Wyczekiwana modernizacja
Ponownie stanie się miejscem opowiadającym o historii miasta. Ze względu na zły stan obiekt od kilku lat pozostaje nieużytkowany. Ostatnio mieściło się w nim miejskie przedszkole i oddział martyrologiczny Muzeum Południowego Podlasia. Warto pamiętać, że pod hasłem „willa Raabego” kryje się nie tylko sam budynek, ale też całe jego otoczenie, które dawniej było ogrodem.
Działka ma aż 0,4 ha. To obiekt zabytkowy. Powstał z inicjatywy dwóch braci: Henryka i Bernarda Raabów, którzy w 1869 r. założyli w Białej Podlaskiej fabrykę drewnianych sztyftów do obuwia. Przemysłowcy z czasem wzbogacili swoją ofertę m.in. o produkcję kopyt szewskich. Swoje wyroby sprzedawali na rynku krajowym i zagranicznym. Willę postawili w pobliżu zakładów produkcyjnych. W trakcie okupacji rezydencję przejęło gestapo. W tym czasie budynek rozbudowano. Na piętrze mieszkali niemieccy żołnierze. W piwnicach zorganizowano areszt z ośmioma celami i salą przesłuchań. Do niedawna można było je zwiedzać i osobiście przekonać się o gehennie, jaką Niemcy zgotowali Podlasianom. Przez ten areszt przewinęły się tysiące tzw. więźniów politycznych.
Milionowa inwestycja
Samorząd miasta wyłonił już wykonawcę, który przygotuje stosowną dokumentację konieczną do przeprowadzenia modernizacji. Wygrała jedna z warszawskich firm. Kompleks przy ul. Łomaskiej 21 jest wpisany do rejestru zabytków. Projekt dotyczy nie tylko modernizacji budynku, ale też zagospodarowania terenu. Obiekt ma służyć celom edukacyjnym i kulturalnym. Został wpisany do miejskiego programu rewitalizacji. Samorząd liczy na dofinansowanie ze środków unijnych. Koszt remontu oszacowano na 10 mln zł.
Byłą willą Raabego ma zarządzać bialskie muzeum. O koncepcji jej wykorzystania możemy dowiedzieć się z dokumentacji przetargowych. Wiadomo, że zachowany ma być dawny wygląd piwnic. W celach będących katowniami gestapo zaplanowano stałą wystawę dotyczącą martyrologii ludności południowego Podlasia. Na parterze również pojawią się stałe ekspozycje. Pierwsza z nich, pt. „Historia miasta od czasów najdawniejszych do wybuchu II wojny światowej” ma dotyczyć tzw. Białej podziemnej (eksponaty pozyskane w trakcie prac archeologicznych na terenie miasta), poprzez czasy historycznego rozwoju miasta (dokumenty, mapy, zdjęcia, przedmioty codziennego użytku, stroje, biżuterię, numizmaty, dewocjonalia, obrazy itp.), aż po przemysłową Wolę (Państwowa Wytwórnia Samolotów, Zakłady Raabego). Druga ekspozycja będzie opowiadać w nowoczesny sposób o „Historii wojskowości” (od czasów najdawniejszych do współczesności) i stanowić uzupełnienie praktyczne do zajęć dla klas mundurowych.
Pracownie i magazyny
Program modernizacji zakłada, iż na parterze willi, w części wschodniej, utworzone zostaną pracownie garncarska i kaflarska. Będą nawiązywały do farfurni Radziwiłłowskiej z XVIII w., w której wytwarzano m.in. fajans, ceramikę ozdobną i użytkową oraz ozdobne płytki ceramiczne, i organizowały zajęcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych (z uwzględnieniem turystów).
Na piętrze przewidziano część biurową oraz nowoczesne pracownie: konserwacji zabytków: (metal, ceramika, skóra, drewno, płótno, kamień) i rentgen do badania zabytków metalowych, a także pracownię fotograficzną (wyposażoną w mikroskop do fotografii konserwowanych eksponatów, monet, mikrolitów krzemiennych, aparat na podczerwień). Poddasze ma być z kolei przeznaczone na specjalistyczne składnice muzealiów: archeologicznych, militariów i historycznych.
W ramach prac wymienione zostaną dach i stolarka okienna, odremontowane wszystkie pomieszczenia, zagospodarowane otoczenie. Do koncepcji dołączone są zalecenia konserwatora zabytków. Dotyczą one m.in. odtworzenia pierwotnego układu pomieszczeń i wystroju elewacji, zachowania i remontu stolarki drzwiowej, rekonstrukcji historycznej wybranych elementów architektonicznych, a także wykonania odkrywek na ścianach piwnicznych w celu odszukania ewentualnych napisów wykonanych przez więźniów. Konserwator zaleca także odtworzenie ogrodu zgodne z zasadami z przełomu XIX i XX w. Remont ma być ukończony do 2026 r.
AWAW