Gorzkie Żale każdy znał na pamięć!

Dlaczego do Wielkanocy z domu zginąć musiały krosna i czym podyktowany był obowiązek wielkopostnej spowiedzi u własnego proboszcza? Dawne zwyczaje i tradycje ocala we wspomnieniach ks. prałat Witold Kobyliński, były proboszcz parafii św. Ludwika we Włodawie i Trójcy Świętej w Radzyniu Podlaskim, budowniczy sanktuarium Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.

Opowieść o wielkopostnych tradycjach mój rozmówca rozpoczyna przywołaniem zwyczajów towarzyszących Środzie Popielcowej. - Tego dnia moja śp. mama dokładnie szorowała wszystkie garnki, by nie było na nich ani śladu tłuszczu.

W czasie Wielkiego Postu jadało się wyłącznie produkty jarskie: groch, kapustę, ziemniaki – wspomina, wyjaśniając, iż w trosce o zapewnienie organizmowi składników odżywczych w co drugiej wiosce powstawały… olejarnie. – Kobiety siały len, który następnie był moczony, łamany i przerabiany na płótno. Jednocześnie dawał on ziarno, a wytwarzany z niego olej służył doprawianiu postnych potraw – tłumaczy ks. W. Kobyliński z uwagą, że w wielkopostnym okresie niemal w każdym domu stawały też krosna, zaś gospodynie musiały spieszyć się z wyrobieniem lnu, tj. wykonaniem płóciennych materiałów, by zdążyć uprzątnąć sprzęt przed Wielkanocą. Czas świąt nakładał bowiem na domowników dodatkowo obowiązek wybielenia glinianych pieców i – podobnie jak współcześnie – zaprowadzenia porządków.

Kolejny kadr z przeszłości wyłaniający się z opowieści księdza prałata dotyczy wielkopostnych wyrzeczeń – nastręczających trudności w wytrwaniu zwłaszcza dzieciom. – Na każde święta zabijano świnię. Mama z wyprzedzeniem marynowała więc słoninę i wędziła mięsa. Następnie, abyśmy nie skosztowali zakazanych na czas postu wyrobów, wieszała je w tzw. sieni gankowej. Dom składał się wówczas z dwóch wejść: frontowego i od strony gospodarstwa, tj. gumna. Wejście frontowe na okres zimy było zamknięte i nieopalane. Mama wieszała zatem w sieni mięso, a myśmy kombinowali, jakby się tam dostać. ...

Agnieszka Warecka