Historia

Polskie srebra

Obchodom przypadającej w tym roku dziesiątej rocznicy powstania Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie - Oddziału Muzeum Regionalnego im. Mieczysława Asłanowicza w Siedlcach - towarzyszy wyjątkowa wystawa - „Platery z warszawskiej fabryki Józefa Frageta”.

Jej uroczyste otwarcie miało miejsce 24 kwietnia. Wystawę jubileuszową można będzie oglądać do końca września. Platery to metalowe przedmioty użytkowe pokryte warstwą srebra, czyli platerowane. Wynalezienie tej techniki w XVIII w. zwiększyło dostępność tego typu przedmiotów - były one znacznie tańsze niż te w całości wykonane ze srebra, a równie piękne.

Posrebrzane naczynia – tace, dzbanki, sztućce, cukiernice, figurki ozdobne i inne przedmioty codziennego użytku – nie tylko zdobiły, ale też podnosiły rangę salonu bądź jadalni. W XIX i XX w. wiele renomowanych wytwórni platerów działało w Warszawie. Najbardziej znane wśród polskich wytwórni były zakłady Norblina, Frageta, Plewkiewicza czy braci Henneberg. Ekspozycję w Muzeum Ziemiaństwa tworzą platery wykonane w warszawskiej Fabryce Wyrobów Srebrnych i Platerowanych Józef Fraget. Wyroby Frageta są cenione i poszukiwane dzisiaj tak przez kolekcjonerów, jak i znawców.

 

Platery od 1824 r.

Jak wyjaśnia Anna Leśniczuk, kurator wystawy w Muzeum Ziemiaństwa, przesłanką do jej zorganizowania są związki właścicieli fabryki z naszym regionem. Fabryka powstała w Warszawie w 1824 r. Założyli ją przybyli z Francji bracia Alfons i Józef Fragetowie. W Polsce pozostał tylko Józef, który dał początek polskiej linii rodziny Fragetów. W drugiej połowie XIX w. jej członkowie zaczęli zawierać związki małżeńskie z osobami wywodzącymi się z warstwy ziemiańskiej. Syn Józefa – Julian ożenił się z Antoniną de Sauvè, córką dzierżawcy dóbr kąkolewnickich, obecnie w powiecie radzyńskim. Ich córka Maria, która była jedyną spadkobierczynią rodzinnego przedsięwzięcia, poślubiła księcia Czesława Światopełk-Mirskiego, właściciela majątku Woroniec i Franopol (powiat bialski). Od 1938 r. zakładem przemysłowym kierował ich syn Józef Światopełk-Mirski. Po II wojnie światowej fabryka została znacjonalizowana. 1 stycznia 1965 r. z połączonych zakładów Frageta i braci Henneberg powstała działająca do dzisiaj Hefra produkująca wyroby bazujące na przedwojennym wzornictwie obu firm.

 

Poszukiwane przez kolekcjonerów

Swoją renomę fabryka Józef Fraget zawdzięczała wykwintnemu wzornictwu i dobrej jakości wyrobów. Przedsiębiorstwo zaopatrywało w zastawy dwory europejskie, np. króla Serbii, króla Rumunii, szacha Persji i króla Afganistanu. Jej wyroby zdobywały nagrody na międzynarodowych wystawach. Wiele muzeów europejskich ma w swoich zbiorach kolekcje galanterii stołowej firmy Fraget.

W kościele św. Karola Boromeusza przy ul. Chłodnej 21 w Warszawie zachowała się para świeczników ufundowanych przez Juliana i Antoninę Fragetów. W tym samym kościele znajduje się także tabernakulum wykonane w fabryce, a ufundowane przez Aleksandrę Potocką w 1886 r. Zachowała się też niezliczona ilość drobnych wyrobów stołowych, sztućców i galanterii stołowej. Blisko 200 zabytków prezentowanych jest na wystawie jubileuszowej. Pochodzą one ze zbiorów: Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie, Muzeum Warszawy, Muzeum Regionalnego im. Mieczysława Asłanowicza w Siedlcach, Biblioteki Narodowej w Warszawie oraz kolekcjonerów zaprzyjaźnionych z muzeum w Dąbrowie.

LI