Trudne początki
Gdy w 1920 r. przyszła wolność, temat powrócił za sprawą ks. kan. Kazimierza Kwiatkowskiego, dziekana łukowskiego i wiceproboszcza parafii Przemienienia Pańskiego w Łukowie, oraz proboszcza tejże parafii ks. infułata dr Karola Dębińskiego. Widząc, jak niewielu mieszkańców Zarzecza i okolicznych wiosek - z racji odległości - dociera na niedzielną Mszę św. i przystępuje do sakramentów św., księża zaczęli agitować na rzecz utworzenia nowej parafii. (…) Ks. K. Kwiatkowski w tym samym czasie zaczął starania o pozyskiwanie od zarzeczan gruntów, doprowadzając do ich rejentalnego przejęcia. (…)
23 marca 1920 r. mieszkańcy Zarzecza i Kownatek wystosowali trzy pisma do bp. Henryka Przeździeckiego, ordynariusza niedawno reaktywowanej diecezji podlaskiej, prosząc o utworzenie parafii w Zarzeczu Łukowskim oraz o przysłanie im kapłana. Zadeklarowali, że poniosą koszty związane z jej tworzeniem, budową kościoła i budynków parafialnych oraz zapewnią utrzymanie proboszczowi oraz służbie kościelnej. (…)
Ważne decyzje
25 kwietnia 2020 r. dziekan łukowski ks. K. Kwiatkowski z polecenia kurii odwiedził Zarzecz, Kownatki, Strzyżew i Wagram. Mieszkańcy wiosek (oprócz Strzyżewa) jednogłośnie opowiedzieli się za nową parafią. W tym samym dniu wybrano Komitet Tworzenia Parafii i Budowy Kościoła. W jego skład weszli: z Zarzecza – Seweryn Izdebski, Wacław Zarzycki, Piotr Wysokiński, Antoni Goławski, Franciszek Grochowski, z Kownatek – Franciszek Mądry i Franciszek Wiącek, a ze Strzyżewa – Józef Wnuk i Feliks Wróbel.
26 czerwca 1920 r. Kapituła Katedralna zaopiniowała pozytywnie ideę utworzenia parafii w Zarzeczu, takie samo zdanie wyraził bp H. Przeździecki, zatwierdzając wybrany komitet. Niestety, wybuchła wojna polsko-bolszewicka i plany trzeba było na jakiś czas odłożyć. W październiku 1920 r. dziekan łukowski przekazał do kurii informację od mieszkańców Zarzecza, iż wobec najazdu bolszewików i szkód poniesionych przez gospodarzy odstępują od zamiaru tworzenia parafii. Bp H. Przeździecki odłożył sprawę „ad acta”. Nie oznaczało to jednak końca starań o utworzenie parafii. Już w grudniu geometra Alfred Okniński przygotował plany działek przeznaczonych na darowiznę dla mającej powstać parafii oraz obliczył ich dokładną powierzchnię. 6 marca 1921 r. w domu Franciszka Grochowskiego w Zarzeczu wobec notariusza z Łukowa Edmunda Uszyńskiego został podpisany akt notarialny przekazania gruntów do użytku proboszcza i służby kościelnej. Do aktu stawiło się 41 właścicieli wąskich działek ziemi, łąk i ogrodów z Zarzecza (wartość przekazanej ziemi oszacowano na 462,2 tys. marek polskich) . Miały na ich powstać kościół i cmentarz.
W walce z obojętnością religijną
15 marca 1921 r. Komitet Tworzenia Parafii i Budowy Kościoła zwrócił się do bp. H. Przeździeckiego z prośbą o utworzenie parafii i przysłanie im księdza. Autorzy pisma argumentowali, że wobec trudności w kontakcie ze świątynią parafialną w Łukowie szerzy się obojętność religijna i niemoralność, dzieci do siódmego, a nawet dziesiątego roku życia nie widzą kościoła.
Gdzie dotąd modlili się mieszkańcy okolicznych miejscowości? W niedziele na Różaniec gromadzili się w kaplicy Zarzeczu, przy drodze do Strzyżewa (…). Członkowie komitetu sugerowali biskupowi, że nowomianowany proboszcz mógłby w niej odprawiać Msze św. Upatrzyli również dom na zamieszkanie dla księdza. 24 maja 1921 r. bp H. Przeździecki zaakceptował darowiznę zarzeczan, zaś 2 września uczyniło to Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. (…) Bp H. Przeździecki zobowiązał dziekana łukowskiego do zbadania sprawy na miejscu. W tym czasie dziekanem został ks. infułat Karol Dębiński (…). 22 czerwca 1921 r. nowy dziekan – kapłan wykształcony, mądry, doświadczony i stanowczy – raportował do kurii: 21 czerwca był na polecenie biskupa w Zarzeczu, by sprawdzić, czy wszystko jest gotowe do utworzenia nowej parafii i zamieszkania proboszcza. Dziekan zastał świeżo wzniesioną szopę drewnianą (materiały pozyskano z rozebranej stodoły): na 28 łokci długą, 14 szeroką i 5 łokci wysoką (do zrębu), która ma chwilowo zastąpić kościół. Dom dla księdza został wydzierżawiony. Kaplica – wyposażona. „Słowem wszystko do służby Bożej niezbędne jest: ubogie, ale jest” – pisał. „Cmentarz przygotowany, okopany rowem, na wzgórzu, 1 km od Zarzecza, gdzie kiedyś grzebano chorych na cholerę”. Dziekan jednocześnie zarekomendował utworzenie parafii i poprosił biskupa o udzielenie mu władzy do poświęcenie kaplicy i cmentarza. 27 czerwca dziekan poinformował kurię, że kaplica w Zarzeczu ma nosić imię Najświętszego Serca Pana Jezusa.
