Mazowsze w oku kamery
Znane miejsca wskazuje podróżnikom szlak „Mazowsze na filmowo” i przewodnik pod tym samym tytułem. Jak zauważa Marek Szymański, autor książki „Polska na filmowo”, Mazowsze jest dla twórców filmowych bardzo atrakcyjnym regionem. Podążając drogą do miejsc znanych, będzie można zobaczyć plenery, które zachwyciły reżyserów i scenografów, poznać tajemnice powstawania kinowych i telewizyjnych obrazów oraz odkryć urodę i różnorodność tego regionu. Na mazowieckim szlaku można znaleźć m.in. średniowieczne zamki (Czersk), twierdze obronne (Modlin), zabytkowe katedry (Płock), urokliwe rzeki (Liwiec), bogactwo flory i fauny (Puszcza Kampinoska).
Także tętniącą życiem metropolię z drapaczami chmur, Zamkiem Królewskim.
Mury, którego zamku gościły filmowców „Wiedźmina”? Jak dotrzeć do karczmy Jankiela z Wajdowskiej adaptacji „Pana Tadeusza”? Który z warszawskich bloków zagrał w kultowych „Alternatywach 4”? „Mazowsze na filmowo” czeka i zaprasza!
Superprodukcje w stolicy
Ulice, budynki i krajobrazy Warszawy stanowią naturalną scenerię licznych produkcji filmowych. To tu powstawały m.in.: „Czterdziestolatek”, „Miś”, „Alternatywy 4”, „Dom”. Na warszawskiej Pradze Roman Polański nakręcił część zdjęć do superprodukcji „Pianista”, a Andrzej Wajda do dramatu „Korczak”. W komedii „Miś” prezes klubu sportowego „Tęcza” w murach Pałacu Kultury i Nauki widywał się z ministrem.
Autentyczny blok na Ursynowie przy ul. Grzegorzewskiej 3 zagrał w kultowym serialu „Alternatywy 4”. Prawdziwi lokatorzy przeżywali w nim te same problemy, jakie dotykały serialowych mieszkańców budynku. Z kolei w kamienicy przy ul. Pańskiej 85 (serialowa Złota 25) powstało 12 pierwszych odcinków serialu „Dom”.
W zabytkowej scenerii
Zabytkowe fortyfikacje Twierdzy Modlin są jednym z najczęściej wykorzystywanych przez ekipy filmowe obiektów w Polsce. XIX-wieczny spichlerz, wykorzystywany przez wojsko jako magazyn sprzętu saperskiego i amunicji, na planie filmu A. Wajdy „Pan Tadeusz” stał się zamkiem Horeszków. Brama Księcia Józefa Poniatowskiego, działobitnia im. płk Filipa Meciszewskiego, dawna piekarnia i młyn to miejsca, w których nakręcono sceny komedii „C.K. Dezerterzy”. Powstawały tu również: „Kiler”, „W ciemności”, „1920 Bitwa Warszawska” czy „Hans Kloss: Stawka większa niż śmierć”. Co ciekawe, w zabudowaniach Modlina kilkakrotnie realizował również swój program – „Sensacje XX wieku” – Bogusław Wołoszański.
Komedia nad jeziorem
Ze stolicy Mazowsza przenosimy się nad wody Jeziora Zegrzyńskiego, do Nieporętu. To tu nakręcono część zdjęć do filmu „Rejs”, uznawanego za polską komedię wszech czasów. Właśnie w tym miejscu powstała słynna scena dialogu o polskim kinie („Nuda. Nic się nie dzieje. Bardzo niedobre dialogi są…”). Wzięli w niej udział Zdzisław Maklakiewicz jako inżynier Mamoń oraz Jan Himilsbach jako Sidorowski. W krajobrazie, który za nimi widnieje, można rozpoznać brzegi Narwi w Zegrzu i Ryni.
Również Murzynowo, położone na brzegu Zbiornika Włocławskiego na Wiśle, stało się na jakiś czas bazą filmowców realizujących „Rejs”. Statek, na którym kręcono serial, kilkakrotnie cumował w Murzynowie.
W kanonie kina
Podwarszawski Otwock swoją ekranową karierę rozpoczął jeszcze przed wojną. W dawnym Domu Uzdrowiskowym (dziś mieści się tu Liceum Ogólnokształcące im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego) powstały filmy, które trafiły do kanonu polskiego kina: „Ada to nie wypada” oraz „Manewry miłosne”. W obu produkcjach filmowcy wykorzystali monumentalny budynek uzdrowiska (pierwotnie przeznaczonego na kasyno) jako naturalny plener. Tu kręcono również sceny do „Domu” oraz serialu „Jan Serce”.
W fantastycznej scenerii
Na Zamku Książąt Mazowieckich w Czersku powstawały sceny do filmu i serialu „Wiedźmin”. Plenery zrealizowano na zamkowym dziedzińcu oraz w fosie. Na potrzeby produkcji, u stóp zamku postawiono nawet makietę karczmy. W Czersku, w neobarokowym kościele pw. Przemienienia Pańskiego, gościła także ekipa realizująca komedię „Pułkownik Kwiatkowski”. Z kolei w pobliskiej Górze Kalwarii Wojciech Smarzowski sfilmował sceny do filmu „Drogówka”.
