Temat, który inspiruje
Bp Kazimierz Gurda zachęca artystów, by częściej sięgali po ten temat. Wystawę zainaugurowano 13 lutego. Zaproszeni goście wysłuchali prelekcji dyrektora Muzeum Diecezjalnego ks. dr. Roberta Mirończuka, a następnie obejrzeli przygotowaną ekspozycję. - 150 lat temu doszło do krwawych wydarzeń w Drelowie, Pratulinie, Kornicy i innych miejscach rozsianych po terenie Podlasia, które szczegółowo opisał ks. Józef Pruszkowski. Dziś chcemy pochylić się po raz kolejny nad spuścizną unitów, nad ofiarą życia, często bardzo młodego, nad trudem ich wędrówki do Krakowa i innych miejsc celem przyjęcia sakramentów, nad wiarą prostych ludzi broniących swego dziedzictwa, kultury i tradycji - zaznaczył ks. R. Mirończuk.
Następnie przypomniał, jak wyglądała carska polityka „nawracania” unitów na prawosławie, a także w jaki sposób tę tematykę przedstawił malarz Walery Eliasz Radziszewski, który jako pierwszy upamiętnił wiernych pratulińskiej parafii broniących swego kościoła, dzięki czemu o ich śmierci dowiedział się cały świat.
Do poczytania i zobaczenia
Wystawa składa się z dwóch części. Pierwszą tworzą plansze w skondensowany sposób opowiadające o historii unii, o założeniach prześladowań carskich, ich przebiegu i konsekwencjach, jak też o procesie beatyfikacyjnym i wyniesieniu Męczenników Podlaskich na ołtarze przez papieża Jana Pawła II.
Druga część eskpozycji pokazuje, jak temat unicki inspirował ówczesnych twórców. W muzeum zaprezentowano oleodruk najbardziej znanego przedstawienia bł. Męczenników z Pratulina oraz gwasz wypożyczony z Muzeum Wojska Polskiego. Dają one – jak mówił ks. R. Mirończuk – przybliżone wyobrażenie o oryginalnym dziele W.E. Radziszewskiego, którego los pozostaje nieznany. Obejrzeć można również obraz pokazujący męczeństwo unitów w Drelowie oraz wybity w brązie medal „Braciom Rusinom pomordowanym przez carat moskiewski za wierność dla Kościoła i Polski”, którego projekt przypisywany jest Kamilowi Cyprianowi Norwidowi.
Odrodzić pamięć
Głównym inicjatorem wystawy jest Marek Zalewski, starszy kustosz w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. W przygotowanie ekspozycji oraz wydanie towarzyszącej jej publikacji włączyli się dyrektorzy innych placówek: Muzeum Diecezjalnego i Muzeum Regionalnego w Siedlcach, Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej oraz Muzeum Diecezjalnego w Drohiczynie. – Wystawa pomyślana została tak, żeby można ją było pokazywać nie tylko w czterech zaprzyjaźnionych muzeach, ale także w kościołach, domach kultury, szkołach. Dobrze byłoby też zaprezentować ją w muzeach diecezjalnych w całej Polsce, bo wiedza o unitach jest bardzo słaba, a powinna być szeroko propagowana – mówił M. Zalewski.
Bp K. Gurda zwrócił uwagę, że o męczeństwie unitów przez wiele lat nie wolno było mówić, pisać czy w jakikolwiek sposób go utrwalać, dlatego w pewien sposób zostało skazane na zapomnienie. – Dzisiaj odradzamy tę pamięć. Mam nadzieję, że pojawią się młodzi artyści, malarze, którzy ten temat podejmą. Że zobaczą swoimi oczami te wydarzenia, pogłębią o nich wiedzę, dotkną trudnej rzeczywistości męczeństwa. Po 150 latach potrzeba nam nowych spojrzeń, które ubogaciłyby nas jeszcze bardziej i pokazały, że te wydarzenia nie są już tylko historią – mówił biskup.
LI