Handel ludźmi wyzwaniem XXI w.
Najczęstsza sytuacja w handlu ludźmi w Polsce jako kraju docelowym dla osób ze Wschodu, jak i miejsca pochodzenia ofiar, czyli Polek, które jadą na Zachód, to wykorzystanie krytycznego położenia. Kobiety są często podstępem nakłaniane do wyjazdu pod pretekstem pracy: sprzątaczki, tancerki, opiekunki do osób starszych, a na miejscu - albo jeszcze w drodze - okazuje się, że jest to praca polegająca na świadczeniu usług seksualnych. Kiedy kobiety chcą zrezygnować, pojawia się przemoc. Klasyczne porwania zdarzają się rzadko. W swojej praktyce miałam przypadek porwania podstępem. Kilkunastoletnia Bułgarka z bardzo biednej rodziny poszła z chłopakiem na dyskotekę. Dwóch panów, Polak i Bułgar, zaproponowało jej pracę w szwalni, płatną ok. 1 tys. euro miesięcznie oraz mieszkanie i wyżywienie w Polsce. Wsiadła z nimi do samochodu. Przywieźli ją pod Poznań i uwięzili. Dowiedziała się, że nie ma mowy o szyciu. Miała jednak dużo szczęścia. Kiedy do domu, w którym była przetrzymywana, ktoś zapukał, oprawcy wepchnęli ją do łazienki. Udało jej się uciec przez okno.
Co współcześnie kryje się pod pojęciem handlu ludźmi?
Jest ono wyraźnie sformułowane w artykule 115 Par. 22 Kodeksu karnego. By można było stwierdzić, że doszło do popełnienia przestępstwa handlu ludźmi, muszą wystąpić łącznie trzy elementy. Pierwszy z nich to zachowanie sprawców, tj. werbowanie osoby, transport, dostarczanie, przekazywanie, przyjmowanie, przechowywanie jej. Kolejnym są środki stosowane przez sprawców; oprócz klasycznych form, jak przemoc, groźba bezprawna, uprowadzenie, podstęp, należy do nich także tzw. wykorzystanie krytycznego położenia.
Forma wykorzystania ofiary stanowi trzeci element, przy czym o ile lista zachowań sprawców i rodzaj użytych przez nich środków tworzą katalogi zamknięte, o tyle formy wykorzystania to katalog otwarty. Najczęstsze w Europie formy handlu ludźmi to: wykorzystanie seksualne, do pracy lub usług o charakterze przymusowym, żebractwa, a także handel dziećmi. W Europie odnotowano również przypadki handlu organami; w większym stopniu problem ten dotyczy jednak krajów Afryki i Azji. Jeśli chodzi o nowe obszary wykorzystania, to np. w Niemczech pojawia się ostatnio forma polegająca na wykorzystaniu ofiar do dokonywania przymusowych czynności prawnych, np. zaciągnięcia kredytów czy zmuszenia ich do popełniania przestępstw. ...
Monika Lipińska