Tarczyca na diecie
Znajdujący się z przodu szyi gruczoł produkuje hormony, które biorą udział w przemianie materii i mają tak szeroki zakres działań, że wpływają praktycznie na każdą komórkę organizmu. Zmniejszona aktywność tarczycy, czyli niedoczynność, to katastrofa dla metabolizmu. Choroba ta dotyka przede wszystkim kobiety - szacuje się, że niedoczynność ma 5-7% z nich.
Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto (zapalenie tarczycy Hashimoto), schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, gdzie układ odpornościowy atakuje i niszczy tarczycę, upośledzając jej zdolność do produkcji hormonów.
W przypadku zdiagnozowanej niedoczynności niezbędne jest codzienne dostarczanie organizmowi brakujących hormonów – leczenie polega na ich uzupełnianiu i zwykle musi być kontynuowane do końca życia. To ważne, ponieważ nieleczone choroby tarczycy zaburzają funkcjonowanie całego organizmu, dając objawy w postaci m.in. nadwagi, senności, zaparć, suchej skóry, wypadania włosów, ciągłego uczucia zimna, zmęczenia, problemów z płodnością itp. W niedoczynności tarczycy olbrzymią rolę pełni właściwa dieta. Z czego powinna się składać?
Postaw na białko
Niezwykle ważne jest spożywanie dużych ilości białka. – Powinno ono pochodzić z chudych gatunków mięs, jak kurczak, indyk, królik, chuda wołowina, oraz niskotłuszczowego mleka i przetworów mlecznych. Cennym źródłem białka w diecie osób z niedoczynnością tarczycy są ryby dostarczające jednocześnie jodu, selenu, witaminy D oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Zaleca się konsumpcję ryb trzy – cztery razy w tygodniu – radzi Diana Wolańska, dietetyk z Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie i ekspert projektu „Zachowaj równowagę”, wyjaśniając, iż pełnowartościowe białko jest źródłem tyrozyny aminokwasu egzogennego będącego wyjściowym substratem do syntezy podstawowego hormonu tarczycy – tyroksyny (T4).
Tłuszcze? Tylko nienasycone
W przypadku niedoczynności szczególnie istotna jest podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3. – Pobudzają one wątrobę do przemiany T4 w T3, zwiększając metabolizm ustroju oraz wrażliwość komórek na hormony tarczycy. Kwasy te zawarte są w znacznych ilościach w oliwie z oliwek, oleju lnianym, łososiu, makreli, pstrągu, tuńczyku. Zaleca się zastępowanie nasyconych kwasów tłuszczowych nienasyconymi oraz unikanie nadmiernego spożycia tłuszczów zarówno widocznych – masło, olej itp., jak i niewidocznych – obecnych m.in. w ciastach, batonach, tłustych gatunkach mięs itp. – mówi D. Wolańska.
Uwaga na gluten
Natomiast węglowodany powinny być łączone z błonnikiem pokarmowym wraz z pełnoziarnistymi produktami zbożowymi oraz warzywami i owocami. Osobom z niedoczynnością tarczycy często towarzyszy insulinooporność, czyli obniżona wrażliwość organizmu na hormon odpowiedzialny za regulację poziomu cukru we krwi, dlatego zaleca się spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym. Warto zatem postawić na kasze i dobrej jakości makarony. Artykuły przetworzone zwiększają procesy zapalne w organizmie. Uwaga! Nie ma twardych dowodów naukowych, że gluten pogarsza stan chorych na chorobę Hashimoto, są jednak takie przesłanki. Można ograniczyć ilość glutenu w diecie, szczególnie pszenicy, i sprawdzić, czy to nam pomaga. Nie wyłączajmy jednak zupełnie glutenu na własną rękę – lepiej skonsultować się z dietetykiem.
Błonnik to podstawa
Dieta w niedoczynności tarczycy powinna również dostarczać dużą ilość błonnika, który pomoże zaradzić zaparciom towarzyszącym chorobie. – Jego źródło powinny stanowić pełnoziarniste produkty zbożowe, surowe i gotowane na parze warzywa oraz świeże lub suszone owoce – zaznacza dietetyk, zwracając uwagę, że bardzo ważne jest prawidłowe zbilansowanie jadłospisu w składniki pokarmowe istotne dla prawidłowej pracy tarczycy, m.in.: jod, cynk, selen, żelazo.
Czego unikać?
Przede wszystkim produktów o właściwościach wolotwórczych, czyli np. kapusty, brukselki oraz innych warzyw krzyżowych, jak kalafior, brokuły, jarmuż, kalarepa. – Z kolei w roślinach strączkowych, głównie w soi, znajdują się izoflawony sojowe, genisteina i daidzeina, które mogą zahamowywać syntezę hormonów tarczycy. Substancje antyodżywcze, przeciwwskazane dla osób z niedoczynnością tarczycy, znajdują się również w rzepie i brukwi – przypomina D. Wolańska.
Ćwiczenia – ważna rzecz
Ważne jest też regularne spożywanie czterech – pięciu posiłków w ciągu dnia w ok. trzygodzinnych odstępach. Po ostatni należy sięgnąć trzy godziny przed snem. Istotne jest także wypijanie ok. 2 l płynów dziennie – najlepiej wody oraz ziołowych herbat.
– Nie można też zapominać o aktywności fizycznej co najmniej trzy razy w tygodniu – przynajmniej przez 30 min, a najlepiej nawet 60 min. Szczególnie zaleca się uprawianie sportów aerobowych w godzinach porannych, np. bieg, basen, rower, marsz, oraz unikanie ćwiczeń, które zmuszają do krótkiego, ale intensywnego wysiłku. Wykonywanie regularnych ćwiczeń przyczynia się do szeregu korzystnych zmian w organizmie, m.in. przyspiesza metabolizm i pozwala na działanie hormonom tarczycy w komórkach – tłumaczy dietetyk z IŻiŻ, zwracając uwagę, iż dieta w niedoczynności tarczycy pełni rolę terapeutyczną. – Poprzez prawidłowe zbilansowanie jadłospisu wspomagamy produkcję hormonalną tarczycy, dzięki czemu możemy obniżyć dawkę przyjmowanych leków hormonalnych i poprawić jakość życia – zauważa D. Wolańska.
MD