Wygrać wyścig
W Polsce na udar zapada rocznie ok. 90 tys. osób. To trzecia przyczyna zgonów wśród Polaków i najczęstsza niesprawności u osób po 40 r.ż. Choć objawy są powszechnie znane, nie każdy potrafi rozpoznać udar i zdecydować się na wezwanie karetki. A w tym przypadku czas ma ogromne znaczenie. Jak rozpoznać, że mamy do czynienia właśnie z udarem? - Świadczy o tym nagłe wystąpienie zaburzeń mowy - tłumaczy dr hab. n. med. Adam Kobayashi, ordynator oddziału neurologicznego z pododdziałem udarowym Mazowieckiego Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach.
– Chory nie jest w stanie się wysłowić lub zrozumieć, co się do niego mówi, pojawia się opadnięcie kącika ust po jednej stronie, osłabienie lub bezwład kończyn po jednej stronie ciała, a także osłabienie czucia lub drętwienie jednej połowy ciała. Są też inne, mniej typowe objawy, jak silne zaburzenia równowagi, bóle głowy – dodaje, przyznając, że od tego, jak szybko zostanie udzielona fachowa pomoc medyczna, zależy dalsze zdrowie, a nawet życie chorego.
Udar a wylew
W przypadku udaru mózgu liczy się każda minuta, bo jego przyczyną jest nagłe odcięcie dopływu krwi do mózgu, do którego dochodzi wtedy, kiedy naczynia krwionośne dostarczające tlen i substancje odżywcze do mózgu zostają zablokowane przez skrzep krwi lub następuje ich uszkodzenie. Mózg pozbawiony tlenu dostarczanego przez krew, zaczyna obumierać. Jak zauważa neurolog, udar jest pojęciem szerszym, bo dotyczy zarówno udaru krwotocznego, jak i niedokrwiennego, czyli zawału mózgu. – Wylew z kolei jest potocznym określeniem udaru krwotocznego, ponieważ krew wylewa się do mózgu – precyzuje dr A. Kobayashi i dodaje, że czynnikami udaru mózgu są główni choroby przewlekłe. – To nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca, w tym migotanie przedsionków, cukrzyca, hipercholesterolemia, miażdżyca – wylicza.
Wyprzedzić udar
Wiek, siedzący tryb życia, choroby przewlekłe, nieodpowiednia dieta – choć dokładnych przyczyn występowania udarów nie da się wskazać, wiele czynników może im sprzyjać. Profilaktyka udarów mózgu – choć dla wielu osób brzmi to abstrakcyjnie – istnieje i jest dość prosta. – Przede wszystkim konieczny jest zdrowy styl życia – podkreśla prof. Kobayashi. – Należy odpowiednio się odżywiać, nie palić papierosów, być aktywnym fizycznie. Ponadto trzeba pamiętać o leczeniu czynników ryzyka, czyli nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, cukrzycy, zaburzeń gospodarki lipidowej – wylicza.
W profilaktyce udaru mózgu, jak w przypadku wielu innych chorób, ogromną rolę odgrywa regularna aktywność fizyczna. Powinna być ona świadoma i regularna, niezależnie od wieku. Na zdrowie doskonale wpływa trening o umiarkowanej intensywności, ok. trzy razy w tygodniu po 20-30 minut, najlepiej o tej samej porze.
Szybkie działanie to podstawa
PYTAMY dr. hab. n. med. Adama Kobayashiego, ordynatora oddziału neurologicznego z pododdziałem udarowym Mazowieckiego Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach
Dzieci są grupą, którą również może dotknąć udar? Czego nie lekceważyć?
Nie można ignorować klasycznych objawów udarów, jak zaburzenia mowy, rozumienia, opadnięcie kącika ust, osłabienie lub bezwład kończyn po jednej stronie ciała, osłabienie czucia lub drętwienie jednej połowy ciała, silne zaburzenia równowagi, bóle głowy. Na pewno trzeba zwrócić szczególną uwagę na grupę dzieci z wadami serca, zaburzeniami krzepnięcia. Zawsze też pojawia się kwestia, czy biorą narkotyki.
Od czego zależy rozmiar i rodzaj deficytów, jakie powstają w wyniku udaru? Wciąż istnieje przekonanie, że skutki udarów są nieodwracalne, a to nieprawda…
Nasilenie i rodzaj deficytów zależą od rozległości niedokrwienia i lokalizacji w mózgu. Skutki mogą być odwrócone przez odpowiednio wczesne leczenie udrażniające naczynie, takie jak tromboliza dożylna lub trombektomia, poza tym można skutecznie część pacjentów rehabilitować.
Dlaczego osoby z arytmią są szczególnie narażone na udary mózgu?
Ponieważ migotanie przedsionków, jedna z najczęściej występujących arytmii, jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka udaru mózgu. Udary te są zazwyczaj najcięższe i dotyczą osób starszych.
Jak się zachować, gdy u siebie lub u kogoś podejrzewamy udar?
Trzeba natychmiast wezwać pogotowie i zabezpieczyć pacjenta tak, żeby się nie przewrócił i nie upadł. Najlepiej ułożyć go w tzw. pozycji bocznej bezpiecznej.
Sposoby leczenia udarów wciąż ewoluują?
Jeśli chodzi o leczenie udrażniające tętnice, to możemy stosować leczenie farmakologiczne, czyli podawać trombolizę dożylną, i wykonywać usuwanie skrzeplin zamykających tętnice – tzw. trombektomię mechaniczną. Trombolizę od wielu lat stosujemy w naszym szpitalu, natomiast trombektomię zaczęliśmy stosować w tym roku.
Z kolei po udarze ogromną rolę odgrywa rehabilitacja.
To prawda i – co najważniejsze – powinna być rozpoczęta już w pierwszych dobach udaru. Dzięki temu pacjent ma największe szanse na wyjście po udarze z możliwie jak najmniejszym stopniem niesprawności. Rehabilitacja pozwala uniknąć takich powikłań, jak odleżyny czy infekcje.
Dziękuję za rozmowę.
JAG