Ukochał ziemię łukowską
Pogrzeb założyciela i wieloletniego dyrektora łukowskiego Muzeum Regionalnego miał miejsce 19 lipca. Po Mszy św. sprawowanej w kościele pw. Przemienienia Pańskiego urna z prochami L. Kowalczyka spoczęła na cmentarzu parafialnym św. Rocha. Żegnając swojego poprzednika w imieniu własnym oraz całego środowiska muzealników, obecny dyrektor łukowskiego muzeum Mariusz Burdach przypomniał, że L. Kowalczyk całe swoje życie poświęcił miastu Łuków i ziemi łukowskiej. Był dumny z miejsca, w którym mieszkał. Posiadał ogromną wiedzę, którą chętnie dzielił się z innymi. Zgromadził bogaty zbiór regionaliów. Szczególnie umiłował sobie kulturę ludową regionu.
Przemierzając podłukowskie wsie, poznawał dawne zwyczaje i tradycje oraz zachęcał do ich kultywowania. Skupiał wokół siebie twórców ludowych, rzeźbiarzy, tkaczki, wycinankarki. Zgromadził bogaty zbiór eksponatów etnograficznych z przełomu XIX i XX w. Pozostawił również obszerną dokumentację fotograficzną regionu.
Chciał być lekarzem
L. Kowalczyk urodził się w 1935 r. w Łukowie. Po uzyskaniu matury w Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki dostał się na Akademię Medyczną w Lublinie. Po pewnym czasie z powodów politycznych został relegowany z uczelni (odmawiał wstąpienia do PZPR, jego ojciec przebywał w Stanach Zjednoczonych) i wcielony do specjalnej jednostki Ludowego Wojska Polskiego, w której gromadzono „wszelkie elementy wywrotowe i politycznie niebezpieczne”. Po wydarzeniach poznańskich 1956 r. i tzw. odwilży wrócił do rodzinnego miasta. W tym czasie uzyskał także prawo do powrotu na studia. Drakońskie rygory narzucone mu przez uczelnię (m.in. konieczność ponownego zdawania egzaminów pierwszego i drugiego roku studiów przy równoczesnym zdawaniu egzaminów bieżących na trzecim roku) zmusiły go jednak do porzucenia marzeń o zostaniu lekarzem.
Cenne inicjatywy
L. Kowalczyk podjął pracę w biurze Powiatowego Związku Gminnych Spółdzielni, by następnie odpowiedzieć pozytywnie na apel społeczników z Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łukowskiej o utworzenie w rodzinnym mieście muzeum. W czerwcu 1960 r. został dyrektorem nowej placówki, gromadząc początkowo jej zbiory w swoim mieszkaniu. W 1961 r. zorganizował pierwszą wystawę nowego muzeum, a trzy lata później podjął studia na wydziale etnografii Uniwersytetu Wrocławskiego uwieńczone w 1969 r. tytułem magistra. Ważnym momentem życiowym młodego muzealnika było również zorganizowanie w 1966 r. Muzeum Henryka Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej i powołanie na stanowisko dyrektora Antoniego Cybulskiego.
W 1967 r. Kowalczyk objął funkcję przewodniczącego TPZŁ, z którym organizował wystawy muzealne, obchody rocznic świąt narodowych, otwierał w szkołach izby pamięci narodowej. To właśnie z inicjatywy zarządu tej organizacji w 1968 r. odbyły się pierwsze od przedwojennych czasów Dni Łukowa. L. Kowalczyk wydał także kilka opracowań dotyczących ludowej twórczości i przez kolejne lata zgłębiał zainteresowanie etnografią. Współpracował też z łukowskim oddziałem PTTK, czego efektem były liczne informatory, rajdy turystyczne, sesje historyczne, jak również utworzenie rezerwatu przyrodniczo-geologicznego „Kra Jurajska” w Gołaszynie. Był współtwórcą Galerii Rzeźby Ludowej przy Domu Kultury w Woli Gułowskiej, a także inicjatorem realizowanego przez łukowskie muzeum programu „Ginące zawody” oraz działającej tam szkółki garncarskiej.
Liczne nagrody i wyróżnienia
Muzealnik był również nauczycielem akademickim w Wyższej Szkole Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach. Dzięki jego staraniom odrestaurowano m.in. tablicę Polskiej Organizacji Wojskowej, która znajduje się na budynku urzędu miasta i starostwa powiatowego w Łukowie. Gdy w 2009 r. po blisko 50 latach pracy zawodowej przeszedł na emeryturę, nie osiadł na laurach, lecz nadal czynnie działał m.in. w TPZŁ oraz wygłaszał prelekcje na temat historii i tradycji regionu słuchaczom Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Za swoją pracę i działalność społeczną został odznaczony szeregiem nagród i wyróżnień, w tym m.in. Złotą Odznaką PTTK, srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki, Nagrodą Ludwika Benedyktowicza, odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej, medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2022 r. rada miasta Łuków – w uznaniu zasług i dokonań – nadała L. Kowalczykowi Odznakę Honorową za Zasługi dla Łukowa.
MLS