podobno nawet sukcesy skoczka narciarskiego Adama Małysza są w dużej części zasługą stosowanej przez jego psychologa terapii biofeedback.
Warunkiem koniecznym do rozpoczęcia treningów jest wykonanie badania EEG głowy, gdyż w przypadku niektórych schorzeń neurologicznych ten rodzaj terapii nie jest wskazany. Po konsultacji lekarza neurologa pacjent ma zalecony indywidualny tryb treningu. Standardowy, podstawowy trening trwa od 10 do 20 sesji po 45-60 minut każda. Proces kształcenia silnie zależy od celów i zdolności pacjenta.
Marta Kozaczuk