Miłość, praca, obrzędy
Uroczystości rozpoczęła Msza św. w kościele pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Starym Brusie. Następnie obchody przeniosły się do budynku OSP, gdzie zespół odebrał życzenia, gratulacje i dyplomy m.in. od Pawła Kołtuna - wójta gminy, Andrzeja Romańczuka - starosty powiatu, Aliny Karabowicz - przewodniczącej Towarzystwa Miłośników Skansenu Kultury Materialnej Chełmszczyzny oraz od zaprzyjaźnionych zespołów.
Brusowianki otrzymały nagrodę finansową od samorządu województwa lubelskiego, którą przekazała Janina Biegalska – specjalista ds. muzeów i twórczości ludowej urzędu marszałkowskiego. J. Biegalska podkreśliła obecność zespołu nie tylko w swojej miejscowości, ale także na scenach powiatowych, wojewódzkich i ogólnopolskich. Andrzeja Sar, instruktor ds. kultury ludowej WOK w Lublinie – który przekazał zespołowi nagrodę okolicznościową od Małgorzaty Omilanowskiej, minister kultury i dziedzictwa narodowego – mówił o wytrwałości Brusowianek mierzonej dążeniem do doskonałości.
Przyśpiewki i ballady
Następnie zespół zaprezentował swoje utwory – te nagradzane i te mniej znane. Na scenie pojawił się także dawny kierownik Brusowianek Jerzy Kryjak, który przechowuje informacje prasowe na temat zespołu, nawet z 1975 r.
Tematyka pieśni ludowych, jaką proponują Brusowianki, obejmuje wszystkie aspekty naszego życia: miłość, pracę, obrzędy. Stąd w repertuarze zespołu znalazły się przyśpiewki, ballady, a także pieśni okolicznościowe: dożynkowe, biesiadne, weselne, patriotyczne, religijne. Są i takie, które mają ponad 100 lat, np. „żyworonki”, które śpiewano na dworach. Zespół kultywuje również dawne obrzędy, np. korowaj czy pierzak. Brusowianki śpiewają w języku polskim, ukraińskim i chachłackim.
Zespół powstał przy Kole Gospodyń Wiejskich w Starym Brusie w 1975 r. Jego Inicjatorką była Jadwiga Wolska, a kierownikiem muzycznym do 2011 r. Jerzy Kryjak, organista. Przez 40 lat istnienia w zespole występowało 30 osób. Obecnie w Brusowiankach śpiewają: Bernardyna Mietiółka, Maria Dąbrowska, Anna Martyniuk, Danuta Choma, Grażyna Kołodziej, Zofia Brożek, Helena Saczewa, Teresa Gorzelak i Maria Grzywaczewska. W pierwszych latach w zespole działały także m.in.: Anna Matczuk, Felicja Tkaczuk i Stanisława Mietiółka. Najstarsze członkinie przekazywały młodszym od siebie linię melodyczną pieśni ludowych, które starano się zapamiętać. Dzięki takiemu bezpośredniemu przekazowi w repertuarze zespołu zachowało się ponad 50 pieśni z okolic Starego i Nowego Brusa.
Stroje, w których występują Brusowianki – spódnice i zapaski – zostały wykonane w warsztacie tkackim Bernardyny Mietiółki w Starym Brusie. Panie z zespołu, wzorując się na znalezionych spódnicach, wytkały materiał na spódnice dla całej grupy.
Marzą o płycie
Ten najstarszy zespół śpiewaczy w gminie Stary Brus zdobył w 1998 r. pierwsze miejsce na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Wówczas panie zaprezentowały trzy utwory typowe dla swojego terenu – swańki. Na tym samym festiwalu, w 2002 r., zespół był drugi. W tym roku w Kazimierzu panie zajęły trzecie miejsce. Jury doceniło Brusowianki za wykonanie trzech utworów: „Handzia”, „Otwórz gospodarzu” i „W wiśniowym sadzie”.
Zespół zapraszany jest na Festiwal Kolęd i Szczodrywek nad Bugiem do Włodawy, Majówkę Poleską do Kołacz czy Jarmark Jagielloński do Lublina. Panie ze Starego Brusa spotkać można podczas jarmarku „Ginące zawody” w Pawłowie i Nocy Świętojańskiej w Woli Uhruskiej. Brusowianki goszczą w Hańsku na Powiatowym Przeglądzie Widowisk Obrzędowych, w Holi na Jarmarku Holeńskim, a także podczas Dni Papieskich w Gorzkowie (powiat krasnostawski). Zespół występował w Lubomlu na Ukrainie oraz w Zagoranach nad jeziorem Świteź na Białorusi. Brusowianki regularnie biorą udział w dożynkach powiatowych, zdobywając czołowe miejsca w konkursie na wieniec dożynkowy. Tak było też w tym roku w Urszulinie. W 2005 r. na potrzeby zespołu powstało Stowarzyszenie Kultury Regionalnej w Starym Brusie.
Folklor słowno-muzyczny w wielu przypadkach jest utrwalany, np. w formie opracowań. Brusowianki nie doczekały się jeszcze żadnej publikacji, stąd zapewne marzenie Heleny Saczewy, kierującej zespołem, o nagraniu profesjonalnej płyty. Zapis lokalnego folkloru wokalno-muzycznego wzbogaciłby regionalistów, instruktorów zespołów folklorystycznych, nauczycieli, a przede wszystkim lokalną małą ojczyznę.
Joanna Szubstarska