Tajna misja ks. Henryka Przeździeckiego
Młode państwo polskie już w 1919 r. zawierało znaczące układy międzynarodowe, a Kościół katolicki organizował nowe struktury kościelne w granicach odrodzonej ojczyzny. Świętowanie 100 rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę zapoczątkowało obchody kolejnych jubileuszy przypadających w 2019 r. Uroczystości te świętowano 13 marca br., na zakończenie 382 zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie, podczas Mszy w intencji papieża Franciszka z okazji szóstej rocznicy wyboru. Biskupi z terenów polskich znajdujących się pod zaborem rosyjskim nie mieli możliwości oficjalnych kontaktów ze Stolicą Apostolską. Dlatego w 1912 r. wysłano do Rzymu ks. H. Przeździeckiego, ówczesnego proboszcza parafii św. Józefa w Łodzi, aby złożył informację o stanie Kościoła katolickiego w Królestwie Polskim. Przez rok przebywał on w Rzymie, pracując w Kongregacji konsystorialnej. Była to tajna misja ks. H. Przeździeckiego, który ukrywał się pod pseudonimem „Prus”, a był to herb rodziny Przeździeckich. Po powrocie do kraju został wikariuszem generalnym archidiecezji warszawskiej.
Po ustąpieniu Rosjan z terenów Królestwa Kongresowego w 1915 r. ówczesny metropolita warszawski abp Aleksander Kakowski zwołał konferencję biskupów tylko z ówczesnej prowincji warszawskiej. Odbyła się ona 16 stycznia 1916 r. w Warszawie. Biskupi wydelegowali do Rzymu ponownie ks. H. Przeździeckiego, aby poinformował Stolicę Apostolską o sytuacji w kraju i potrzebach przywrócenia skasowanych diecezji oraz mianowania nowych biskupów dla Podlasia i Lublina. W trakcie drugiej misji papież Benedykt XV mianował ks. H. Przeździeckiego infułatem.
Pierwsze zebranie KEP
Ks. H. Przeździecki powrócił do kraju i był członkiem Tymczasowej Rady Stanu, pracując w Departamencie Spraw Zewnętrznych, w której zajmował się stosunkami z Watykanem. W grudniu 1917 r. został przedstawiony jako kandydat na biskupstwo podlaskie, a 28 września 1918 r. został mianowany ordynariuszem przywróconej diecezji podlaskiej.
W następnym miesiącu po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, w dniach 10-12 grudnia 1918 r., odbyło się zebranie episkopatu Polski. Z powodu trwających jeszcze działań wojennych nie mogli w nim wziąć udziału biskupi z terenów Galicji i Prus. Kolejne ogólnopolskie zebranie biskupów odbyło się w dniach 12-14 marca 1919 r. w Warszawie. Przybyli biskupi ze wszystkich ziem byłych zaborów, dlatego właśnie to spotkanie uznawane jest za pierwsze oficjalne zebranie Konferencji Episkopatu Polski w odrodzonej ojczyźnie. Bp H. Przeździecki w latach 1919-1925 pełnił funkcje sekretarza KEP.
Nasza diecezja ma swój udział
Jeszcze przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę Stolica Apostolska wyznaczyła swego przedstawiciela w randze wizytatora apostolskiego. Został nim ks. prałat Achilles Ratti, mianowany 25 kwietnia 1918 r., który przybył do Polski już miesiąc później, 28 maja. Obecny był on w naszym kraju podczas odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Uczestniczył także w zebraniach biskupów i koordynował ze Stolicą Apostolską rozwiązywanie aktualnych spraw Kościoła katolickiego w odradzającym się kraju. Oficjalnie stosunki dyplomatyczne nawiązała Stolica Apostolska z Polską, mianując 6 czerwca 1919 r. nuncjusza apostolskiego i podnosząc ks. A. Rattiego do godności arcybiskupa. To on, na zaproszenie biskupa podlaskiego, przybył do Janowa Podlaskiego na uroczystości ku czci św. Wiktora w dniach 9-10 czerwca 1919 r.
Te dwa historyczne wydarzenia: 100-lecie odnowienia stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską i Polską oraz pierwsze zebranie całego Episkopatu Polski w odrodzonej ojczyźnie, wspominano w Warszawie 13 marca br.
Można powiedzieć, że nasza diecezja ma swój udział w tamtych historycznych wydarzeniach w Polsce. Tajna misja ks. H. Przeździeckiego przygotowała przybycie oficjalnego przedstawiciela Stolicy Apostolskiej do odzyskującej niepodległość Polski, a bp H. Przeździecki – już jako pierwszy ordynariusz odrodzonej diecezji podlaskiej – uczestniczył w pierwszym zebraniu całego Episkopatu Polski w niepodległej ojczyźnie.
KS. BERNARD BŁOŃSKI