Słynne nenufary
Jedna z najbardziej znanych scen w dziejach polskiego filmu: Józef Toliboski wchodzi w białym garniturze do błotnistego stawu, zrywa kwitnące nenufary i kładzie je u stóp Barbary – powstała na terenie obecnego rezerwatu Kulak niedaleko Kołodziąża. Filmowcy „Nocy i dni” kręcili tu również inne sceny. W pobliskim Seroczynie powstał natomiast szlachecki dworek Barbary i Bogumiła Niechciców, który wraz z zabudowaniami ówczesnego PGR-u zagrał majątek Serbinów.
W Jeruzalu, czyli w Wilkowyjach
Tutejsze krajobrazy i architektura stały się naturalną scenografią popularnego serialu „Ranczo” oraz filmu „Ranczo Wilkowyje”. Zdjęcia powstawały w kilku miejscach, ale główny plan umieszczony został w Jeruzalu. W serialowych scenach można zobaczyć tutejszy rynek i znajdujący się na nim sklep spożywczo-przemysłowy, zabytkowy kościół należący do parafii św. Wojciecha, budynek plebanii, ośrodek zdrowia i szkołę.
Pałac siedzibą biskupa
Wnętrza kompleksu pałacowego w Jabłonnie oraz otaczającego go parku krajobrazowego, to serialowa siedziba biskupa z „Ojca Mateusza”. Tu powstawały również „M jak miłość” oraz „Czas honoru”. Pałacowe wnętrza oraz oranżerię sfilmował Patryk Vega w dramacie sensacyjno-wojennym „Hans Kloss: Stawka większa niż śmierć”.
W puszczy
Brzozowy las w okolicach Leoncina na skraju Puszczy Kampinoskiej dwukrotnie stał się plenerem do filmów A. Wajdy – „Brzezina” i „Pan Tadeusz” (scena spotkania Tadeusza i Telimeny). Krajobrazy Kampinoskiego Parku Narodowego wielokrotnie wykorzystywali również twórcy produkcji „Czas honoru”. Powstawały tu również: „Operacja Samum” oraz „Essential Killing”.
Filmowa Pohulanka
Na planach filmów „Szwadron”, „Pan Tadeusz” oraz „Ogniem i mieczem” pojawiła się XVIII-wieczna karczma, która jest jednym z najstarszych zabytków Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Właśnie przed tą karczmą, należącą w „Panu Tadeuszu” do Żyda Jankiela, padł pierwszy klaps Wajdowskiej superprodukcji. W jej wnętrzu spotkali się również bohaterowie „Ogniem i mieczem” oraz dramatu „Szwadron”. W ostatnim z wymienionych filmów karczmę zwano Pohulanką i nazwa ta pozostała do dziś.
Pałac i jego okolice
W Łącku filmowcy „Szatana z siódmej klasy” znaleźli idealne wnętrza i plenery do nakręcenia historii – pałac Mikołaja Furmana, jego najbliższe otoczenie wraz z parkiem. Neorenesansowy pałac i okolice można również zobaczyć w kultowym serialu „Stawka większa niż życie”. Z kolei ukryta wśród drzew kapliczka pod wezwaniem św. Piotra i Pawła nad Jeziorem Łąckim Dużym stanowiła atrakcyjny plener do filmu „Ogniem i mieczem” – w tym miejscu nakręcono słynny pojedynek Wołodyjowskiego z Bohunem.
Skansen w Suchej
Filip Bajon nakręcił tu wiele scen do „Ślubów panieńskich”, Jan Jakub Kolski wykorzystał Skansen Architektury Drewnianej w Nowej Suchej jako scenografię do ekranizacji powieści Witolda Gombrowicza „Pornografia”, z kolei Jerzy Hoffman – filmował sceny do produkcji „1920 Bitwa Warszawska”. W filmach tych można zobaczyć kilka obiektów należących do skansenu: dwór Cieszkowskich, karczmę oraz dwór siedlecki.
Miasto Wajdy
Tu powstawały: „Dyrygent”, „Psy 2”, „Przedwiośnie” oraz „W ukryciu”. Radom to ważne miasto w biografii reżysera A. Wajdy. Laureat Oscara mieszkał tu ponad dziesięć lat. Po latach artysta przyjechał do Radomia, by zrealizować kilka ważnych scen plenerowych do filmu „Dyrygent”. W Muzeum Wsi Radomskiej Filip Bajon nakręcił sceny do „Przedwiośnia”.
Płock i Pułtusk
Wzgórze Tumskie, zabytkowy most im. Legionów Józefa Piłsudskiego, nadwiślański bulwar, plac Narutowicza, budynek więzienia przy ul. Sienkiewicza oraz dom „Pod trąbami” widoczne są w filmowych kadrach serialu „Stawka większa niż życie”, „Szatan z siódmej klasy” czy „Pan Kleks w kosmosie”.
W Pułtusku natomiast powstawały sceny do popularnych seriali: „Alternatywy 4”, „Dom”, oraz „Klan”. Miasto to pojawiło się również w komedii kryminalnej „Sztos”.
Iwona Zduniak-Urban