Likwidacja guberni siedleckiej i tworzenie guberni chełmskiej
Pierwszą czynnością ówczesnych rosyjskich władz administracyjnych było określenie i przeprowadzenie w terenie dokładnej linii granicznej oddzielającej nową gubernię chełmską od lubelskiej. Właściwe prace delimitacyjne rozpoczęły się na początku lutego 1913 r. wraz z powołaniem specjalnych komisji. Komisje te tworzyły trzystopniową hierarchię. Na najniższym szczeblu funkcjonowały komisje powiatowe. Od ich decyzji można się było odwołać do komisji gubernialnych.
Trzecią i ostateczną instancją była działająca w Warszawie komisja międzygubernialna. Jedną z najwcześniej działających była komisja powiatowa radzyńska, która rozpoczęła działalność 13 lutego 1913 r. Jej przewodniczącym został komisarz ds. włościańskich powiatu radzyńskiego książę Cułukidze, a członkami – naczelnik powiatu baron Kleist i geometra Nowicki. Działania tej komisji w terenie rozpoczęły się 25 lutego i odbywały się w obecności zainteresowanych właścicieli przygranicznych ziem, przedstawicieli wsi, gmin i miast. Wysyłano do nich specjalne zawiadomienia.
8 kwietnia 1913 r. odbyło się posiedzenie siedleckiej komisji gubernialnej, ponieważ wpłynęła skarga od burmistrza Międzyrzeca na postanowienie powiatowej komisji radzyńskiej wydane 14 marca, odrywające folwark Zadworne od miasta i włączające go do guberni chełmskiej. Podobne pismo wystosowali mieszkańcy wsi Kożuszki, Krzymoszyce, Łuby i Łuniew w gminie Tłuściec, którzy prosili o pozostawienie ich w guberni lubelskiej, a także mieszkańcy wsi Turów z gminy Szóstka. Niestety, komisja gubernialna siedlecka odrzuciła wszystkie te skargi i prośby. Jednak gdy przesłano protokół komisji siedleckiej do Warszawy, komisja międzygubernialna poleciła ponowne przeprowadzenie prac terenowych. Wtedy komisja radzyńska 10 czerwca 1913 r. włączyła Międzyrzec do guberni chełmskiej. Oburzeni mieszkańcy Międzyrzeca zaskarżyli tę decyzję, domagając się pozostawienia miasta w granicach guberni lubelskiej. W lipcu 1913 r. zobligowany gubernator siedlecki opracował nowy plan podziału. Wg tego projektu w skład powiatu bialskiego miały wejść wsie: Żelizna, Kolembrody i Kozły, wszystkie w skład gminy Rossosz, a gminy Żerocin, Zahajki, Szóstka i Tłuściec miały wejść do powiatu konstantynowskiego.
10 lipca 1913 r. minister spraw wewnętrznych w Petersburgu zatwierdził granice guberni chełmskiej. Ostatecznie utworzono ją z części guberni siedleckiej i guberni lubelskiej. Z guberni siedleckiej przeszły do nowo utworzonej jednostki: powiat bialski, większość obszaru powiatu włodawskiego, większa część powiatu konstantynowskiego i część powiatu radzyńskiego. W sumie gubernia chełmska składała się z ośmiu powiatów: chełmskiego, bialskiego, biłgorajskiego, hrubieszowskiego, tomaszowskiego, zamojskiego, włodawskiego i konstantynowskiego.
Akcję utworzenia guberni chełmskiej połączono z lipcowymi obchodami 300-lecia panowania dynastii Romanowów. Burmistrzów, wójtów i sołtysów z urzędu zaangażowano do udziału w uroczystościach. Musieli uczestniczyć w okolicznościowych nabożeństwach, modlić się za cesarza i jego przodków. Mobilizowano też młodzież szkolną, przygodnych gapiów, a nawet dzieci do różnych akcji, np. rozdawania cukierków w imieniu cara.
20 lipca 1913 r. Mikołaj II podpisał dekret o zniesieniu urzędu gubernialnego w Siedlcach. Gubernia siedlecka uległa likwidacji, a gubernatr siedlecki Wołżyn miał zostać gubernatorem chełmskim. Siedlce stawały się miastem powiatowym. Prawie wszystkie powiaty byłej guberni siedleckiej, poza węgrowskim przyłączonym do guberni łomżyńskiej, weszły teraz w skład guberni lubelskiej. Oficjalnie utworzono gubernię chełmską 1 września 1913 r., ale główne uroczystości jej proklamowania z udziałem abp. Eulogiusza odbyły się 14 września w Chełmie. Spośród dzisiejszych ziem powiatu łosickiego w skład guberni chełmskiej weszły gminy: Czuchleby, Hołowczyce, Huszlew, Kornica, Łosice i Olszanka. Zostało to potwierdzone postanowieniem chełmskiej komisji gubernialnej 10 listopada 1913 r. Tym samym postanowieniem powiat radzyński miał utracić gminy: Brzozowy Kąt i Jabłoń – na rzecz powiatu włodawskiego, a do powiatu radzyńskiego miano przyłączyć część gminy Dębowa Kłoda, miasto Parczew i część gminy Tyśmienica. 3 grudnia 1913 r. naczelnik powiatu siedleckiego na podstawie rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych przejął trzy gminy z powiatu konstantynowskiego: Chlebczyn, Łysów i Przesmyki. Weszły one w skład guberni lubelskiej.
Tym samym rozporządzeniem gminy Zahajki, Żerocin i Szóstka ostatecznie włączono do powiatu bialskiego. W obrębie powiatu konstantynowskiego znalazła się natomiast gmina Tłuściec. Jeszcze jesienią 1913 r. wydano zarządzenie o ustawieniu drewnianych słupów granicznych. Miały one być ustawione przy drogach I i II kategorii, malowane trzema kolorami, z przybitymi tabliczkami z herbem rosyjskim i nazwami guberni. Na załamaniach narożnych granicy gubernialnej miały zostać usypane kopce graniczne. Na spornym terenie wokół Międzyrzeca akcję ustawiania słupów granicznych przeprowadzono 4 i 5 listopada 1913 r. Wiadomo też o postawieniu takich słupów k. Łosic i Hołowczyc.
Gubernator Wołżyn w nowej guberni chełmskiej zaostrzył kurs rusyfikacyjny. Już 23 września 1913 r. wydał zarządzenie, że język rosyjski jest tu obowiązkowym językiem urzędowym i nie wolno śpiewać hymnu „Boże coś Polskę”. Innym jego posunięciem było zaostrzenie przepisów odnośnie powoływania nowych stowarzyszeń i organizacji społecznych na terenie guberni.
Józef Geresz