Śpij i śnij
Odpowiada za odpoczynek, regenerację, reguluje działanie układu nerwowego, gospodarki hormonalnej, pamięci, a także zdrowia. Pozwala wyciszyć emocje, obniża ciśnienie krwi, sprawia, że w ciągu dnia mniej jemy, zwiększa odporność na stres i choroby. Sen przebiega według określonego schematu, a składają się na niego dwie fazy: NREM oraz REM, które następują po sobie cyklicznie. Cykl powtarza się cztery, pięć razy w ciągu nocy, co około 90 minut.
Zaburzenie tego schematu powoduje, że sen nie jest efektywny, czyli nie przynosi organizmowi tego, co powinien.
Podczas fazy NREM mózg wyłącza większość funkcji lub zmniejsza ich nasilenie. Obniża się ciśnienie tętnicze i zużycie glukozy, serce pracuje wolniej. W tej fazie pojawia się sen głęboki, w którym organizm zaczyna się regenerować; jest ona również bardzo ważna dla utrzymania odporności organizmu – potrzebujemy jej np., kiedy jesteśmy przeziębieni. W czasie trwania fazy REM pojawiają się marzenia senne, ale też zapamiętujemy, czego się nauczyliśmy podczas dnia. Mięśnie w tym czasie wiotczeją, co pozwala na usunięcie napięcia z podatnych na zmęczenie okolic kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego. Zwalnia metabolizm, znikają hormony stresu, do krwi uwalniany jest hormon wzrostu, który odbudowuje tkanki i sprzyja gojeniu ran. Ta faza służy również emocjonalnemu radzeniu sobie z problemami poprzedniego dnia – mózg podczas niej „przepracowuje” trudne zdarzenia.
Ważne zasady
Jak zadbać o dobry sen dziecka? Zasady są proste i wiele z nich nie zmieniło się na przestrzeni lat. To spędzanie odpowiedniej ilości czasu na świeżym powietrzu w ciągu dnia, które wspiera zdrowy rytm snu, aktywność fizyczna, a także zdrowe odżywianie. Ważne jest również przygotowanie się do spania: wyciszenie, wieczorne rytuały. Dlatego nie należy odkładać poważnych rozmów czy odrabiania lekcji na wieczór, tuż przed spaniem. Powinien to być czas relaksu, wyciszenia, miłej atmosfery – czytania książek, spokojnej zabawy czy rozmowy. Spędzanie czasu z rodziną również poprawia jakość snu. Choćby wspólne posiłki, zwłaszcza wieczorne, pozwolą dziecku na „wyrzucenie” złych emocji, przegadanie tego, co zaprzątało jego głowę w ciągu dnia. Jeśli dziecko nie lubi całkowitej ciemności, można włączyć lampkę, która nie emituje niebieskiego światła. Na pewno należy unikać korzystania z urządzeń elektronicznych co najmniej 60 minut przed snem. Jeśli kilkulatek nie czuje się pewnie, śpiąc samemu, pomocna będzie ulubiona maskotka.
Powstrzymać koszmary
Ale nawet przestrzeganie zasad nie zawsze powstrzymuje złe sny. Koszmary senne u dzieci mogą być wynikiem różnych czynników, takich jak stres, zmiany życiowe, ale też pozornie małe, codzienne napięcia. – Praktyka pokazuje, jak ważne w takich sytuacjach jest przyjrzenie się zarówno emocjom, jak i fizycznym aspektom życia dziecka – mówi psycholog Aleksandra Belta-Iwacz. – Jednym z pierwszych kroków, który zalecam rodzicom, jest stworzenie spokojnej i bezpiecznej przestrzeni do snu. To znaczy nie tylko samej sypialni dziecka, która będzie sprzyjać regeneracji i sennym marzeniom, ale także wprowadzenie pewnych rutynowych czynności, które pomogą mu się zrelaksować. Regularne rytuały przed snem, takie jak wspólna zabawa, czytanie książek czy budowanie z klocków, mogą pomóc dziecku przejść z intensywnych dziennych aktywności, do spokojniejszych, prowadzących do snu. Czas przed położeniem się do spania powinien być momentem odpoczynku, bez trudnych rozmów czy stresujących sytuacji oraz ekranów elektronicznych. Dzieci, które mają pozytywne doświadczenia przed pójściem spać, częściej doświadczają radosnych i inspirujących snów, co wpływa na ich rozwój wyobraźni – podkreśla.
To wpływa na dobry sen:
* Liczba godzin snu – zapotrzebowanie na sen jest kwestią indywidualną, zależy też od jakości snu. Dorośli śpią średnio siedem godzin dziennie, niemowlęta i nastolatki potrzebują więcej snu (noworodek nawet do 20 godzin dziennie). Potrzeba snu zmniejsza się wraz z wiekiem – oprócz okresu dojrzewania.
* Jakość snu, inaczej wydajność snu – to informacja, przez jaki czas, który spędzamy w łóżku, faktycznie śpimy. Obliczamy ją, dzieląc czas snu przez czas spędzony w łóżku. Dobra wydajność snu to więcej niż 85%.
* Regularność snu – warto chodzić spać i wstawać codziennie o tej samej godzinie. Kluczowa dla dobrego funkcjonowania organizmu jest zwłaszcza pora wstawania.
JAG