Piękno, które nie przemija
Odkąd słynny obraz „Ekstaza św. Franciszka” autorstwa El Greco zawisł w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach, nikt nie przypuszczał, że po kilku latach będziemy świadkami kolejnego niezapomnianego wydarzenia. A jednak. W parafii Pruszyn koło Siedlec, na strychu kościoła, odkryto jedyne na świecie barokowe organy z systemem podwójnej transmisji, zbudowane przez samego Joachima Wagnera. Instrument poddano koniecznej konserwacji i renowacji. Niezwykłe, przejmujące do głębi barokowe brzmienie organów po raz pierwszy rozległo się w domu biskupim przy ul. Cmentarnej w czwartek, 16 grudnia, w obecności biskupa siedleckiego Zbigniewa Kiernikowskiego i 30 zaproszonych osób.
Mecenas sztuki
– Kościół w różny sposób był i jest mecenasem oraz promotorem sztuki – powiedział biskup. – Kościół docenia artystów, pomaga im rozwijać talenty i właściwie je ukierunkować. Dobrze pojęta sztuka wyraża ludzkiego ducha i pozwala odkryć piękno, którego źródłem jest Pan Bóg. Pragniemy, by ten instrument służył naszej lokalnej społeczności, by ludzie mogli wypełnić swoje serca pięknem sztuki. Prawdziwa sztuka budzi zachwyt, zbliża i otwiera na piękno. Artyści są trudnymi i oryginalnymi ludźmi, ale potrzebnymi społeczności – dodał.
Jedyny na świecie
Historię odkrycia organów Wagnera opowiedział ks. Michał Roman Szulik, przewodniczący diecezjalnej komisji ds. muzyki kościelnej
– Najpierw znalazłem porozrzucane części instrumentu. Po dokładnym obejrzeniu zrozumiałem, że nie mógł on powstać w XIX-wiecznej Polsce. Świadczyły o tym misternie wykonane detale, które wskazywały raczej na barok. Pod warstwami starej farby udało się odczytać napis „Joachim Wagner 1744-1745”. Odnaleziony instrument obejrzała także grupa organologów-wagnerystów z Niemiec. Stwierdzili jednogłośnie, że to jedyny na świecie instrument Wagnera z jego oryginalnym wynalazkiem, czyli systemem podwójnej transmisji – mówił.
Barokowa podróż
Małgorzata Trzaskalik-Wyrwa, przy pomocy prezentacji multimedialnej, przedstawiła życiorys i styl Wagnera.
– Wagner miał swój oryginalny styl budowania instrumentów. Chcieliśmy go dokładnie zachować, rekonstruując brzmienie naszych organów. Wiele instrumentów Wagnera zostało przebudowanych. Udało nam się jednak zebrać potrzebne informacje i jesteśmy przekonani, że te organy są bliskie warsztatowi Wagnera – mówiła.
Kulminacyjnym punktem prapremiery organów był koncert w wykonaniu Małgorzaty Trzaskalik-Wyrwy. Zaprezentowane utwory autorów włoskich, francuskich i niemieckich pozwoliły przenieść się w świat przepięknej barokowej muzyki.
Kalendarium
Instrument powstawał od 21 marca 1744 r. do 18 listopada 1745 r. w warsztacie Joachima Wagnera dla nieznanego zleceniodawcy. W latach 1790-1808 ks. Karol Jestershein i Klemens Maria Hoffbauer sprowadzili organy do warszawskiego kościoła św. Benona. W 1808 r. zostały one zakupione przez Helenę Chrapowicką dla pozostającego jeszcze w budowie kościoła w Pruszynie. Na chórze kościoła instrument znajdował się w latach 1824-1968. Po demontażu, do roku 2002, części organów składowane były na strychu nad zakrystią kościoła w Pruszynie. Od listopada 2002 r. organy są własnością Kurii Diecezjalnej w Siedlcach, która w latach 2003-2004 zleciła przeprowadzenie badań i dokumentacji instrumentu. W latach 2008-2010 zostały wykonane kompleksowe prace konserwatorskie i organmistrzowskie.
ks. Mateusz Czubak