Może to ty jesteś narażony na udar?
Diagnozowanie udaru mózgu należy podjąć jak najszybciej, zgodnie z zasadą „czas to mózg”. Szybka diagnostyka i wdrożenie odpowiedniego leczenia są najważniejszymi zadaniami mającymi na celu ratowanie życia, zdrowia i zapobieganie wystąpieniu powikłań związanych z udarem mózgu. Podjęcie szybkiego działania może ograniczyć rozległość zmian spowodowanych udarem. W tym przypadku objawy nie występują w oderwaniu, ale wpływają wzajemnie na siebie i zmieniają w czasie swój obraz kliniczny. Objawy udaru zależą również od umiejscowienia ogniska uszkodzenia tkanki mózgowej. Najczęściej jest to silny ból głowy, nudności i wymioty, senność, zaburzenia świadomości pod postacią omamów, urojeń, splątania lub stanu majaczeniowego, niedowład albo porażenie połowicze lub jednej kończyny, asymetria twarzy spowodowana obniżeniem kącika ust po stronie porażonej (objaw fajki), podwójne widzenie, trudności w chodzeniu, zawroty głowy, zaburzenia równowagi i koordynacji, zaburzenia mowy o typie afazji.
Udar – co kryje się pod tą nazwą?
Udar mózgu jest to wystąpienie ogniskowego lub uogólnionego zaburzenia czynności mózgu, którego objawy utrzymują się dłużej niż 24 godziny i są wywołane przyczynami naczyniowymi.
Chyba nie do końca zdajemy sobie sprawę, jak groźne skutki pociąga za sobą ta choroba.
Każdego roku w Polsce odnotowuje się 60-70 tys. przypadków udaru mózgu i około 30 tys. spowodowanych tą chorobą zgonów. To oznacza, że średnio co 8 minut dochodzi w Polsce do udaru mózgu. Prawie połowa chorych umiera. W grupie chorych, którzy przeżyli udar mózgu, 1/3 umiera w ciągu roku od wystąpienia pierwszych objawów, a u 1/3 pozostaje duży deficyt funkcjonalny pod postacią niedowładu połowiczego, afazji i zaburzeń wyższych czynności nerwowych.
Udar jest problemem medycznym obciążającym nie tylko osobę chorą, ale też i osoby opiekujące się nią. Dlatego należy zrobić wszystko, aby zmniejszyć częstość występowania tej choroby. Polecam sprawdzenie ryzyka udaru u siebie poprzez wypełnienie prostego testu zamieszczonego na stronie internetowej Fundacji Udaru Mózgu, w zakładce „Sprawdź ryzyko udaru”.
Szacuje się, że udary to pierwsza przyczyna niepełnosprawności oraz trzecia przyczyna zgonów osób po 40 roku życia.
Ponad połowa chorych, którzy przeżyli udar, nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować i wykonywać codziennych czynności; stają się zależni od pomocy innych osób. Długotrwałe inwalidztwo chorych niesie za sobą następstwa kliniczne, socjalne i ekonomiczne. Udar powoduje pogorszenie jakości życia chorych poprzez występowanie powikłań w postaci padaczki pourazowej, depresji, otępienia, obrażeń spowodowanych upadkami, odleżyn itp. W związku z tym należy położyć nacisk na rehabilitacje tych osób. Wczesną rehabilitacją należy objąć każdego pacjenta. Powinna rozpocząć się już od pierwszego, drugiego dnia hospitalizacji i obejmować fizjoterapię, terapię zajęciową, terapię mowy, neuropsychoterapię oraz odpowiednią opiekę pielęgnacyjną.
Jakie rodzaje udaru wyróżnia medycyna. Czy ich przyczyny są podobne?
