Pod znakiem krzyża
pod dyrekcją Edyty Bobryk nawiązują do wydarzeń z 1984 r. w Miętnem, kiedy uczniowie i nauczyciele stanęli w obronie krzyża. 22 października w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie miało miejsce podsumowanie obchodów 40 rocznicy zwycięskiej obrony krzyża w Miętnem. Częścią spotkania były wystawa oraz widowisko muzyczne. „Wydarzenia związane z obchodami 40 rocznicy zwycięskiej obrony krzyża wpisują się w szczególny sposób w rok 2024.
będący czasem wielu przemian w odniesieniu do manifestowania stanowiska wobec rozumienia takich pojęć, jak: wartości, autorytet czy wolność” – napisał artysta fotografik Hubert Glogauer, współtwórca wystawy.
Upamiętnienie wydarzeń
40 lat temu uczniowie Zespołu Szkół Rolniczych w Miętnem, wsi pod Garwolinem, zażądali, aby dyrekcja szkoły wyjaśniła, dlaczego przed świętami Bożego Narodzenia potajemnie zdjęto w szkole krzyże. Przez trzy następne miesiące młodzi ludzie domagali się, aby krzyże wróciły do sal lekcyjnych. Młodzież miała za sobą rodziców i część nauczycieli, a także kapłanów oraz stojącego na czele diecezji siedleckiej bp. Jana Mazura. 7 marca 1984 r., kiedy uczniowie ogłosili strajk okupacyjny, władze zawiesiły zajęcia szkolne, a przeciwko protestującym wysłały uzbrojone oddziały ZOMO. Warunkiem powrotu do nauki było podpisanie tzw. lojalki, jednak młodzi nie dali się zastraszyć. Walka o wiarę w ich szkole zakończyła się porozumieniem: 6 kwietnia, po rozmowach między władzami PRL a Episkopatem Polski osiągnięty został kompromis i krzyż zawisł w szkolnej bibliotece. Cena tego kompromisu była dla uczniów wysoka – tych, którzy nie kontynuowali nauki w Miętnem, objęto zakazem przyjmowania do innych szkół rolniczych. Nie pozwolono im również, podobnie jak części popierających ich i zwolnionych z tego powodu nauczycieli, powrócić do swojej macierzystej szkoły.
Wydarzenia z 1984 r., kiedy uczniowie przy wsparciu części grona pedagogicznego, a także księży oraz bp. J. Mazura, podjęli protest w obronie krzyża, zostały przypomniane w lubelskim CSK. – Dostrzegliśmy potrzebę opowiedzenia o tamtym okresie z racji tego, że zauważyliśmy, iż wiedza o Miętnem jest dość słaba – twierdzi H. Glogauer, współautor wystawy „40 Lat Wolności pod znakiem Krzyża” zaprezentowanej w Centrum. Przekaz wizualny okazał się doskonałą formą w świecie zdominowanym przez obrazy.
Opowiedzieć o krzyżu
Na wystawie pokazano materiały archiwalne pochodzące m.in. z prywatnych zbiorów uczestników wydarzeń z 1984 r., fotografie z obchodów rocznicowych, łącznie z uroczystymi obchodami, jakie miały miejsce w Miętnem 7 czerwca br. Zaprezentowano szereg dokumentów, ponad 140 fotografii dokumentalnych, reportażowych oraz artystycznych pięciu fotografów: H. Glogauera, A. Ściwiarskiej, ks. dr. Marka Weresy, Konrada Starczewskiego i Roberta Więckowskiego, a także grafiki autorstwa H. Glogauera.
– Chodziło nam o upamiętnienie tamtych wydarzeń i stworzenie cyklu dokumentalno-reportażowego, ukazującego w ujęciu artystycznym to, co najważniejsze, czyli obecność znaku krzyża w świadomości Polaków – wyjaśnia H. Glogauer. Artysta fotografik zwraca uwagę na analogię tamtego okresu z sytuacją polityczną w Polsce w tym roku. – Po 40 latach okazuje się, że temat jest wciąż bardzo aktualny. Dlatego zamierzeniem naszym było opowiedzieć o krzyżu w sposób właściwy, tzn. jasny, czytelny i piękny – zaznacza. Dodaje, że praca nad gromadzeniem materiałów do wystawy była wyjątkowym doświadczeniem. – Zdarzały się sytuacje, kiedy otrzymywaliśmy np. archiwalne zdjęcia z zaznaczeniem, że są one wyjątkowo ważne dla konkretnych osób. Ludzie opowiadali osobiste historie, mówili o swojej walce oraz o zwycięstwie. Przygotowując natomiast widowisko, chcieliśmy pokazać ważne tematy w sposób nowatorski, inny niż ten, który nam się automatycznie nasuwa, kiedy mówimy o obecności znaku krzyża. Pojechaliśmy do centrum Kielc z młodym chłopakiem, który niósł dużych rozmiarów krzyż. Oczekiwaliśmy reakcji negatywnych ze strony mijających go ludzi. Okazało się, że wzbudził pozytywne emocje, padały pytania, było zainteresowanie. Jako twórcy przeżywaliśmy w trakcie realizacji naszego przedsięwzięcia swego rodzaju osobiste rekolekcje – zaznacza H. Glogauer.
„Nauka o Miłości, Odwadze i Krzyżu”
Wystawę dopełniło widowisko muzyczne nawiązujące do wydarzeń z 7 marca 1984 r., kiedy czterystu uczniów Zespołu Szkół Rolniczych w Miętnem ogłosiło strajk okupacyjny w obronie obecności krzyży w ich szkole. Dyrektorem artystycznym widowiska „Nauka o Miłości, Odwadze i Krzyżu” jest Edyta Bobryk, autorem tekstów – Lech Makowiecki, a muzykę skomponował Maciej Nieć. Scenariusz opracowała nauczycielka języka polskiego w ówczesnym ZSR w Miętnem Bogusława Gora. Wśród wykonawców można było zobaczyć i usłyszeć Zofię Nowakowską, Annę Józefinę Lubieniecką, Dorotę Osińską, Marka Bałatę, Grzegorza Wilka i Andrzeja Wiśniewskiego. Oprawą choreograficzną zajęła się Joanna Woszczyńska i Teatr Tańca LUZ z Siedlec.
Wydarzenie zostało objęte patronatem honorowym oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie. Przed spektaklem głos zabrał prezes IPN dr Karol Nawrocki. – Wszyscy teoretycy i filozofowie XIX w., którzy kładli fundamenty pod najbardziej zbrodnicze ideologie XX w. – niemiecki narodowy socjalizm i sowiecki komunizm – mieli świadomość tego, że aby świat zreinterpretować, trzeba wmówić ludziom, że Bóg umarł. W czasach Polski komunistycznej, w której krzyża, Boga i wartości chrześcijańskich miało nie być, o krzyż walczyli i ten trud podnosili uczniowie, kapłani i nauczyciele z Miętnego, a także bł. ks. Jerzy Popiełuszko, którego dzisiaj wspominamy – podkreślił.
Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Prezydent RP oraz IPN, a także Wydział Teologiczny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Pod względem merytorycznym przygotowania poprowadził bp Kazimierz Gurda, konsultacji udzielił ks. dr hab. Andrzej Kiciński, profesor KUL, mecenasem wystawy jest ks. kan. płk. Grzegorz Kamiński, proboszcz parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Miętnem.
Od 23 października wystawa jest prezentowana w Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Siedleckiej im. Jana Pawła II w Nowym Opolu. Będzie ją można również oglądać w innych miejscach naszej diecezji.
Joanna Szubstarska