Jaskra – podstępna choroba oczu

Jaskra to grupa schorzeń charakteryzujących się postępującym niszczeniem nerwu wzrokowego. Destrukcja ta prowadzi do powstania ubytków w polu widzenia, a w konsekwencji do ślepoty. W Polsce leczy się na nią około 65 tys. osób, a przyjmuje się, że choruje ok. 600 -700 tys., co stanowi 3,5% populacji.

Terapii poddaje się zatem tylko 10% chorych, reszta nieświadomie traci wzrok. Powyżej 40 roku życia choruje ok. 1,5% ludzi, a po 80 r. życia co dziesiąta osoba. Wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego jest jedną z głównych przyczyn rozwoju tej choroby.

Do czynników ryzyka wystąpienia jaskry zalicza się: wiek powyżej 40 r. życia, obciążenie dziedziczne (jaskra u krewnych), niskie ciśnienie tętnicze, nadciśnienie tętnicze ze spadkiem ciśnienia w nocy, migrenowe bóle głowy, zimne dłonie, stopy, krótkowzroczność (powyżej – 4,0 dioptrii), cukrzyca, stres, niektóre leki (preparaty sterydowe).

W początkowym okresie choroby objawy są niezauważalne, przebiega skrycie i nie daje dolegliwości bólowych. Dotyczy obu oczu, jest chorobą postępującą i nieuleczalną. Pacjent zauważa pogorszenie widzenia w zaawansowanym stadium choroby, gdy dochodzi do zaniku centrum pola widzenia. Wśród objawów występują również: zmiany w polu widzenia (ujawniają się w wyniku potykania się o przedmioty), stopniowe obniżanie się ostrości wzroku do bliży, przewlekłe zapalenie spojówek, zaczerwienienie oczu, bóle głowy, zmiany na tarczy nerwu wzrokowego lub podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe stwierdzone podczas badania okulistycznego. W przebiegu choroby może dojść do ostrego ataku jaskry, który jest poprzedzony wystąpieniem objawów miejscowych i ogólnych, takich jak: nagłe obniżenie ostrości wzroku, tęczowe koła wokół źródeł światła, bardzo silny ból oka i głowy, zaczerwienienie i łzawienie oka oraz światłowstręt, nudności, wymioty, poty, czasami zwolnienie tętna.

Wybór leczenia zależy od typu i zaawansowania choroby. Wyróżnia się trzy metody leczenia jaskry: farmakologiczne – jest długotrwałe i trwa zazwyczaj do końca życia (leki stosowane są głównie w postaci kropli zmniejszają produkcję cieczy wodnistej i zwiększają jej odpływ z gałki ocznej); laserowe – wykonuje się, gdy nie pomagają krople lub ich przyjmowanie jest niewskazane; chirurgiczne – wykonuje się, gdy leczenie farmakologiczne i terapia laserem nie przynoszą rezultatów.

W przypadku rozpoznanej jaskry kontrolne wizyty powinny odbywać się co trzy, sześć miesięcy w celu dokonania pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego, sprawdzenia efektywności terapii i powtórzenia badań monitorujących jaskrę.

Podstawą profilaktyki w jaskrze jest wczesne jej wykrycie i objęcie leczeniem. Podstawę zapobiegania chorobie stanowi edukacja na temat zdrowego trybu życia. Dieta powinna być bogata w witaminy zwłaszcza A i E (np. marchew, brokuły, ziemniaki, szpinak, kapusta, oleje roślinne, orzechy, jaja) i uboga w tłuszcze zwierzęce (np. masło, smalec, słonina). Ważne jest spożywanie pokarmów obfitujących w kwasy omega 3, luteinę, cynk, selen (np. oleje roślinne, szpinak, sałata, brokuły, brukselka, wątroba, kasza, jaja, fasola, chude mięso, drób, ryby). Należy ograniczać stres, unikać palenia papierosów oraz kontrolować masę ciała. Konieczne jest leczenie choroby podstawowej (np. cukrzycy) i kontrola ciśnienia tętniczego krwi. Przeprowadzanie okresowych badań okulistycznych co trzy, cztery lata, a po ukończeniu 40 lat raz w roku sprzyja wczesnemu wykryciu choroby. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek zaburzeń widzenia należy od razu zgłosić się do okulisty.

Aneta Dmowska-Pycka – mgr pielęgniarstwa/ Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Siedlcach „Medyk”