Szkolenie adeptów sportu to proces
W świecie sportu wiele mówi się na temat szkolenia młodych adeptów. Prowadzonych jest wiele badań i analiz, na podstawie których przedstawiane są programy dotyczące tego, jak ten proces powinien przebiegać. Oczywiście w tych działaniach, oprócz doświadczenia i wiedzy specjalizujących się w tym zakresie osób, z pomocą przychodzą nowe technologie. W coraz większym zakresie wykorzystywana jest tu też medycyna i psychologia. Na cały proces szkolenia młodzieży patrzy się więc coraz bardziej w sposób kompleksowy. A to wszystko ma finalnie doprowadzić do jak najlepszego przygotowania adeptów sportu do osiągania dobrych wyników w kategorii seniora.
Wysoko rozwinięte działania na tym polu wprawdzie dotyczą głównie największych klubów i organizacji sportowych krajowych czy światowych, ale coraz bardziej docierają też do sportu lokalnego, chociaż jeszcze w małym zakresie. Wszystkie te działania, oczywiście, determinują warunki i możliwości: sprzętowe, kadrowe i finansowe. Niemniej w dzisiejszych czasach nie wystarczy tylko zorganizować grupę szkoleniową, zatrudnić trenera, przygotować obiekt sportowy i czekać spokojnie na efekty. To już tak nie działa! Musi mieć tu miejsce przemyślane działanie z zabezpieczeniem wszystkiego, co może wspomóc w jak najlepszym wyszkoleniu i przygotowaniu młodego sportowca do kategorii seniora.
Od przedszkolaka do mistrzostwa
Nikogo już nie dziwi, że przygotowanie do uprawiania takiej czy innej dyscypliny sportu zaczyna się już w wczesnym wieku dziecięcym. Wiele dyscyplin sportowych i klubów (wśród nich także lokalne) już w przedszkolach (nawet w młodszych grupach wiekowych) organizuje wstępne szkolenie sportowe. Ma ono formę zabawy i jest ukierunkowane głównie na aspekty ogólnorozwojowe z elementami takiej czy innej dyscypliny. Najbardziej uzdolnieni i zainteresowani trafiają potem do coraz bardziej zaawansowanego szkolenia w wieku dziecięcym, a następnie młodzieńczym. Po drodze na efekt szkolenia ma wpływ wiele czynników. To nie tylko talent, ale też wiele innych uwarunkowań. Coraz bardziej dostrzega się u młodych adeptów znaczenie odpowiednich cech charakteru, takich jak: zaangażowanie, ambicja, cierpliwość, predyspozycje psychiczne, odpowiedzialność, systematyczność, umiejętność funkcjonowania w grupie oraz możliwości rozwoju cech motorycznych. By dążyć do osiągnięcia mistrzostwa sportowego przez młodego człowieka, trzeba mieć na uwadze wszystkie te aspekty. Pełnej realizacji szkolenia sportowego młodych adeptów powinien przyświecać główny cel, jakim jest jak najlepsze przygotowanie ich do rywalizacji w kategorii seniorów. Działania, jakie wykonujemy do tego etapu, w tym rywalizacja sportowa na etapie dziecięcym czy młodzieżowym, są tylko środkiem to osiągnięcia podstawowego celu – być jak najlepszy wśród seniorów. Niestety w dalszym ciągu w naszym kraju zwraca się uwagę na wyniki sportowe w kategoriach dziecięcych i młodzieżowych. Skupianie się na tym szkoleniowców i klubów, które za wyniki sportowe dokonują rozliczeń, jest błędem. Oczywiście musi być rywalizacja, bo to podstawowy element sportu, ale nie może się odbywać kosztem rozwoju młodych ludzi. Mamy tu wiele przykładów sukcesów w kategoriach młodzieżowych, które potem nie przełożyły się na seniorów. Nadmierne nastawienie się na wynik i w związku z tym zastosowanie środków treningowych, które zbyt eksploatują młody organizm, nie rozwijając go, prowadzi często do zahamowania dobrze zapowiadającej się kariery sportowej. Nieważne do końca jest to, jakie sukcesy odnoszą adepci sportu w kategoriach młodzieżowych, ważne, jakie będą odnosić w seniorach. W szkoleniu młodzieży niezwykle istotne są też rezerwy rozwojowe, jakie posiada dany sportowiec pod każdym względem. Jeżeli ma takie, to z dużym prawdopodobieństwem możemy zakładać, że w przyszłości osiągnie mistrzostwo sportowe na większym lub mniejszym poziomie.
Proza życia
W środowiskach sportowych różnych dyscyplin mówi się niekiedy o niespełnionych talentach, młodych sportowcach, którzy mogli coś osiągnąć, jednak zatrzymali się na swojej drodze sportowej. Powodów takich przypadków jest wiele. Młody człowiek trenuje latami, kończy wiek juniora i staje przed dylematem wybrać sport, który ze względu na różne uwarunkowania niesie takie czy inne ryzyko, czy postawić na dalszą edukację, studia i mieć bezpieczniejszą drogę życiową. To trudny wybór, zwłaszcza gdy ma się dobre wyniki w sporcie i nauce, a nie wszyscy są w stanie pogodzić jedno z drugim. Kolejne przypadki to: nagła zmiana zainteresowań czasami spowodowana sportowym wypaleniem, wpływ grupy rówieśniczej, zmiana miejsca zamieszkania związku z przejściem do innego klubu i trudności z adaptacją w nim, brak wiary i motywacji dotyczących szans na sukcesy w kategorii seniorskiej. W niektórych dyscyplinach sportowych niezwykle istotną rolę w zakresie dalszego kontynuowania kariery sportowej odgrywają sprawy materialne. W wieku juniora sportowiec będący na utrzymaniu rodziców nie musi zabiegać zbytnio o finanse. Zmienia się to wraz z wejściem w dorosłe życie. Wiele dyscyplin, głównie sportów indywidualnych, nie jest w stanie zapewnić odpowiednich warunków materialnych, poza jednostkami wybitnymi, tymi, którzy chcą uprawiać sport w kategorii seniora i to na dobrym poziomie.
Zatem oglądając poczynania sportowców na arenach sportowych czy ekranach wszelkich nośników elektronicznych, musimy zdać sobie sprawę, że ich droga po mistrzostwa na etapie młodzieżowym uwarunkowana jest wieloma czynnikami, z którymi muszą się zmagać po drodze, by dojść do odpowiedniego poziomu sportowego.
Andrzej Materski