Liczymy się dla Polski
Dane zebrane podczas Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 (NSP 2021) posłużą do planowania i realizacji działań dotyczących najważniejszych sfer życia społecznego: rodziny, ochrony zdrowia, edukacji, rynku pracy i mieszkań. Informacje będą dostępne na różnych szczeblach terytorialnych: kraju, województwa, powiatu i gminy. Spis powszechny odbywa się co dziesięć lat. Dane z tegorocznego NSP 2021 będą nam zatem służyć przez co najmniej dekadę. Biorąc to wszystko pod uwagę, każdemu z nas powinno zależeć, by spisali się wszyscy mieszkańcy Polski, podając pełne i prawdziwe dane. Od tego bowiem w dużej mierze będzie zależeć rozwój naszych gmin, powiatów, województw i całej Polski w najbliższej przyszłości.
Ze względu na pandemię Narodowy Spis Ludności i Mieszkań przebiega inaczej niż dotychczas. W tym roku podstawową formą jest samospis internetowy. Jak on wygląda?
Wygodna i bezpieczna aplikacja spisowa jest dostępna na stronie: spis.gov.pl. Do zalogowania wystarczy nr PESEL i nazwisko rodowe matki, można też wybrać opcję logowania przez Krajowy Węzeł Identyfikacji Elektronicznej, czyli korzystając z profilu zaufanego lub bankowości elektronicznej.
Spis przez internet jest opcją najwygodniejszą – możemy dopełnić wszystkich formalności w domu o dowolnej porze. Nie musimy też tego robić w jednym podejściu , gdyż na wypełnienie formularza spisowego mamy 14 dni od pierwszego zalogowania.
Jeśli nie mamy komputera lub dostępu do sieci, a chcemy się spisać przez internet, należy się zgłosić do urzędu gminy lub miasta, w którym mieszkamy. W siedzibie samorządu będzie przygotowane stanowisko do samopisu internetowego, a pomocą będzie nam służyć przeszkolony w tym celu pracownik.
A co z osobami starszymi i chorymi, które nie wychodzą z domu i nie obsługują komputera? Czy jest szansa, że rachmistrz odwiedzi je osobiście, by pomóc?
Osoby starsze oraz osoby bez komputera zachęcałbym do skorzystania ze spisu przez telefon. Wystarczy zadzwonić na infolinię spisową pod nr tel. 22-279-99-99, wybrać „1”, czyli „Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021”, a potem znów „1” („Spisz się przez telefon”). Infolinia działa od poniedziałku do piątku. od 8.00 do 18.00. Jest to opcja bezpieczna, zwłaszcza z punktu widzenia osób starszych: sami inicjujemy kontakt i nie musimy sprawdzać, czy zgłaszająca się do nas osoba jest prawdziwym rachmistrzem. Wprawdzie będą oni pracować przy tegorocznym spisie, ale należy ich traktować jako metodę uzupełniającą. Zadaniem rachmistrzów będzie dotarcie do tych osób, które z ważnych powodów nie mogły się spisać przez internet lub telefon. Włączą się do prac spisowych w późniejszym terminie. W zależności od sytuacji epidemicznej będą się kontaktować z niespisanymi osobami telefonicznie lub bezpośrednio.
No właśnie – jeśli ktoś do nas zapuka lub zadzwoni, prosząc o szczegółowe dane, skąd mamy wiedzieć, czy to faktycznie rachmistrz, a nie np. oszust?
Żeby uniknąć takich wątpliwości – jak już wspomniałem – najlepiej spisać się przez internet lub infolinię. Unikniemy wtedy konieczności czekania na telefon lub wizytę rachmistrza i zastanawiania się, czy jest to autentyczny ankieter. Jeśli jednak – mimo tych oczywistych zalet – nie skorzystamy z takich opcji i dotrze do nas rachmistrz, będziemy mogli sprawdzić jego tożsamość. Nazwisko oraz numer legitymacji służbowej można zweryfikować, dzwoniąc na infolinię spisową pod nr tel. 22-279-99-99, w aplikacji „Sprawdź rachmistrza” na stronie spis.gov.pl oraz na stronach internetowych urzędu statystycznego właściwego dla każdego województwa.
Uczestniczenie w spisie to obowiązek każdego Polaka. Co grozi w przypadku jego niedopełnienia?
Narodowy Spis Powszechny powinniśmy traktować nie jako przykry obowiązek, ale okazję do wspólnego i odpowiedzialnego działania na rzecz Polski oraz naszych małych ojczyzn. Dane spisowe będą przecież służyć nam wszystkim. Jeśli jednak znajdą się osoby, które uporczywie będą się uchylać przed tym obowiązkiem, muszą się liczyć z przykrymi konsekwencjami. Za odmowę spisania się grozi grzywna nawet do 5 tys. zł.
Na które z zawartych w formularzu pytań musimy odpowiedzieć, a na które nie?
Odpowiedzieć powinniśmy na każde pytanie, ale przy niektórych jest dostępna opcja „Nie chcę odpowiadać na to pytanie”. Pojawia się ona w częściach formularza dotyczących wyznania religijnego, związków niesformalizowanych oraz niepełnosprawności. Zachęcałbym jednak do szczerej odpowiedzi na każde z pytań: spis służy do jak najlepszego poznania naszego społeczeństwa, a nie do oceny naszych poglądów czy postaw życiowych.
Czy informacje, które przekazaliśmy, spisując się, są całkowicie bezpieczne?
Wszystkie dane osobowe przetwarzane w ramach prac spisowych są poufne i podlegają szczególnej ochronie na zasadach określonych w ustawie o statystyce publicznej oraz w ustawie o ochronie danych osobowych. Osoby wykonujące prace spisowe są obowiązane do przestrzegania tajemnicy statystycznej. Jej zasada ma charakter absolutny, jest wieczysta, obejmuje wszystkie dane osobowe i nie przewiduje żadnych wyjątków dających możliwość jej uchylenia. Za złamanie tej tajemnicy grozi do trzech lat kary pozbawienia wolności.
Dane spisowe są odpowiednio zabezpieczone również pod względem informatycznym. Elektroniczna infrastruktura polskiej statystyki publicznej jest na bieżąco sprawdzana i aktualizowana. Jakość i bezpieczeństwo naszego systemu informatycznego mieliśmy okazję sprawdzić podczas ubiegłorocznego Powszechnego Spisu Rolnego. Zadziałał wtedy bez zarzutu.
Dziękuję za rozmowę.
MD