Erygowanie parafii
4 sierpnia 1921 r. bp H. Przeździecki wyraził zgodę na utworzeniu parafii we wsi Zarzecz Łukowski oraz upoważnił ks. inf. K. Dębińskiego do poświęcenia kaplicy i cmentarza. Dokonało się to w święto św. Bartłomieja, 24 sierpnia 1921 r. Uroczystościom przewodniczył dziekan łukowski (…).
30 sierpnia 1921 r. bp Czesław Sokołowski, sufragan podlaski, podpisał zdanie Kapituły Katedralnej o utworzeniu samodzielnej parafii w Zarzeczu. Bp H. Przeździecki dodał notatkę o erygowaniu parafii.
31 sierpnia 1921 r. biskup podpisał dekret o erygowaniu samodzielnej parafii pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Zarzeczu Łukowskim. Do parafii miały należeć: przejęte z parafii Przemienienia Pańskiego w Łukowie – Kownatki, Strzyżew, Zarzecz, oraz wioska Wagram należąca uprzednio do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego. Do dekretu zostało dołączone pismo do księdza dziekana, aby dopilnował spraw organizacyjnych, a do rektora kaplicy w Zarzeczu ks. Jarosława Wojdaga polecenie, by 8 września odczytał w kaplicy dekret erygujący parafię. Ks. Wojdag został pierwszym proboszczem parafii w Zarzeczu. Był nim krótko, bo zaledwie do 3 czerwca 1922 r., kiedy przekazał parafię ks. Władysławowi Winerowi, a sam wróci do swojej macierzystej archidiecezji wileńskiej.
Koniec wieńczy dzieło
Początki nie były łatwe. Na ks. J. Wojdagu spoczął obowiązek organizacji parafii. Doprowadził do rejentalnego przejęcia działek, na których stoi obecny kościół, tzw. dłużnic, gdyż uważał, wbrew opinii części parafian, iż nowy kościół nie może stać tam, gdzie kaplica, czyli na niskich terenach nad Krzną przy drodze do Strzyżewa. Naraził się swoimi decyzjami wielu osobom i wiele przez te miesiące przecierpiał, ale dziś widać, jak mądre to były decyzje. (…)
17 lipca 1922 r. parafię przejął młody i energiczny kapłan ks. Władysław Winer. Kontynuował zapoczątkowane przez poprzednika poszukiwania drewnianego kościoła do zakupienia i przeniesienia do Zarzecza. W rocznicę poświęcenia kaplicy i cmentarza, czyli w święto św. Bartłomieja, 24 sierpnia 1922 r., rada parafialna z Zarzecza wraz ze swoim proboszczem podpisała w Piszczacu, w obecności tamtejszej rady parafialnej i proboszcza ks. Władysława Frelka, umowę kupna nowej jeszcze, bo pobudowanej w 1906 r., pięknej drewnianej świątyni (styl zakopiański) za sumę 2 252 000 marek polskich. Trzy dni później ks. W. Winer wpłacił tę sumę do kurii, skąd miała ją odebrać parafia w Piszczacu. Rozpoczęto przygotowania do przeniesienia świątyni. Prace z tym związane rozpoczęły się w listopadzie 1922 r. i trwały do kwietnia 1923 r. Kierował nimi majster ciesielski z Rogal Jan Makowski. Mimo licznych trudności, m.in. ogromnej inflacji i braku pieniędzy, dzieło zostało doprowadzone do końca.
Jeszcze przed poświęceniem kościoła parafia zaczęła się powiększać. 7 marca 1923 r. mieszkańcy Kolonii Suchocin, Hanny i Ostrówka poprosili biskupa o przeniesienie ich do Zarzecza. W tym samym dniu mieszkańcy Olszewnicy, a 16 marca mieszkańcy Sokóla, przekazali kurii podobną petycji. Bp H. Przeździecki wydał stosowne dekrety zezwalające na przyłączenie 1 czerwca 1923 r. Sokóle z racji braku jedności mieszkańców w tej sprawie dołączyło do parafii dopiero po wojnie.
Pod koniec niedługiego, ale owocnego pobytu ks. Wł. Winera, który odszedł z Zarzecza 28 lutego 1925 r. na probostwo do Mokobód, parafia w Zarzeczu liczyła 2 tys. wiernych, posiadała nową plebanię i podstawowe budynki. Od 1920 r. aż do emerytury jako organista pracował w Zarzeczu Paweł Pecyk.
29 kwietnia 1923 r. ks. infułat Karol Lipiński dokonał poświęcenia kościoła. (…) Na uroczystość przybyło wielu kapłanów i kilka tysięcy wiernych.
Ks. Adam Krasuski
(skróty pochodzą od redakcji)
LI