Nasze Westerplatte
1 września, o 5.30, tj. godzinie pierwszego bombardowania lotniska w Małaszewiczach, przy pomniku upamiętniającym poległych żołnierzy wojska polskiego rozlegną się syreny alarmowe. Jak tłumaczy Dorota Szelest, dyrektor Gminnego Centrum Kultury w Kobylanach, uroczystości upamiętniające 82 rocznicę bombardowania lotniska w Małaszewiczach organizowane są w gminie Terespol po raz pierwszy. - Chcemy lokalnie uczcić nasze Westerplatte. Dziś, wjeżdżając na ten teren, wiele osób nie zna jego historii, stąd pomysł, aby przybliżyć to miejsce nie tylko mieszkańcom - zaznacza. - Uroczystość będzie składała się z części oficjalnej przy pomniku upamiętniającym żołnierzy Wojska Polskiego poległych podczas bombardowania przez wojska niemieckie lotniska wojskowego w Małaszewiczach we wrześniu 1939 r. oraz części artystycznej, która odbędzie się przy Dziele Międzyfortowym Kobylany I. Do współpracy zaprosiliśmy III Batalion Zmechanizowany 1 Warszawskiej Brygady Pancernej, którego żołnierze będą pełnili wartę honorową i wykonają salwę honorową, a w drugiej części uroczystości zaprezentują sprzęt wojskowy.
Zaprosiliśmy do udziału w obchodach gen. bryg. Jarosława Górowskiego z 1 WBP im. Tadeusza Kościuszki, władze lokalne, harcerzy oraz młodzież, m.in. z klasy mundurowej Zespołu Szkół im. Władysława Stanisława Reymonta w Małaszewiczach. W drugiej części, obok koncertu pieśni patriotycznych, pokazana zostanie wystawa poświęcona lotnisku w Małaszewiczach pt. „Złamane skrzydła” – wyjaśnia D. Szelest.
Na wystawie zaprezentowanej w Dziele Międzyfortowym Kobylany I znajdą się 22 niemieckie fotografie przedstawiające lotnisko w Małaszewiczach. – Są one unikalnym zapisem tragicznych wydarzeń z września 1939 r. oraz dalszych losów bazy lotniczej, sięgających aż do 1942 r. – mówi Dominik Litwiniuk z GCK w Kobylanach. Zdjęcia pochodzą z prywatnej kolekcji regionalisty Pawła Oleszczuka.
Syreny zawyją o 5.30
– 1 września 1939 r. wiele miejscowości w II Rzeczypospolitej miało „swoje Westerplatte”, także gmina Terespol – przypomina D. Litwiniuk. – Naszym symbolem początku grozy wojennej stało się bombardowanie bazy lotniczej w Małaszewiczach. Pierwszego dnia wojny, ok. 5.00 rano, nad lotniskiem pojawił się nieoznakowany niemiecki samolot Dornier – 17. Polska obsługa dział przeciwlotniczych nie otworzyła do niego ognia z powodu braku rozkazu. Kilkadziesiąt minut później, między 5.30 a 5.40, nad Małaszewicze nadleciało kilkanaście Dornierów-17 i zrzuciło pierwsze bomby. Polska obrona odpowiedziała nieskutecznym ogniem. Bombowce nieprzyjaciela, które startowały z baz w Prusach Wschodnich, jeszcze dwukrotnie zbombardowały w godzinach rannych, o 6.00 i 6.20, lotnisko w Małaszewiczach. W wyniku tych ataków spłonęło kilkanaście samolotów, trzy hangary i trzy samochody typu „łazik”. Zginęło 13 żołnierzy, a 35 zostało rannych – opowiada.
Po południu były kolejne naloty, które nie wyrządziły większych szkód na lotnisku. Kilka bomb zapalających spadło na wieś Małaszewicze, niszcząc kilka chat i zabudowań gospodarczych. Do 10 września Luftwaffe prowadziło regularne bombardowania bazy lotniczej, niszcząc ogromną część jej infrastruktury. 11 września załoga lotniska otrzymała rozkaz ewakuacji na Wschód – przez Brześć, Kowel, Buczac, Stanisławów – do Horodenki. – Małaszewicze opuścili również żołnierze z Wojskowego Ośrodka Spadochronowego w Bydgoszczy, którzy przybyli tu 30 sierpnia 1939 r. – uzupełnia Litwiniuk. – Ich jednostka została rozformowana, a wielu z nich przedostało się przez Francję do Wielkiej Brytanii i walczyło z Niemcami w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego. Byli to pierwsi polscy komandosi. W nocy z 11 na 12 września jako ostatni lotnisko w Małaszewiczach opuścili żołnierze z plutonu artylerii przeciwlotniczej, a 14 września bazę lotniczą zajęły wojska niemieckie – podsumowuje.
Uroczystości pod hasłem „Nasze Westerplatte” rozpoczną się o 5.30 przy pomniku upamiętniającym polskich żołnierzy, gdzie rozlegną się syreny alarmowe, tak jak 82 lata temu. Następnie, po hymnie państwowym i apelu poległych, zostanie oddana salwa honorowa i zapalony znicz pamięci. W drugiej części obchodów, o 14.00, zostanie otwarta wystawa „Złamane skrzydła”, po niej odbędzie się koncert patriotyczny w wykonaniu zespołów działających przy GCK w Kobylanach oraz pokaz sprzętu wojskowego. Organizatorzy – GCK w Kobylanach, Gmina Terespol i 1 Warszawska Brygada Pancerna – zapewniają wojskową grochówkę z kuchni polowej oraz flagi dla mieszkańców.
JS