Szanujmy wodę
W ostatnich latach na całym globie obserwujemy postępujące zmiany klimatu. W Polsce objawiają się one zwiększonymi wahaniami temperatury i niedostatkiem opadów w okresie wzrostu roślin. Coraz częściej występują ciepłe i niemal bezśnieżne zimy, przez co już wiosną gleba wykazuje przesuszenie. Nasilające się całoroczne susze każą radykalnie zmienić tradycyjne podejście do melioracji. Dotychczas stawiano na systemy odwadniające, co w praktyce sprowadzało się do gospodarowania nadmiarami wody, które w odpowiednim momencie były doprowadzane lub odprowadzane z użytków rolnych. A co, jeśli nadmiarów wody nie ma? Woda staje się zasobem deficytowym, dlatego należy jak najszybciej zmienić sposoby gospodarowania nią. Specjaliści zauważają, że trzeba podjąć prace nad systemem sprawiedliwej dystrybucji wody, aby otrzymywały ją wszystkie potrzebujące gospodarstwa: zarówno duże, jak i średnie oraz małe. Można to zrobić dwutorowo: wykorzystując dostępne zasoby wodne oraz przystosowując się do zmian.
W pierwszym przypadku to pozyskiwanie zasobów wód podziemnych, zatrzymywanie w rzekach i systemach melioracyjnych wody pojawiającej się w okresach mokrych, magazynowanie jej w zbiornikach retencyjnych, przechwytywanie wody opadowej spływającej bezproduktywnie po powierzchni terenu, powtórne wykorzystanie wody zużytej. Z kolei przystosowanie się do zmian klimatycznych powinno polegać na wprowadzaniu wodooszczędnych systemów nawadniających, stosowaniu zabiegów agrotechnicznych zmniejszających parowanie wody z powierzchni gleby oraz zabiegów powiększających zdolności retencyjne gleb, przystosowaniu praktyk rolniczych do ograniczonych zasobów wodnych, wprowadzaniu takich struktur upraw oraz gatunków i odmian roślin, które będą sprzyjać oszczędnej gospodarce wodnej.
Wiedza i umiejętności
By przybliżyć rolnikom skalę problemu oraz możliwe rozwiązania, ministerstwo rolnictwa wydało broszurę „Gospodarowanie wodą w rolnictwie w obliczu susz”. Omawia ona skalę problemu, najważniejsze pojęcia, ale przede wszystkim wskazuje, w jaki sposób rolnicy mogą racjonalnie gospodarować wodą i zmniejszyć skutki jej braku. Przekazuje zarówno wiedzę, jak i umiejętności poprawnej uprawy gleb, doboru gatunków i odmian roślin uprawnych czy prostych budowli hydrotechnicznych.
Czy rolnicy poradzą sobie z deficytem wody?
PYTAMY Dariusza Mamińskiego, głównego specjalistę departamentu komunikacji i Promocji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Kwestia niedoboru wody w rodzimym rolnictwie to problem coraz powszechniejszy…
Konieczność zatrzymywania wody, retencji – zarówno wielkiej w zbiornikach rzecznych, podpiętrzanych jeziorach oraz stawach, jak i tej najważniejszej, w glebie na wszystkich polach – jest na najbliższe lata zadaniem priorytetowym. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi we współpracy z instytutami naukowymi przygotowało poradnik, jak chronić wodę w rolnictwie. Wiedzę i umiejętności poprawnej uprawy gleb, doboru gatunków i odmian roślin uprawnych, prostych budowli hydrotechnicznych MRiRW stara się przekazywać w sposób jak najprostszy i zrozumiały. Stanowi to jeden z elementów współpracy z instytutami nadzorowanymi przez MRiRW i jednostkami doradztwa rolniczego. Współpraca ta odbywa się poprzez realizację programów naukowo-wdrożeniowych, jak również poprzez szacowanie skutków suszy.
Co zawiera broszura „Gospodarowanie wodą w rolnictwie w obliczu susz” i do kogo została skierowana?
Pomysł na zebranie dotychczasowej wiedzy i doświadczeń w tym zakresie oraz przekazanie w formie broszury powstał po międzynarodowej konferencji pt.: „Adaptacja gospodarki wodnej w rolnictwie do zmieniającego się klimatu”, zorganizowanej 5 marca 2020 r. przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach. W efekcie powstał poradnik, który przekazuje wiedzę i umiejętności poprawnej uprawy gleb, doboru gatunków i odmian roślin uprawnych, prostych budowli hydrotechnicznych. Broszura jest dostępna na stronie internetowej: www.gov.pl/web/rolnictwo/gospodarowanie-woda-w-rolnictwie-w-obliczu-susz.
Czy prowadzicie inne działania uświadamiające skalę tego problemu?
W celu zwiększenia świadomości rolników oraz całego społeczeństwa w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą MRiRW wykorzystuje różnego rodzaju środki komunikacji, w tym stronę internetową, a także wywiady udzielane w środkach masowego przekazu. Ważnym elementem działań informacyjnych był opublikowany apel Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi pt. „Oszczędzajmy wodę”. Ponadto podjęto prace nad rozwiązaniami systemowymi polegającymi na utworzeniu lokalnych partnerstw na rzecz wody, których zadaniem będzie zacieśnianie współpracy pomiędzy wszystkimi kluczowymi partnerami na rzecz zarządzania zasobami wody w rolnictwie i na obszarach wiejskich na poziomie lokalnym. Dla zapewnienia jednolitego sposobu realizacji zadań związanych z gospodarką wodną na obszarze całego kraju, w zadania związane z przygotowaniem i tworzeniem lokalnych partnerstw wodnych włączone zostało Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie (CDR). Działania podjęte przez CDR mają zapewnić wsparcie pracy wojewódzkich koordynatorów ds. wody w Wojewódzkich Ośrodkach Doradztwa Rolniczego, w tym odpowiednie przygotowanie specjalistów poprzez ustalenie zakresu zagadnień, jakimi będzie zajmował się dany doradca oraz zapewnienie szkoleń, instrukcji i materiałów.
Rolnicy zdają sobie spraw, że wody może zabraknąć?
Zainteresowanie problematyką wody rolnicy zgłaszają głównie poprzez organizacje i stowarzyszenia w formie różnego rodzaju postulatów dotyczących gospodarowania wodą. Są one na bieżąco analizowane przez resort rolnictwa i w uzasadnionych przypadkach podejmujemy działania. W sprawie uzyskania informacji czy też wsparcia rolnicy korzystają z pomocy ośrodków doradztwa rolniczego oraz oddziałów terenowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Dziękuję za rozmowę.
JAG