Jak chronić słuch dziecka?
Problemy ze słuchem dotyczą także noworodków?
Statystyki mówią, że czworo na tysiąc niemowląt rodzi się z nieodwracalnym ubytkiem słuchu o różnym nasileniu. Istnieje wiele przyczyn niedosłuchu u nowo narodzonych dzieci. Do najczęstszych należą choroby przebyte przez matkę w czasie ciąży, urazy okołoporodowe, a także choroby dziedziczne.
A u nieco starszych dzieci?
Choroby związane ze słuchem mogą rozwinąć się także w okresie wczesnego i późniejszego dzieciństwa. Najczęściej związane są one ze stanami zapalnymi górnych dróg oddechowych, infekcjami nosogardła z przerostem trzeciego migdałka, nawracającymi stanami zapalnymi ucha środkowego, stosowaniem leków ototoksycznych (głównie antybiotyków) oraz narażaniem dziecka na hałas.
Rozpowszechnionym problemem u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym są infekcje ucha środkowego z płynem w uchu środkowym, które mogą być przyczyną czasowego lub trwałego ubytku słuchu.
Jak rodzice mogą rozpoznać, że ich dziecko ma problemy ze słuchem?
Dorośli muszą mieć świadomość, iż dzieci niejednakowo reagują na bodźce zewnętrzne i aby ocenić prawidłowo, czy bobas dobrze słyszy, należy wiedzieć o kilku podstawowych kwestiach. Dziecko do trzeciego miesiąca życia wydaje dźwięki, które często mylą rodziców. Głużenie może bowiem występować nawet u dzieci zupełnie głuchych. Dopiero około szóstego miesiąca życia dziecko wydaje dźwięki świadomie i zaczyna rozmyślnie bawić się nimi. Gaworzenie świadczy, że nie występuje u niego przynajmniej niedosłuch głęboki.
W jaki sposób można sprawdzenia, czy dziecko słyszy?
Niemowlę do trzeciego miesiąca życia powinno zareagować już na bardzo głośny, nagły dźwięk zamknięciem oczu czy złożeniem rączek; powinno przestraszyć się. Od 3 do 6 miesiąca życia pojawia się u niego zainteresowanie różnymi dźwiękami, może rozpoznawać znajome głosy. Między 6 a 12 miesiącem zaczyna się mówienie prostych słów, takich jak mama i tata. Dziecko może już nawet wykonywać proste polecenia. Około 9 miesiąca życia powinno ono zacząć reagować na swoje imię. Są to pierwsze oznaki, że dziecko rozumie mowę. Między 12 a 18 miesiącem życia zaczyna tworzyć wyrazy, używa około 20 słów, a rozumie nawet do 50. Około drugiego roku życia dziecko mówi już prostymi zdaniami, posługuje się 200 – 300 słowami oraz nazywa rzeczy, które widzi na rysunkach. Czterolatek powinien już potrafić zadawać pytania oraz wyrażać uczucia poprzez mowę.
To, że niemowlę nie odwraca główki, wzroku w kierunku, skąd dobiega hałas, nie znaczy, że go nie słyszy…
Noworodek nie ma takiej możliwości. On może się jedynie wybudzić ze snu. Dopiero w 3 – 4 miesiącu życia zaczynają się pierwsze ruchy główki. Zwrócenia jej w kierunku, skąd dobiega dźwięk, można spodziewać się dopiero u półrocznego brzdąca. W 9 miesiącu zaczyna się lokalizowanie dźwięków dochodzących z dołu i z boku. Gdy ma około 16 miesięcy identyfikuje dźwięki z góry i z dołu, zaś w pełni – gdy ma około 2 lat. Rodzice muszą być świadomi, że półroczny maluch nie zwróci oczu w kierunku nadchodzącego dźwięku.
Jeśli rodzice zaobserwują coś niepokojącego, gdzie powinni się zgłosić?
Pierwsze kroki powinni skierować do lekarza pediatry, który później odeśle ewentualnie dziecko do odpowiednich specjalistów. Ocena słuchu u niemowląt i małych dzieci musi być przeprowadzona kompleksowo, a więc powinien uczestniczyć w niej pediatra, otolaryngolog, audiolog, foniatra, psycholog dziecięcy oraz logopeda. Rodzice muszą wiedzieć, że odpowiedzialność za część wypadków opóźnionego rozwoju mowy u dzieci ponosi niedosłuch.
Jak bada się słuch u małych dzieci?
Najpierw przeprowadzany jest wywiad dotyczący okresu życia łonowego. Trzeba dowiedzieć się, czy matka nie miała w tym czasie żadnych infekcji, nie stosowała leków. Potem pojawiają się pytania dotyczące okresu porodowego, poporodowego i wczesnoniemowlęcego. Należy wykluczyć obecność czynników mogących uszkodzić słuch. Następnie wykonuje się badanie otoskopowe, za pomocą instrumentów muzycznych, badanie szeptem, mową głośną. Istnieje też szereg badań specjalistycznych, np. audiometria tonalna, tympanometria, otoemisja, potencjały słuchowe wywołane z pnia mózgu.
Jak możemy chronić słuch najmłodszych?
Należy zminimalizować ryzyko infekcji, szczególnie górnych dróg oddechowych. Istotne jest też unikanie chorób zakaźnych, które potencjalnie mogą uszkadzać słuch. Trzeba zminimalizować poziom hałasu. Musimy pamiętać, że dzieci nie powinny być zbyt długo narażane na hałas, a słuchanie muzyki z odtwarzaczy mp3 może mieć wpływ na uszkodzenie słuchu.
Dziękuję za rozmowę.
Magdalena Szewczuk