Ze względu na mechanizm powstawania mówimy o udarze niedokrwiennym i udarze krwotocznym. W 80% przypadków udar mózgu spowodowany jest niedokrwieniem, a tylko 20% udarów mózgu wywołane jest krwotokiem do mózgu bądź do przestrzeni pomiędzy mózgiem a czaszką. Część czynników ryzyka udaru niedokrwiennego pokrywa się z czynnikami udaru krwotocznego. Jednym z nich jest nadciśnienie tętnicze, które niszczy naczynia i prowadzi do schorzeń naczyniowo-mózgowych. Należy podkreślić, że nadciśnienie tętnicze, przyśpieszające proces miażdżycowy i odpowiadające za wzrost ciśnienia śródczaszkowego, zwiększa ryzyko udaru cztero-, pięciokrotnie. Palenie tytoniu, które także wpływa na rozwój i nasilenie zmian miażdżycowych, również kwalifikuje do grupy osób narażonych na udar, przy czym ryzyko rośnie proporcjonalnie do liczby wypalanych dziennie papierosów. Cukrzyca zwiększa ryzyko chorób niedokrwiennych naczyń mózgowych dwu-, czterokrotnie, ponieważ długotrwałe wysokie wartości poziomu glukozy we krwi przyśpieszą miażdżycę poprzez zwężenie lub zamknięcie światła naczyń doprowadzających krew do mózgu i zwiększenie ryzyka zakrzepicy. To niejedyne czynniki ryzyka. Trzeba mieć świadomość, że do wystąpienia udaru mózgu przyczynia się również otyłość brzuszna, zespół bezdechu sennego, niedoczynność tarczycy, podwyższone stężenie homocysteiny, stosowanie amfetaminy i kokainy, stres, zapalenie naczyń.
Kogo obejmuje grupa ryzyka? Można odnieść wrażenie, że w ostatnim czasie ofiarą udaru stają się ludzie całkiem młodzi, ok. 40 roku życia.
Szczególnie narażone na wystąpienie udaru mózgu są osoby powyżej 55 roku życia, wówczas ryzyko wzrasta dwukrotnie z kolejną dekadą życia. Częściej udar mózgu występuje u mężczyzn niż u kobiet. Z prawdopodobieństwem udaru musza liczyć się także osoby, które dziedziczą genetyczne schorzenia, np. nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, otyłość, hipercholesterolemia. Badania pokazują, że ryzyko wystąpienia udaru mózgu u osób chorych na migotanie przedsionków jest aż pięć do siedmiu razy wyższe niż u osób zdrowych.
Mówi się, że przy leczeniu udaru bardzo ważna jest szybko postawiona diagnoza. Co powinno zaniepokoić osoby z najbliższego otoczenia chorego albo świadków nieoczekiwanego zasłabnięcia?
Diagnozowanie udaru mózgu należy podjąć jak najszybciej, zgodnie z zasadą „czas to mózg”. Szybka diagnostyka i wdrożenie odpowiedniego leczenia są najważniejszymi zadaniami mającymi na celu ratowanie życia, zdrowia i zapobieganie wystąpieniu powikłań związanych z udarem mózgu. Podjęcie szybkiego działania może ograniczyć rozległość zmian spowodowanych udarem. W tym przypadku objawy nie występują w oderwaniu, ale wpływają wzajemnie na siebie i zmieniają w czasie swój obraz kliniczny. Objawy udaru zależą również od umiejscowienia ogniska uszkodzenia tkanki mózgowej. Najczęściej jest to silny ból głowy, nudności i wymioty, senność, zaburzenia świadomości pod postacią omamów, urojeń, splątania lub stanu majaczeniowego, niedowład albo porażenie połowicze lub jednej kończyny, asymetria twarzy spowodowana obniżeniem kącika ust po stronie porażonej (objaw fajki), podwójne widzenie, trudności w chodzeniu, zawroty głowy, zaburzenia równowagi i koordynacji, zaburzenia mowy o typie afazji.
Na czym polega leczenie udaru?
Obecnie najskuteczniejszym sposobem leczenia jest tromboliza, mająca na celu rozpuszczenie zakrzepu zamykającego lub zwężającego światło naczynia. Trombolizę można wykonać po wykluczeniu krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego, przy czym czas – tzw. okno terapeutyczne – jaki upłynął od wystąpienia pierwszych objawów udaru do podania leku, nie może przekroczyć 4,5 godziny. Leczenie trombolityczne może być przeprowadzone tylko w przypadku braku przeciwwskazań, do których m.in. zaliczane są: wysokie ciśnienie tętnicze (ponad 185 mm Hg – skurczowe), przyjmowanie przed zachorowaniem skurczowe leki przeciwzakrzepowe, świeży zawał serca, wysoki poziom glikemii, małopłytkowość, ciężki udar z głębokim niedowładem i zaburzeniami świadomości.
Dziękuję za rozmowę.
W kwestiach indywidualnego uzupełnienia diety w odniesieniu do aktualnego stanu zdrowia chorego chętnie udzielę porad Czytelnikom „Echa Katolickiego” – zapraszam do kontaktu poprzez stronę www.naukapielegnowania.com.
LI