Na chórze organ nowy… Piękny, dźwięczny, głośny

Stare organy są jak dom, którego kolejni właściciele przemalowują ściany, wymieniają okna albo dach. Takiej samej gospodarskiej troski wymagały kościelne instrumenty. Jednak wymiana części piszczałek czy klawiatury nie zmienia zupełnie zabytkowej materii.

Odkrywanie dziejów zabytkowych organów wymaga przede wszystkim znajomości tematu. Dla Piotra Woźniaka, doktoranta w Zakładzie Powszechnej Historii Muzyki Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, organy są na co dzień narzędziem pracy. Jako organista wspiera parafię św. Bartłomieja Apostoła w Paprotni. Zainteresowanie muzyką organową w jego przypadku stało się źródłem wielkiej pasji, jaką zrodziła fascynacja losami instrumentów i ich budową.

Zachowane do dzisiaj w kościołach diecezji siedleckiej XVIII-wieczne organy można wyliczyć na palcach. Jednak w opinii P. Woźniaka, biorąc pod uwagę wiele zawirowań wojennych, przez jakie przechodziły tereny od środkowej Wisły po dolny i średni Bug, ta liczba wcale nie jest mała. – Tym bardziej należy docenić ich wartość historyczną i artystyczną, dbać o ich stan, jak też prowadzić badania nad ich dziejami – zaznacza.

Kunszt i koszt

W XVIII w. niewiele świątyń mogło się poszczycić „organem”. Jeszcze na początku XX w. właśnie takiej formy używano w odniesieniu do instrumentu ustawianego na kościelnym chórze. Z jednej strony jego obecność podkreślała rangę świątyni i dowodziła troski proboszcza o jej wyposażenie, z drugiej – wiele mówiła o zasobności kieszeni fundatora kościoła; był nim nierzadko właściciel okolicznych dóbr, który dokładał się do zakupu organów albo w całości pokrywał koszty ich budowy. Dość drogie – co poświadczają zapisy inwentaryzacyjne parafii – było utrzymanie kunsztownego instrumentu w dobrym stanie. Narażony na szkodliwe działanie wilgoci zimą i suchego powietrza latem, wymagał częstego strojenia i napraw. ...

LA