Wolność nie jest dana raz na zawsze
Powstanie warszawskie jest naszą wielką wspólną tradycją, w której każdy się odnajduje. Masowy udział w rocznicowych obchodach ludzi o różnych poglądach powoduje, że czasem emocje, zwłaszcza związane z bieżącą polityką, biorą górę i niektóre grupy wyrażają je w sposób niedopuszczalny. Cóż, możemy nad tym tylko ubolewać. Na szczęście są to marginalne incydenty. Miliony ludzi uczestniczą w uroczystościach godnie, znajdując coś dla siebie, bo można wyrażać swoje emocje w różny sposób, np. przez uczestnictwo w Mszy św., koncercie czy śpiewając powstańcze piosenki. Cieszę się, iż dla znakomitej większości Polaków jest to moment wspólnego świętowania i pamięci o wielkiej walce o wolność, którą dzisiaj mamy, a która - jak pokazuje nam agresja rosyjska na Ukrainę - nie jest nam dana raz na zawsze.
Przed nami 78 rocznica wybuchu powstania warszawskiego. Ze względu na wojnę na Ukrainie inna niż wszystkie?
Z całą pewnością ten kontekst wpływa na postrzeganie wydarzeń z powstania warszawskiego czy II wojny światowej. Wiadomo, że Ukraińcy walczą dzisiaj – podobnie jak 78 lat temu powstańcy – nie tylko o swoją wolność. Przypomina nam to, że nie jest ona dana raz na zawsze. Slogan ten był powtarzany w ostatnich latach niczym mantra, ale teraz prawdziwość tych słów dociera do nas z przerażającą mocą. Są też obrazy, które siłą rzeczy przywołują powstanie: zniszczony Mariupol niemal od początku był porównywany z Warszawą, do której w 1945 r. weszli Sowieci, bo Niemcy nie tylko w czasie powstania, ale przed nim i po nim systematycznie wyburzali miasto. Teraz podobne rzeczy dzieją się za naszą wschodnią granicą. Popełniane tam przez wojska rosyjskie zbrodnie przypominają to, co działo się w naszej stolicy w 1944 r. I myślę, że jest to również pewien kontekst tego, w jaki sposób Polacy zachowują się dzisiaj wobec Ukraińców. Jako naród, który kilkadziesiąt lat temu przeżył coś podobnego, potrafimy ich zrozumieć lepiej niż społeczeństwa niemające za sobą tak dramatycznych doświadczeń.
Jak Pan ocenia stan wiedzy Polaków o powstaniu? Przy okazji kolejnej rocznicy tradycyjnie rozpoczną się dyskusje na temat jego zasadności, przebiegu. ...
Jolanta Krasnowska